Miho Gjini: Përvjetorët e krijimeve tona letrare

Dhe ja ku vijnë çastet që të rikujtojmë përvjetoret e krijimeve tona artistike e letrare, si të ishin ato të fëmijëve apo edhe tonat. Eshtë diçka e bukur, sidomos kur “lëmshi i jetës mblidhet” dhe festat tona shoqërore, fetare e ato familjare, janë bërë kaq të pakta e të papërfillshme. Sidomos tani, kur një qënie e padukshme, si Covid-19, na i ka ” mbledhur këmbë e duar” bashkë, duke prerë udhët e mundësitë e komunikimit, me shtëpitë botuese, me teatrot, me kafanetë, me sallat e promovimeve tona, me shoqëritë e shoqatat, si edhe me gazetat e revistat,-të cilat befas u zhdukën edhe ato!… Për t’u ngushëlluar vetëm me librat tanë, apo për t’u ngujuar “si bufi” para ekranit të vogël! E, duke u ndalur në njerin prej tregimeve të mia të para këtu në dhe të huaj, fill pas 30 vitesh, që e paskam quajtur “Shtëpia mbi rrota”, do të ndjeja rrishtazi se, e gjithë jeta jonë, qënkish me të vërtetë si “mbi rrota”! E që, si sot, 20 vite më parë, do të fitonte edhe çmimin e parë në konkursin e parë letrar, shpallur nga “Shoqata e Emigrantëve Shqiptarë” të Selanikut… Me dëshirën t’ua paraqes edhe miqve të mi.

Rrëfenjë e jetuar

Ai u rrotullua në karrigen lëvizëse dhe rrëmbeu receptorin e telefonit. Formoi një numër të brendshëm dhe filloi të flas aq shpejt në gjuhën e tij, sa nuk arrita të kuptoja se çfarë porosie dha… Ndezi po me kaq nxitim një cigare dhe gulçoi bashkë me tymin e saj. Pa e thithur së dyti, tek dera mbërriti Jorgua, një djalosh i zeshkët rreth të njëzetave, i cili më pa ashtu shkarazi, si me mospërfillje.

-Do flini së bashku me këtë shqiptarin,-i tha kryemjeshtri prerazi. – Njeri tek dhoma e tjetri tek tjetra.

Djali fërkoi të dyja duart me rreckën e zhubrosur që e nxorri instiktivisht nga xhepi i xhaketës, duke më “peshuar” me bishtin e syrit…

-Aty vetëm një dhomë është!

-E mirë, çka këtu për t’u habitur… Ti flëj në dhomë e ky tek salloni i vogël i banakut, ku është minderi… Një çelës ta mbash ti dhe tjetrin ky. Endaksi?! Në pushim shkoni atje e merruni vesh.

Kryemjeshtri u ngritë në këmbë dhe m’u duk sikur na përpiu zhurma e madhe e makinave metalprerëse. Një rrapëllimë e tmerrshme u përshtat me jetën time të re si një shtojcë e ngjitur mbi kurriz. Rrahjet ritmike të presave bashkoheshin me rrahjet e tëmthave dhe, me kalimin e kohës, krijonin topitjen e mendjes gjer në një farë shurdhimi…

Kur ra sinjali i pushimit, e kërkova më kot me sy djaloshin zeshkan nga Markopulli. Dola me nxitim nga dera e pasme dhe e mora me mend që “shtëpia”, ishte ajo baranga me llamarina mbi shkëmb, poshtë së cilës nxinin dy rrota llastiku makinash. Nga poshtë dukej si e ngjitur në shkëmbin gjigand midis dy argëleve të egra. Deri aty mumd të ngjiteshe me disa shkallare me blloqe betoni, para se të vije te njëfarë verande. I hodha këmbët me kujdes mbi dyshemenë e kalbur prej një fibre të trashë, i trembur edhe nga hungërrima e egërsuar e qenit-ujk, që me siguri nuk donte as ai të më njihte… Nga brenda dëgjoheshin hapa e përplasje të nervozuara sendesh. Sapo hyra me ngadalë, vura re grekun nga Markopulli, që mbështillte disa tesha e sende personale. Lëvizte nëpër dhomë pa treguar asnjë shenjë vëmëndje karshi meje. Në muret e veshura me letër zbukuruese qenë varur mbi një kremastar plastik dy këmisha të reja dhe, pak më tej, mbi një karrige druri qe hedhur një fustan mëndafshi, që ai e rrëmbeu, sikur të kisha ardhur pikërisht t’ia rrëmbeja unë, duke e përplasur mbi teshat e tjera që kishte grumbulluar. Desha t’i flisja e t’i thoshnja se edhe unë njeri jam, një nevojtar i ardhur nga larg, po për të as që egzistoja fare aty. U kollita enkas… Asnjë reagim! Shau nëpër dhëmbë, u vërtit edhe një herë, fare pa kuptim, rrëmbeu bohçen e rrobave të tij e doli rrëmbimthi tek dera. U var shkallëve mëtëposhtë, i shoqëruar nga hungërima e mbytur e qenit, pa ia hedhur sytë as atij…

Po, ngaqë isha i mësuar tashmë me kategori e natyra të shumta njerëzish nuk më bëri shumë përshtypje. Qe edhe njëfarë kohe kur qarkullonte edhe ndonje histori e shëmtuar shqiptarësh, duke lënë një hije të keqe, po realisht ne kishim ardhur këtu, jo një e dy, po me mijëra dhe, në ca ditë të çuditshme, kur kufiri ndarës midy dy shteteve qe fare i hapur dhe hynte e delte kushdo!

Dhe ja, pa pritur, unë isha bërë me shtëpi. Qe si një ëndërr! I hodha nje shikim të shpejtë dhe m’u duk si diçka komode. Midis dhomës dhe sallonit të ndenjes, ku do të flija sipas kryemjeshtrit, ishte një koridor i ngushtë, me nje banak të vogël, me dy karrige, një tavolinë ngrënieje dhe lavamani. Me sa shihej, e gjithë kjo hapësirë e ngushtë shërbente për gatime e ngrënie. Nga krahu i kundërt i banakut qe një divan i vjetër i kuqërremtë, ndërsa tek qoshja e dritares së vetme një televizor bardhë e zi. Po nuk dallova banjën! U ngrita e u vërtita edhe nga dhoma. Tepër e ngushtë edhe ajo. Po banjë nuk pashë asgjekundi! Ehaa… Ja difekti i pare i banesës sime të re… Po as që duhej pyetur si e qysh e nga… Qe gjysma e së keqes. Sepse më ngjau sikur hyra në një banesë të fisme lëvizëse, si ato të turistëve që venin nëpër plazhe, siç i kishim parë nëpër disa filma të huaj.

Megjithatë sesi më erdhi një drithmë gëzimi. Nuk do të kisha më afër kokës shandanin e qirinjve tek flija, qysh kur erdha, në këndin e taracës së kushërirës sime në Egaleo dhe nuk do të shihja deri sa të më zinte gjumi fotografinë e xhaxhait tim të vdekur, që më ndiqte me shikimin e tij të lodhur nga vitet e gjata të mërgëmit të hershëm. Im at pati mendimin se unë do ta gjeja gjallë të vëllain e mërguar para lufte, po edhe ai nuk e pati të gjatë jetën. Ëndrra e tim eti se do ishte pikërisht ai që do të hidhte dorë mbi supin tim e mbi shpirtin e tij të lënduar, mbeti përsëri ëndërr. madje edhe e bija, tashmë e plakur, do të më vështronte me një sy akoma më të huaj e më të mjergulluar se sa i këtij djali nga Markopulli që s’më kishte kurrgjë dhe që i kishin kallur datën rrëfimet e tmerrshme për shqiptarët! S’ka gjë më të rëndë kur të ngjan vetja i tepërt, ngado që të shkel këmba…

Më përmendi një puhizë ere e ftohtë që vinte nga dera që lëkundej, ashtu e hapur, sikundër e la Jorgoja i trembur prej meje. U rrëqesha! Se mirë e gjeta strehën, po mese do mbulohesha?!

Në ato katër orët e tjera të punës që më duheshin sa të mbaronte turni i thoja vetes se do bëja si të bëja, mjaftonte që u bëra me shtëpizë dhe kushërirës i telefonova që nuk do veja atë natë. po të djelën, vetëm sa për ta parë. Se gjërat ndryshojnë në minutë ngadonjëherë. Ndërkohë, kryemjeshtri më solli me klark dy paleta shiriti metalike, për presën ku punoja dhe më porositi që të miqësohesha me qenin e ta ushqeja. Vuri gishtin tregues tek tamthat e u kthye drejt depos. Preva shiritat e llamarinës, një e nga një, me gërshërën e madhe dhe hoqa me nge letrën e trashë me gjyrë blu të thellë që mbështillte rrathët metalikë që vinin nga Gjermania, ku kishte studiuar inxhinier Kristulis, afendikoi ynë, i cili më kishte pranuar në punë vetëm në sajë të një telefonate që i bëri një shoqe e kushërirës sime, krejt e panjohur për mua. Dhe m’u duk se pikërisht këto dy letra që hapeshin bukur, sa ishte çarçafi i vërtetë, më duheshin që të mbështillesaha edhe atë natë!

Shtëpia mbi rrota nxinte kur ra sinjali i lënies së punës dhe mezi ngjita shkallët. Çelësi qe tek dera. Kur hyra brenda dhe ndeza dritën, nuk vura re asnjë shenjë jete, gjë e pazakontë për atë orë të vonë. Vetëm çezma lëshonte një curril të hollë uji bezdisës mbi lavaman. Tek vajta të shtrëngoja rubinetën desh u pengova në disa rroba pune të hedhura në dysheme, ku dallohshin qartë njollat e vajit. “Paska ikur!… U tremb prej meje”?! Ndoshta fajin e kishte shqiptimi i shkujdesur i kryemjeshtrit, kur tha: “Do flësh me këtë shqiptarin”! Isha tepër i lodhur të mendoja më gjatë. Mbylla derën me kyç, shpalosa çarçafët e letrës, i bëra dysh dhe u mbulova me to mbi minderin e lerosur, si të isha një i vdekur në qivurin e tij. Qe nata e parë në shtëpinë time mbi rrota!

Në mëngjes ndjeva rrëqethje në tërë shtatin e më dukej se më kishin rrahur me shkopinj gome. Hapa dritaren. Fasada e pasme e fabrikës, përkarshi saj një kodër e gurtë, mbuluar me shkurre e barishte tepër të larta, muri i betontë rrethues, që rritej e lartohej me hekura, pikërisht ky qe peisazhi përreth. Për ironi të fatit, hekurat e sipërm përfundonin me katër vija telash me gjëmba. E ndjeva veten përsëri të burgosur, si dikur, kur nga dritarja e qelisë, apo edhe më pas, kur nga kapanoni qindësh, shikonim vetëm telat me gjëmba tek rrotulloheshin pafundërisht si gjarpërinj, që ngjanin kobshëm me “Kurorën e Krishtit”. Po më përmendi vetëm hungërima e qenit, që sikur ngjante, e kishte marrë uria edhe atë. M’u kujtua ajo qe tha kryemjeshtri shkarazi mbrëmë, se duhej ushqyer edhe qeni, bile, po shkarazë syri më kishte zënë disa konserva që kishin të vizatuar përeth figurën e qenit. Kthehem aty, e marr konservën dhe e rrotulloj nëpër duar… Në të dy thasët kishte oriz e disa kokërra të murme. Pranë tyre një tenxhere që më thoshte se këtu do gatuash edhe për qenin, në njëfarë furnelle mbi dy tulla reflektare ku qarkonte një rezistencë goxha e trashë, e cila përfundonte me një kordon elektriku me spinën përkatëse. Pra, edhe këtë punë që bënte greku Jorgo duhej ta bëja unë tani… Po aty ishte edhe nje tas alumini, që më kujtoi përsëri tasin e burgut… Leri mendimet e këqia, i thashë vetes,- e lëviz tani,…se je diku gjetke… je ‘Zot shtëpie’ e ke edhe një qen në ngarkim, që gjithsesi do të të bëhet si shok në këtë luginë të largët, afro njëmijë km. nga fshati yt i Shqipërisë dhe 25 km. larë Athinës, në afërsi të Varkizës, ku pas Luftës së Dytë Botërore qenë takuar Rusvelti, Çurçilli e Stalini, fitimtarët, për të vendosur fatet e botës”!… Unë tani, që, më së fundi isha një njeri i lirë i botës, duhej të mendoja vetëm për fatin e këtij qeni, që këtu i trajtojnë e i duan si të ishin njerëz, si edhe për gruan e re që mora dhe e lashë në Shqipëri, në kërkim të “fatit tim të ri!”… I lashë hamendjet dhe menjëherë hapa me thikë konservën. Nje erë e athët mishi me salcë më çpoi hundët. Eh… as vetë s’kisha vënë gjë në gojë! E hodha tek tasi i aluminit e u krekosa si afendiko, duke zbritur shkallaren metalike. Qeni më pa e shtriti këmbët e para, duke më nxjerrë edhe gjuhën. U afrova serbes e ia vura përpara. Mirëpo ai lehu me egërsi dhe unë u z’mbrapsa. Shtanga! Eh… Nuk u tregova aspak miqësor. Provova të buzëqeshja! Ja afrova më pranë tasin e famshëm që kundërmonte një erë jo dhe aq të këndshme dhe, vetëm kur ai i futi aty turinjtë e t’i gëlltisë copat e mishit të gatuar, me dorën që më dridhej i ledhatova kokën. Nuk u ndje më. Ja ku m’u shtua edhe një shok! Më vinte për të qeshur gjithë ditën e ditës.

Qe një ditë e bukur. Edhe pse po hynte nëntori, dielli digjte si në muajin qershor. Po kalonim një thatësirë të gjatë, e cila nuk mbahej mend kur kishte nisur. Toka u plasarit dhe gjelbërimi gati po zhdukej. Nuk të zinte syri asnjë pemë e asnjë shtepi, veç një lokali në kryqëzimin e rrugës, që u shërbente kalimtarëve e shoferëve për kafe, po edhe për diçka të zgarës per të ngrënë, sikundër ishin sufllaqet karakteristike të tyre dhe kallamaqet, shufrat me copëra mish derri e pule, që i bënin me aq merak, sa të lëpije gjishtërinjtë! Dhe unë, aty do ta lija vrapin pas pak…

Po unë vija prej një vendi bregdetar, me gjelbërim të përhershëm dhe thatësira përreth, mungesa e pemëve dhe e luleve m’i thante edhe “sytë e shpirtit”… M’u kujtuan përsëri kinezët që ngjiteshin malit, me ca hejbe në të dyja krahët që i tejshkonte një shkop ekuilibri në qafat e tyre, duke mbledhur humusin e degraduar të gjetheve dhe me to pasuronin taracat në afërsi të banesave të tyre më poshtë… Fillova që të vete edhe unë kodrave, nëpër rrënjët e ferrave, shkurreve e pemëve të egëra për të mbledhë humus e ta hidhja në atë pak oborr që kisha, për të mbjellë disa fidana domate, speca e sallatorë midis gurëve e parcelës me humus, sikundër bënte Robinson Kruzoi i Daniel Defos në ishullin e largët, personazhi më i dashur për mua! E nisa të mbjellë edha ca lule te vona…

Po kaluan dy muaj të tjera dhe më “hëngri” vetmia. Po edhe qeni, i cili më dukej sikur veç konservave e gjellëve me oriz që i bëja, donte të me hante edhe mua! E pikërisht atëhere bëra “marrëzinë” që s’ndreqej më. Dola te kryqëzimi, përbri lokalit të sufllaqeve dhe te kabina telefonike rrugore krijova me rrahje zëmre numurin telefonik të postës së fshatit tim në Shqipëri, derisa më doli Mistoja me një dorë dhe iu luta t’i thërriste gruas sime nga xhadeja. Prita sa i gjithë shekulli që kaloi me aq mundim. Banonte pesë shtëpi më lartë… Po ç’do ti thoshnja? Që u bëra pa pritur me shtëpi, me një “goxha vilë të bukur”? Jo, nuk shkonte… Po ajo shejtania, Lena ime, errdhi me një frymë dhe, atë që s’duhej thënë ia thashë menjëherë! Ajo ishte hedh përpjetë e tha vetëm dy fjalë: “Erdha unë… këtë prisja, të merrje shtëpi. Erdha me gjithë djalë”!… “Joooo,- bërtita unë, -do vijë unë… nuk shtyhet më… dhe ca dhrahmi i kam fituar. Merr vesh? Jam bërë i pasur! Më janë bërë një milion e gjysmë dhrahmi”! “Joooo,- bërtiti ajo, Hiçëgjë s’janë ato… Nuk e ngrënë dot jetën përpjetë… Do nisem me gjithë djalë e me nusen e priftit dhe erdhëm. Do nisemi që sonte në të dirë”! “Ëëëë? E me se do vini,-qesha unë kuturum…,me avion”?! “Me këmbë do vijmë, si herën e parë, me këmbë, ore. me këmbë… se nuk na janë tharë, joooo”!… Dhe e mbylli telelefonin. Oh, ç’bëra ashtu,- qërtova veten, …”Kokë shqopja!”,- e shava atë, duke e zënë fytyrën me të dyja duart. -Po , ajo e marrosura vjen edhe me këmbë, pa leee!

Mirëpo ajo e paskish me tërë mend. Errdhi papritur të nesërmen në mesnatë. Priste para një kafeneje plot me njerëz tek sheshi “Omonia”. Kur shkova ta marr me taksi, e gjeta të lodhur e të kallkanosur nga rruga e gjatë. Djali i vogël dridhej dhe e struku kokën në gushën time. E putha gruan në ato buzë të akullta, ndërsa ajo më shtynte me bërryl, e turpëruar nga turma e njerëzve.. Gjersa erdhëm në Koropi, ku ndodhej fabrika, na u desh mëse një orë rrugë dhe djalin e zuri gjumi në sedilje… Ishim të detyruar të kalonim përmes repartit ku punoja unë gjatë turnit të natës, ashtu sikundër ishim, në gjendjen më të mjeruar, kur ata pak puntorë nate e lanë fare punën e tyre dhe shoqëruan me sy refugjatët e raskapitur. Ecja me kokën ulur, si të isha unë fajtori për atë gjendje të vendit tim, që u detyruam ta braktisim si njëherë motit. Ashtu në ecje e sipër vështrimi sikur më kapi diku edhe Jorgo mekanikun që u tremb prej meje, me sy të shqyer nga tabloja që shihte në mesnatë, e denjë për penelin e El Grekos. Në dy të natës hymë në “vilën” tonë me kujdes që të mos na zgjohej djali. Syrit të gruas iu dukën të tepërta rrotat, ndaj nuk mund të mos ja vija re habinë, ndoshta sepse iu duk, sikur hypur mbi të, do t’i bëja ndonjë “proçkë” e të bënte përsëri udhën e gjatë të kthimit. Ngrohu duart mbi furnellën primitive elektrike, që nxitova ta vija në prizë, aty ku gatuaja për veten e për qenin dhe më vështronte me kujdes. Iu duka ndoshta më i varfër dhe më i mjerë se kurrë, brenda atyre mureve prej letre, përballë një televizori të prishur!

-Dua vetëm të flë,-mërmëriti ajo-jam e këputur nga rruga. Nesër të mollois se ç’kam hequr.

Hapa minderin në trajtën e një krevati, rregullova aty djalin që flinte mbarazi dhe e mbulova me bufanin tim. Kyça derën.”Eja nga odaja jonë”,-i them asaj duke e marrë përdore. “Nuk do më ngasësh sonte”,-tha ajo me një zë thuajse të përvajshëm. “Ysmetin e ke nga unë sonte”,-thashë unë, duke shtruar çarçafin e bardhë që më solli nanaja, ekonomistja e fabrikës kur mori vesh se isha mbuluar natën e parë aty me letrat e “ellazmave” gjermane, po edhe batanijen e re që e solli Zonja Popi “për ardhjen e Zonjës time” që vinte nga larg. Ndjeva vështrimin e saj ngazëllyes, më kapiti një etje mbytëse në fyt dhe befas e ngrita peshë dhe e hodha në “krevatin tonë”, nga ku u dëgjua kërcitja e nja dy drrasave që u shembën në dysheme. “Korba unë, mos më nga”,-klithi ajo me një zë të shuar tashmë, po unë ishe shembur mbi të, duke thyer kështu edhe nja dy-tri dërrasa të tjera. “Mos lëviz fare!”,-thashë unë më zërin që po më mekej… “Je përvëluar fare, o i shkreti im”, tha ajo afër mëngjesit.

Nëntë muaj më vonë na erdhi në jetë vajza dhe tani ajo do të cicërinte e shtohej në krevatin tonë, që na i ndreqi Kovaçi Vreto, e mbledhur kruspull nën batanije, që më pas do të bëhej edhe nuni i sime bije. Ime shoqe u punësua po aty, ndërkohë që edhe qeni u miqësua tashmë edhe me mua. Djali pesë vjeçar tani vinte vërdall nëpër fabrikë, jshtë e brenda saj, më një biçikletë të vogël dhe shumë të bukur, e cila u ble si dhuratë, me dhrahmitë që mblodhën të gjithë argatët e turnit tim dhe ata të turnit të Lenës. Se e kërkuam vetë që të punonim në turne të ndryshme. Kështuqë rrodhën shumë shpejt dy vjet të tjera dhe gruaja nuk shqetësohej më për rrotat e kësaj binaje të çuditshme, pa themele! Televizorin bardhë e zi e kishim harruar fare. Vëndin tij e kishte zënë një “Filips” i madh e me ngyra.

Por shirat e vjehtës, edhe pse vonuan aq shumë, kur nisën, nuk dinin të ndalonin. Filluan të premten e tretë të nëntorit dhe nuk pushuan as të shtunën. Ishte një çarje e vërtetë e qiellit, toka u gërrye, duke marrë me vete edhe farërat që kisha hedhur e prisja me gëzim të mbinin në atë rryp toke që kisha sajuar midis shkëmbinjve me humusin që mezi e mblodha nga kodrinat e mali përreth fabrikës. Kjo më pezmatoi pa masë. Çatia, për fatin tim jo dhe aq të keq të viteve të fumdit, nuk pikoi më. I kisha zënë të gjitha vrimat me silikon. Po “vrimat” që hapi qielli nuk i mbyllja dot. Të shtunë mbrëma u duk sikur do të përmbysej çdo gjë. Shihnim shkrepëtimat e rrufeve dhe në fytyrat e fëmijëve u ravijëzuan shenjat e para të frikës. Ramë të flinim të gjithë bashkë, të mbledhur kruspull ndënë batanien e vetme. Me furnellën ndezur doemos. Nisa t’u tregojë fëmijëve për të njëmijtën herë përrallën “Kecat dhe ujku” dhe vura re se nuk më dëgjonin fare mua, por kërcitjen e shiut dhe erën që përplasej në xhamat e dritares. Ishin shënjat e para të stuhisë që po afrohej.

Pas mesnate ndjeva dorën e gruas mbi shpatull dhe të thoshte me llahtarë: “Ç’po ndodh kështu”?! Brofa ashtu i shtrirë. Edhe fëmijët qenë zgjuar dhe frika u kishte shqyer sytë. M’u mekën fjalët. Shiu kishte filluar të hynte brenda. As silikoni që kisha vënë nëpër vrimat e llamarinave të çatisë nuk e pengonte më. U ngrita në këmbë me vërtik. Vura enë plastike aty ku pikonte dhe hodha sytë përjashta në errësirën e ndriçuar nga rrufetë e njëpasnjëshme…”Flini… kështu e ka dimri”,- u pëshpërita fëmijëve, pa bindur dot as veten time.

U shtriva përsëri, duke tërhequr të dy fëmijët në gjirin tim e bëja sikur flija. Ata u tulatën si të ishin përbrënda shpirtit tim. Duhej të ishte në të gdhirë, kur gruaja më shkundi prapë. Dikush bërtiti “Voithja”, tha ajo. Zëri u dëgjua përsëri. Ishte një grua që kërkonte ndihmë. Sa hapa pak derën, m’u përplas shungëllima e tmerrshme e stuhisë, erë dhe shi bashkë. Aty në rrugë, disa metra larg shtëpisë sonë një veturë gri po fundosej në ujin që vinte rrëmbyeshëm nga të katëa anët e luginës ku ndodheshim. Zëri për ndihmë andej duhej të kishte ardhur. A e kishte shpëtuar dikush të gjorën grua, apo ndodhej e kruspullosur ende pranë timonit, duke pritur fundin? Presioni i ujit, që tashmë qe bërë një det i vërtetë, e kishte shembur murin e jashtëm të oborrit të fabrikës, i cili ndodhej tre-katër metra nën nivelin e rrugës kryesore. S’kishte kohë për t’u menduar. Duhej të largoheshim sa më parë andej.

-O Shën Mëri e madhe,-klithi ime shoqe, kur fillova të ngrë fëmijët më me rrëmbim. Merr dikë në telefon, pëshpëriti përsëri, duke bërë kryqin.

E pashë si i përhumbur. E ndieja që s’do gjendej asnjë të na shpëtonte. Në rrethana të tilla, secili përpiqet të shpëtojë veten e “ZOTI PËR TË GJITHË”, sikundër thuhej në kohën e kataklizmave të mëdha! Se, si e tillë po bëhej edhe kjo përmbytje e pazakontë! Pastaj vështrimin tim e rrëmbeu pamja e llahtarshme, që po bëhej gjithnjë e më tepër kërcënuese. Një lum dallgëzues zbriste nga shpati i luginës, godiste gjithçka gjente përpara, deri te shkallaret e sipërme të shtëpisë sonë me rrota. Të dyja maunet gjigande të fabrikës atje poshtë nesh, po zhyteshin nën ujin e furrishëm. Kishin mbetur pa u shembur metrat e fundit të murit rrethues, i cili na mbronte ende. Gruaja i binte telefonit papushim, po s’merrte asnjë përgjigje. Pas një përpëlitjeje tërë ankth, as dritat nuk rezistuan. Mbetëm në errësirë. Nisëm të veshim fëmijët me të shpejtë nën dritat e vetëtimave. Diku larg u dëgjua një bori makine. Gruaja doli në dritare dhe klithi mesa fuqi kishte për ndihmë! Vetura qëndroi një çast nrreth 50 metra larg nga shtëpia e menjëhere u kthye mbrapash porsa pa pellgun gjigant të ujit të turbullt e tërë dallgë. Nga ana e kundërt, tek shtylla e lokalit të sufllaqeve, dallova siluetën e një njeriu që mundohej të ngjitej në majë të shtyllës elektrike, ndërkohë që niveli i ujit po i cikte këmbët!

-Ç’e paguam kështu, korba ! Ç’na duhej kurbeti, korba!,-filloi të vajtojë Lena si në anët tona, para lypsanës.

Nuk kisha kohë të merresha me qetësimin e saj. Ndodheshim tani përbrenda një rrethimi hekurash, telash me gjemba e ujrash të rrëmbyera, sa që nuk delnim dot në drejtim të malit. Diku duheshin prerë telat rrethues e të delnim, para se të na merrnin edhe ne vorbullat e ujit. E renda me një frymë në drejtim të kovaçanës së Vreto Arvanitasit, e cila ndodhej në një nivel paksa më të lartë se ai i fabrikës, për të marrë prerësen e shufrave të hekurta. Valët e turbullta sillnin me vete kërcunj, trarë, enë e bidona plastikë, dele të mbytura, lecka e rroba gjithfarësh, që shpesh të krijonin përshtypjen e ndonjë të mbyturi, kur grumbulloheshin nëpër vorbulla. U rrëqetha kur mendova vetëm për një çast se dokush, pasi të mbaronte stuhia mund të gjente aty gruan, fëmijët apo trupin tim. Dera e hekurt e repartit ishte shqyer dhe varej anash. Po gjithashtu, e shqyer ishte edhe ajo e depos dhe uji bënte kontrollin e vet, si ndonjë inspektor tepër i rreptë. Vetëm në kovaçanë kishte më pak ujë. Po kërkoja me sy nëpër raftet, kur dëgjova qartë një zë njeriu, që vinte nga lartë. Mbi kapriatat metalike, ndënë mbulesën e çatisë, dallova Jorgon nga Markopolli me Kasjaninë, bukuroshen e repartit të paketimeve, të strukur afër njëri-tjetrit. Po, po… asaj ia pata parë veshur edhe fustanin prej mëndafshi,-më shkoi vetëtimthi nëpër mendje…

-Ik Mihali, shpëto fëmijët,-bërtiti e alarmuar Kasjania.

-Po të tjerët ku janë?,-thirra unë

-Ikën të gjithë nga dera e madhe. Sa vajtëm të delnim edhe ne të dy, u mbyll dera e madhe e hekurit e nuk hapej dot më… U prenë dritat… Do presim sa të bjerë niveli ujit këtu lartë e pastaje do gjejmë ndonjë shteg të ikim…

Pasi u thashë se do të vija unë t’i merrja, dola me rrëmbim, duke shtërnguar në dorë një pincë të mirë, prerësin e shufrave të hekurta dhe çekiçin e rëndë, gjithë frikë se mos më binin e mi rrëmbente uji. Rrjeti metalik ngrihej tri metra mbi murin prej betoni të shtëpisë. Shufrat e kryqëzuara në trajtë trekëndëshash të vegjël, ishin të forta… Nuk di sa kohë qëndrova aty. I qëlloja hekurat si i tërbuar, ndëra shiu më kamzhikonte fytyrën e më hynte deri në palcë. Po për ne s’kishte shpëtim tjetër, veçse të kalonim nëpërmjet rrjetës së hekurt. Nuk di të kem ndjerë ndonjëherë gëzim kaq të madh, se sa kur u pre hekuri i parë, pastaj i dytë, pastaj i treti dhe dalngadalë u hap rreth gjysmë metri vend. Tani mund të kalohej, po ç’kishte përtej? Nuk e vrava mendjen, i përplasa veglat në ujin që vazhdimisht shtohej dhe vrapova drejt shkallëve të shëpisë mbi rrota, qe nuk i dallohej më asnjë rrotë e saj e që po kërcënohej të rrëmbehej nga rryma, Pastaj do të ishim të humbur.

-Vishuni mirë, merr me vete ç’ke më të domosdoshme se do ikim. Erdha!…-Dhe renda përsëri në fabrikë t’u bëja zë Kasianisë dhe Jorgos. Ata nuk e zgjatën, po zbritën me nxitim. Rrëmbimi i shiut shoqërohej me erë e dallgëzimet e ujit që tani po i kalonte gjunjët tanë. Fëmijët dridheshin poshtë një mushamaje që u kishte hedhur Lena mbi krye. Tërhoqa më të lartë cepin e telave të prerë dhe te gjashtë kaluan njeripastjetrit. I fundit kalova unë, me një rrëke gjaku pas qafe nga telat e prerë që s’kishte kush t’i mbante më e rrëshqitën mbi qafën time! Jorgo, jo më ai i pari, i bërë dyll në fytyrë nisi të më fshijë rrëkezën e gjakut që rridhte akoma e pastaj mbështeti një hop kokën e vet mbi kokën time, thua se nuk ishte më ai, që më kishte braktisur, kur tha kryemjeshtri se “do flini me këtë shqiptarin”. Po ka në jetën e njerëzve edhe disa mesazhe pendese që s’kanë më nevojë për fjalë të tepërta, bile për asnjë fjalë, kur çelet e flet zemra e tjetrit, përmes syve, buzëve që dridhen heshturazi, kokës që varet rëndshëm mbi kokën tënde… Dhe pikërisht në këto çaste të jashtëzakonshme u dëgjua një si ulërimë e thekshme njeriu… O Perëndi! Kishim harruar të zgjidhnin e të merrnim edhe qenin në atë panik të tmerrshëm që na kishte zaptuar… “Qeni… Qeni,-klitha unë,- I mjeri ai që e harruam”! Dhe u ktheva tërë ankth për ta kaluar rrishtazi kufirin midis jetës e vdekje… Qenin gati po e mbulonte dallga, kur futa kryet ne ujë e i zgjidha zinxhirin… U hodh përpjetë, vajti deri tek telat e u kthye rishtazi tek unë. I hapa shtegun e ai u hodhë m’atanë, në zonën e lirë. Vrapuam si të marrë të katërt, me fëmijët në krahë, drejt majës së kodrinës që e rrihte rrebeshi edhe atë, po që ishte jashtë rrjedhës lumore që vinte nga të katër anët e luginës, Ngjanim si katër te burgosur që arratiseshim drejt lirisë, drejtë jetës, pa le të përmbyseshin qiejtë! Dy grekë e dy shqiptarë, bashkë me dy fëmijë të vegjël të lindur në Greqi, në vendin mikëpritës dhe një qen. Pas nesh vinte qeni, që vërtitej, duke dredhur gëzueshëm bishtin, herë para e herë pas meje e herë përreth Jorgos, që si hodhi as sytë kur do ikte. Po vjen një çast në jetën e njeriut që edhe qeni të duhet. Se edhe qeni ka shpirt, për të mos thënë “nganjëherë, edhe më të mirë, se sa të disa njerëzve që “kafshojnë” edhe më egër se sa ai, qeni”! Tashmë nuk kishin më rëndësi, shiu, balta, çjerrjet nga telat, currili i gjakut mbi qafën time. E as vila jonë, “Shtëpia mbi rrota” që nisi lundrimin atje poshtë, kur pas pak, rrotat iu kthyen më të lartë e përsëri dallga i ktheu në gjendjen e një mjeti lundrues që po merrte lundrimin fatal, me gjithë dashurinë tonë për të patur një shtëpizë si gjithë njerëzia, bashkë me ato fare pak gjëra që mezi i mblodhëm me djersën e gjakun tonë, të bërë ujë, si ky uji që po na i hidhte, së larti Perëndia pa kursim, që nga dje mbrëma! Por, që të gjitha këto nuk kishin kurfarë rëndësie. Kishim shpëtuar!