Odise Kote: IKJA E CICERONIT

 Tregim

Ciceroni i muzeut betohej se e pa në ëndërr rrëmbimin e legjendës. U tremb, u ligështua, ndjeu dhimbje të piktë, të hidhur, si çarje thike në brinjë. Nuk ishte natë kërthizë dimri, e errët, ku si në një jerm udhën e heqin xhindet. Ishte përkundër, natë e ndriçuar, me cërga të mëdha drite dhe herë pas here binte shi i bardhë që tretej si sheqer. Kur iu shfaq ajo pamje, që at’kohë i ra si vetëtimë, vrushullima e vërvitjes e rrëmbeu dhe e hodhi hopa në këmbë, pranë qelqeve, në dritaret e mëdha të kthinës. Prej andej ai dëgjoi ato britma që e bëjnë agun e sapo dalë nga shpërgëjtë e gjakta, copë e thërrime.

Ç‘të ishin vallë?

Me sytë që i xixëronin, ajo krijesë e frikësuar në palcë, dalloi qartë avuj fryme si fjolla gri që sikur binin nga qielli me hobe. Kaq e paqartë ishte gjithçka, sa në fishkëllimën kuturu të tij, ngjante sikur ishte derdhur gjithë pikëllimi i botës. Dyshoi që diçka duhej të kishte ndodhur atje brenda. Ndoshta ishin grabitur eksponatet e muzeut. Sende intime, një këmishë e bardhë, varëse dhe një kryq i punuar në serm plot me smeralde jeshilë, objekte të princeshës që gjëndeshin në krahun e majtë të sallës. Princesha e legjendês, si gjithë princeshat i hiqte me kujdes në mbrëmje, për ti veshur sërish në mëngjes.

Me hapa të lehtë, të vegjël, në një qetësi si ajo e amshimit, ciceroni plak mbërriti atje, tek eksponatet dhe, kur i pa në vend të palëvizura, sikur i vuri fre një shkulmi tjetër që me siguri do t’ia kishte çarë më dysh gjoksin e ngushtë. I lehtësuar disi, me brengë në skaj të një dyshimi, ai vështroi shiun e bardhë ikanak, si prej fijesh pambuku që nderej mbi kreshtat e qiparizave të habisë tutje nëpër qiej. Duke gëlltitur mëngjesin e hidhur pelin, doli nga portat e mëdha të kështjellës e zbriti përposh tek shkëmbi i madh, streha e sigurtë e shpëtimit dhe murimit.

Vetëm ai mund të dallonte pagabueshëm nëse princesha e legjendës ishte brenda apo e kishin rrëmbyer! Nëse gjiri i saj mëkonte ende apo bënte sikur …

Syri i ciceronit a diç thellë tij, ndjente edhe nëse ajo e kishte ruajtur a thyer betimin duke dalë prej shkëmbit, nëse gjithçka ishte paranojë apo thagmë e zakonshme thashethemesh.

Kohë më parë, pandehma të rrejshme kishin qarkulluar bujshëm, pandehma me tundime ikjesh, hedhje magjie a sire hutimi nga dikush që shfaqej e nuk dallohej dot nga syri i njerëzve të thjeshtë të kështjellës e qytetit, deri dhe sikur…, sikur princesha ndjente djegën, djegën e epshit për dashuri. Kësisoj ajo ikte natën prej shkëmbit, për të dëfryer në pyllin matanë kështjellës. Sikur kapërcente urën e Zerzebilit dhe hynte në pyllin e mështeknave e gështenjave, mbështjellë nga prozhmet hënore dhe afshet e aromave dehëse të gjetheve.

Ky version bëhej disi i besueshëm, po të kihet parasysh trilli që u derdh si rrëshirë qysh në ngjizje të legjendës, kohë kur mëtonjësit a ndoshta gjarpërinjtë e lajmit të rremë, nxituan të zhbënin thurjen e legjendës. Ata shpikën kinse versionin fals duke përhapur nëpër kafene e foltore helmin që princesha nuk u hodh nga bedenat bashkë me foshnjën në gji për t’i shpëtuar turkut Hasan pasha me ushtri, por ndëshkimit për një dashuri të fshehtë. Kjo flamë e shoqëroi legjendën për gati pesë shekuj e gjysëm. Ciceroni i muzeut, që asnjëherë nuk e duroi dot të rrejshmen, më në fund vendosi të jetojë, të gdhihet e ngryset si rojë e princeshës së legjendës, në një kthinë të kështjellës, në krahun e majtë, sipër shkëmbit, fare afër bedenës nga ku ishte hedhur ajo nuse e re.

A ishte ai? – i vetoi ndërmend, teksa u përpoq të rikrijonte fytyrën e rrëmbyesit që iu shfaq papritur në ëndërr. Ishte e para herë që prej marrjes së detyrës që vjega e turpit iu fut në mendje dhe trupi i imët iu drodh si purtekë thane. Dhe kjo nuk kishte të bënte aspak me frikën. Nuk e kuptonte pse zoti e kish shënjuar që vetëm atij t’ia besonte rrëngën e vet. Doemos, – iu betua vetvetes, dersa më pyeti: Edhe sa shekuj do ta lini të murrosur?

E paska pasur një plan.

Një plan djallëzor rrëmbimi.

Në mos gabofsha, ajo fytyrë më është shfaqur herë si vizitor mongol e herë si nordik, sikur me këtë përcaktim donte të përfshinte në dyshim rrëmbyesit nga dy skajet e botës.

A mos ndoshta gaboj … se njeriu dhe gabon. Jam dhe plak.

Trubull i kujtohej se i huaji, mongoli a nordiku, fotografonte shkëmbin e murimit nga të gjithë cepat, në orë të ndryshme të ditës, në muaj e stinë të ndryshme, a thua se aty brenda copës të gurit të stërmadh fshihej enigma. Mbase plani i rrēmbimit. I huaji vinte kohë pas kohe në qytet. Njëherë e pyeti, (pyetjen e tij e kujtonte hollësisht): A nuk u bë copë e thërrime princesha kur u hodh nga gjithë ajo lartësi?! Ç’paska qënë kjo histori?!

Ah, ja ku doli dhe një birbo mosbesues, shprazi atëherë zemërimin ciceroni duke i spjeguar të huajit krejt zejën e procesit të murimit, çarjen e shkëmbit mëdysh, pritjen në gji prej tij të princeshës dhe lënien e gjirit jashtë, për të mëkuar me qumësht kohët dhe këngët. Dhe kjo është kryer ehu, ehu, që kurrë njerëzimi ishte në shpella dhe s’mbahet mend, sepse ne kemi dëshiruar t’i japim fuqi jetëdhënëse gurit. Po, po gurit.

Ashtu? – kishte harkuar vetullat i huaji – A nuk është Ifigjena gruaja e parë e bërë fli për perënditë?

Ciceroni që e dinte mirë se pikërisht ai ishte kinse flijim, trill, punë shkronjësish, që e  zevëndësuan Ifigjenën, vajzēn, me një kafshëz të pafajshme, nënqeshi hidhur, ndërsa buza i lëvizte lart e poshtë papushim.

Tani erdhe në vahun tim, fërgëlloi ciceroni dhe sytë iu mbushën me ndriçim hënor. Ne jemi një popull i lashtē sa vetē shkëmbi e guri i kësaj pjese të botës, popull që flasim ende një gjuhë aq të vjetër sa edhe ajo e etruskëve. Pas këtij spjegimi kapardisës, i huaji, mongoli a nordiku, diç mërmëriti më vete.

Ajo mërmërimë nuk i pëlqeu ciceronit. I ngjau sikur i tha: Hajt pa do më shohësh!

Ciceroni i muzeut ishte burrë vjetran, i pamartuar, që me sa dukej për mëkat, do të ikte nga kjo botëi i virgjër, kryeneç dhe i pafaj. Në të vërtetë detyra e tij ishte të ruante sendet dhe objektet e eksponateve të muzeut nga grabitja, filmimet e paautorizuara dhe manipulimet. Por ai nuk mjaftohej me kaq. E kishte kapërcyer detyrën.

Ishte shtyrë thellë në shpirtërim!

Kishte hyrë në përkushtim e bindje, në atë tokë ku ndihej si Rojë e Mbrojtës qiellor i princeshës. Në të vêrtetë i vetë legjendës. Jetonte jetën e të gjallit me princeshën e legjendës. Fjalët që përhapeshin rreth saj, historitë false, thumbimet kinse të vizitorëve të huaj, veçanërisht të fqinjëve, variantet simotra për princesha të tjera që gjasme kishin bërë të njëjtën gjë me pushtuesin, apo konstatimet e llojit që kjo princeshë s’është gjë tjetër veç një imitim i keq i asaj apo tjetrës princeshe të huaj, e turpëronin, tërbonin dhe xhindosnin ciceronin plak të muzeut.

Nuk ishte gjë e lehtë të ruante legjendën, nderin e saj. Por ai as ankohej dhe as mburrej. Ai rrinte syzgjuar atje. Në kthinën e tij. Deri atë mesnatë, kur iu shfaq në ëndërr fytyra e trubullt, e paformë e rrëmbyesit. Cicëroni zbriti poshtë rrëpirës, zhguallit të ashpër, në tokën gri e zall, gjithë popola, për të folur si burri me burrin, me shkëmbin. Me shkëmbin e murimit, shenjën e pazbërthyer mirë, papirusin pagan, ku prej më shumë se pesë shekujsh gjallonte legjenda. Flladi brisk i prag – agut ia shponte keqas mushkëritë e dobësuara, cipëholla, të mbushura me brenga e trishtime që pluskonin me vërtik, por ciceroni ishte i palëkundur në vendimin e tij. Do ta dorëzonte, do ta linte gjithë frikën e tij m’u brenda në shkëmb, për të mos i dhënë shkas rrëmbyesit tinzar që diku, kushedi në ç’hangar kishte parkuar charterin e tij gati për ikje. Hapi krahët, e mbështolli sa mundi, mbështeti ngadalë kokën në faqen e lëmuar të gurit, dhe … kur dëgjoi të rrahurat e bekuara të zemrës çak – çak përbrenda, mbylli sytë.

Paskësh qenë një frikë e kotë!

Bashkë me dorëzimin e detyrës atë çast, ciceroni la edhe shpirtin e tij në dorën e princeshës së legjendës. Shiu i bardhë nuk pushonte prej qiellit, fije – fije dhe tretej si sheqer…