Janusz Bugajski: RULETA RUSE E BIDENIT
Debati i gjatë nëse SHBA mund të luftojë dy luftëra të mëdha në të njëjtën kohë vazhdon të tërbohet. Por një pyetje shumë më e menjëhershme është nëse Uashingtoni dhe Brukseli mund të përballojnë disa kriza të njëkohshme të nxitura nga Rusia, secila prej të cilave mund të shkaktojë konflikt të armatosur dhe të kërkojë një përgjigje ushtarake të NATO-s. Dhe kriza të tilla do të përfshinin Ballkanin Perëndimor. Moska është e aftë për mashtrimin taktik dhe maskimin e qëllimeve të saj afatshkurtër, dhe mund të përgatisë disa konflikte të njëkohshme qoftë drejtpërdrejt, nëpërmjet përfaqësuesve apo me bashkëpunëtorë të gatshëm. Kërcënimi ushtarak në rritje i Rusisë kundër Ukrainës e ka përqendruar vëmendjen e NATO-s në shtyllën lindore të sigurisë evropiane, pasi grumbullimi i ushtrisë, fuqisë detare dhe ajrore të Moskës ka rrethuar Ukrainën, por edhe fusha të tjera të mundshme beteje po përgatiten. Për të forcuar kërcënimin e tij kundër Ukrainës, Putin ka lëshuar kërkesa ndaj NATO-s që ai e di se do të refuzohen, por ai po teston për të parë nëse ato do të ndajnë qeveritë perëndimore dhe do të neutralizojnë shoqëritë evropiane. Dhe në të vërtetë, disa analistë të politikës amerikane dhe evropiane kanë rënë në grackën e të besuarit se nëse NATO ndalon përfshirjen e anëtarëve të rinj dhe Ukraina sakrifikohet për imperializmin rus, atëherë Perëndimi do të jetë në gjendje të bashkëjetojë paqësisht me Moskën. Zbutja dritëshkurtër nuk ka funksionuar kurrë me diktatorët ekspansionistë, e lëre më me imituesit caristë si Putini, të cilët i shohin vendet fqinje si pjesë të trashëgimisë së tyre hyjnore.
Nëse Kremlini vendos për një sulm tjetër ushtarak kundër Ukrainës për të ndrydhur qeverinë në Kiev në nënshtrim, ai gjithashtu do të krijojë shpërqendrime diku tjetër. Dhe Ballkani Perëndimor është një objektiv kryesor për krizat diversionale. Zyrtarët rusë dhe shërbimet e tyre të sigurisë ndërkombëtare aktive kanë përgatitur terrenin për konflikt për disa vite dhe kanë aleatë të besueshëm në Beograd dhe Banja Luka për të nisur ofensiva të reja dhe për të minuar praninë e NATO-s. Dy kriza të njëkohshme po vijnë në krye në rajon – brenda Bosnje-Hercegovinës dhe brenda Malit të Zi, dhe ato mund të përkojnë me një tjetër pushtim rus të Ukrainës. Qeveria e Republika Srpska është instrumenti kryesor i Moskës, thirrjet e së cilës për ndarje nga Bosnje-Hercegovina do të ndezin fitilin për konfliktin e armatosur. Udhëheqësit serbë të Bosnjës kanë bllokuar vendimmarrjen në institucionet kombëtare dhe kanë nisur një proces për t’u tërhequr nga forcat e armatosura, sistemi i taksave dhe gjyqësori. Ata gjithashtu kanë votuar për krijimin e organeve të veçanta shtetërore për entitetin serb në përgatitje të referendumit për shkëputje. Me hartimin e ligjeve të reja dhe ndryshimin e kushtetutës së RS, njësia duket e vendosur të braktisë të gjitha institucionet shtetërore boshnjake, në të cilin rast struktura administrative do të shembet. Kjo shtytje drejt ndarjes do të rezistohet nga popullata boshnjake, tokat e së cilës u kapën nga forcat nacionaliste serbe gjatë një fushate gjenocidi në vitet 1990. Udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik është inkurajuar në lëvizjet e tij drejt shkëputjes nga një përgjigje e dobët perëndimore përmes sanksioneve të kufizuara dhe paralajmërimeve verbale nga zyrtarët e SHBA dhe BE. Sanksionet e SHBA-së, të aplikuara si ndëshkim për korrupsionin dhe që rrezikojnë stabilitetin dhe integritetin territorial të Bosnjës, janë me qëllime të mira, por në fund të fundit janë të dobëta. Dodik thjesht mund t’i drejtohet Putinit për të rimbushur çdo pasuri të përvetësuar në këmbim të ndjekjes së shkëputjes. Moska gjithashtu ka përgatitur terrenin për të mbështetur rajonalisht shtetin e ri serb sapo të shpallë pavarësinë. Ajo ka ndërtuar një bosht të Moskës në rajon që përfshin lidershipin e korruptuar politik në Hungari dhe Slloveni, të cilët do të inkurajohen të kundërshtojnë integritetin e Bosnjës. Roli i pasigurt i lidershipit kroat të Bosnjës dhe i vetë Zagrebit është gjithashtu një shkak për shqetësim dhe nëse ata do të jenë në anën e Sarajevës për të ruajtur shtetin apo do të komplotojnë me Banja Lukën, Beogradin dhe Moskën për ta gërmuar atë.
Dhe mbi të gjitha, Moska e ka kultivuar qeverinë e Vuçiqit në Beograd. Ajo po mbështet haptazi dhe fshehurazi projektin e saj mini-imperialist në Ballkanin Perëndimor përmes furnizimeve me armë, ndihmës për sigurinë, propagandës, dezinformimit dhe mjeteve të tjera të ndikimit për të përmbysur dhe dobësuar fqinjët e Serbisë. Në të vërtetë, një front i dytë i Ballkanit Perëndimor është hapur tashmë për Moskën në Mal të Zi. Kriza qeveritare në Podgoricë po përshkallëzohet, në të cilën forcat properëndimore brenda dhe jashtë koalicionit aktual janë përballur me partitë nacionaliste serbe të mbështetura nga Beogradi dhe Moska. Kryeministri Zdravko Krivokapiç, i parë gjerësisht si një mjet i Kishës Ortodokse Serbe pro-moskovite, ka nxitur krizën duke u përpjekur të parandalojë formimin e një qeverie më përfaqësuese, duke përgatitur një grusht shteti për të shkarkuar zyrtarët e zgjedhur dhe duke kërkuar kontroll jokushtetues mbi policinë. Nëse partitë properëndimore, që përfaqësojnë shumicën e qytetarëve të Malit të Zi, bllokohen nga mbajtja e zgjedhjeve të reja ndërkohë që procesi i serbizimit intensifikohet, atëherë Mali i Zi përballet me konfliktin e dhunshëm që arriti të shmangte gjatë rënies së Jugosllavisë. Dhuna politike dhe copëtimi i shtetit në Bosnje dhe Mal të Zi do të mirëpriten në Kremlin. Kjo do të tregonte se edhe ndërhyrja në NATO apo anëtarësimi në Aleancë nuk mund ta mbajë një vend të bashkuar dhe se si SHBA-ja ashtu edhe BE-ja janë të pafuqishme në ndalimin e forcave pro-ruse që të avancojnë në rajon. Shërbimet e inteligjencës ruse mund të përfitojnë gjithashtu nga mosmarrëveshjet e tjera ballkanike. Krijimi i një shoqate autonome komunale serbe në Kosovë do t’i siguronte Moskës një depërtim shtesë përmbysjeje.
Moska e ka kaluar vitin e parë të administratës së Bidenit duke hetuar dhe testuar dobësitë e mundshme të SHBA-së dhe tani sheh një periudhë mundësish strategjike. Uashingtoni duhet të jetë i përgatitur për t’u përballur me disa kriza ndërkombëtare që do të kërkojnë jo vetëm diplomaci intensive, por edhe mundësinë e dërgimit të forcave ushtarake për të parandaluar ose përfunduar luftërat lokale. Në të njëjtën kohë, Gjermania dhe Franca po dëshmohen se janë aleatë jo të besueshëm, të frikësuar nga “provokimi” i Putinit dhe hezitues në përdorimin e forcës ushtarake. Edhe një herë, Shteteve të Bashkuara do t’i kërkohet të shmangin një luftë më të gjerë. Projekti i sigurisë i BE-së i trumbetuar aq fort në Paris dhe Berlin duhet t’i shtohet më pas koleksionit të Përrallave të Hans Christian Anderson.