Angela Kosta: Il celebre drammaturgo Luigi Pirandello

La vita è un flusso continuo che noi cerchiamo d’arrestare, di fissare in forme stabili e determinate, dentro e fuori di noi, perché noi già siamo forme fissate, forme che si muovono in mezzo ad alter immobili, e che però possono seguire il flusso della vita, fino a tanto che, irrigidendosi man mano, il movimento, già a poco a poco rallentato, non cessi. Le forme, in cui cerchiamo d’arrestare, di fissare in noi questo flusso continuo, sono i concetti, sono gli ideali a cui vorremo serbarci coerenti, tutte le finzioni che ci creiamo, le condizioni, lo stato in cui tendiamo a stabilirci. Ma dentro noi stessi, in ciò che noi chiamiamo anima, il flusso continua, indistinto, sotto gli argini, oltre i limiti che noi imponiamo, componendoci una coscienza, costruendoci una personalità. In certi momenti tempestosi, investite dal flusso, tutte quelle nostre forme fittizie crollano miseramente; e anche quello che non scorre sotto gli argini e oltre i limiti, ma che si scopre in noi distinto e che noi abbiamo con cura incanalato nei nostril affetti, nei doveri che ci siamo imposti, nelle abitudini che ci siamo tracciate, in certi momenti di piena straripa sconvolge tutto.

Luigi Pirandello è nato ad Agrigento il 28 giugno 1867, ed è morto il 10 dicembre 1936. È stato un drammaturgo, scrittore e poeta italiano, insignito del Premio Nobel per la letteratura nel 1934. Per la sua produzione, le tematiche affrontate e l’innovazione del racconto teatrale è considerato tra i più importanti drammaturghi del XX secolo.

Tra i suoi lavori spiccano diverse novelle e racconti brevi in italiano e in dialetto siciliano, e circa quaranta drammi, l’ultimo dei quali incomplete “I giganti della montagna”.

ANDANDO…

A ciò che addietro nell’andar ti lasci

non badi ancora, poi che ti concede

di guardar oltre il tempo e innanzi fasci

di speranze t’accende, a cui tu miri.

Vai, cosí rischiarato, ove d’un sogno

la tentatrice immagine t’attiri

o lo sprone ti spinga d’un bisogno,

e non ti senti la catena al piede.

Nulla intanto hai davanti: un’ombra vana,

un inganno mutevole, una meta

che quanto più t’accosti, s’allontana.

Ma non ancor per te scoccata è l’ora

di volgerti a guardar dietro, nel breve

cammin percorso, e innanzi si colora

l’avvenir tanto più quanto più lieve

è il passato che ancor non t’inquieta.

Pur verrà giorno che ti sentirai

cosi forte chiamar dietro le spalle

donde non puoi far più ritorno mai,

che per te diverrà fievole, muto

ciò che innanzi t’invita, e da te stesso

a guardar ti porrai quanto hai perduto.

Le rose che ti risero da presso

e non curasti, ecco or lontane e gialle.

 

E con le terga ormai verso il futuro

e gli occhi assorti nel cammin percorso

andrai, men lieto quanto più sicuro,

riallacciando ognor più da lontano

le fila che correndo avrai lasciate

sospese, fino a che non apra il piano

d’improvviso una fossa alle gravate

membra, e insieme al rimpianto od al rimorso.

 

Dramaturgu i njohur Luigi Pirandello

Jeta është një rrjedhë e vazhdueshme që ne përpiqemi ta ndalojmë, ta fiksojmë në forma të qëndrueshme e të përcaktuara, brenda dhe jashtë nesh, sepse tashmë jemi forma të fiksuara, forma që lëvizin në mes të të paluajtshmeve të tjera dhe që megjithatë mund të ndjekin rrjedhën e jetës, deri në atë pikë sa, duke u ngurtësuar gradualisht, lëvizja, tashmë e ngadalësuar pak nga pak, ndalet.

Format në të cilat ne përpiqemi ta ndalim, ta rregullojmë këtë rrjedhë të vazhdueshme brenda nesh, janë konceptet, janë idealet ndaj të cilave duam të qëndrojmë koherent në të gjitha trillimet që krijojmë për veten tonë, kushtet, gjendja në të cilën priremi të vendosemi. Por brenda nesh, në atë që ne e quajmë shpirt, rrjedha vazhdon, e paqartë, nën brigje, përtej kufijve që ne imponojmë, duke krijuar një ndërgjegje, duke ndërtuar një personalitet. Në momente të caktuara të stuhishme, të goditura nga rrjedha, të gjitha format tona fiktive mjerisht shemben; dhe gjithashtu ajo që nuk rrjedh poshtë brigjeve dhe përtej kufijve, por që zbulohet tek ne si e dallueshme dhe që e kemi kanalizuar me kujdes në dashuritë tona, në detyrat që i kemi vendosur vetes, në zakonet që kemi gjurmuar për veten tonë, në momente të caktuara vërshimesh gjithçka tronditet.

Luigi Pirandello lindi në Agrigento më 1867 dhe vdiq më 10 dhjetor 1936. Ai ishte dramaturg, shkrimtar dhe poet italian, i vlerësuar me çmimin Nobel për letërsinë në vitin 1934. Për veprat e tij, temat e trajtuara dhe rinovimin e tregimit teatral, ​​ai konsiderohet si një nga dramaturgët më të shquar dhe të rëndësishëm të shekullit të XX.

Ndër veprat e tij dallohen disa novela dhe tregime në gjuhën italisht dhe dialektit siçilian, gjithashtu rreth dyzet drama, e fundit prej të cilave mbeti e pakompletuar “Gjigandët e malit”.

Duke ikur…

Në atë që lë pas teksa ikën

nuk mërzitesh akoma,

por pastaj që të jep

për të parë përtej kohës

e përkundrazi fashat e shpresave të ndez,

për të cilat ti synon.

Shko, kështu e shndritur,

ku ëndrrën e imazhit joshës tërheq

ose nxitja të shtyn nga nevoja,

dhe nuk e ndjen zinxhirin ndër këmbë.

Asgjë ndërkohë nuk ke përpara:

një hije e kotë, një mashtrim të heshtur

një qëllim që sa më shumë i afrohesh,

 

të largohet.

Por akoma për ty nuk ka trokitur ora

që të kthehesh për të parë pas,

në udhën e rrugëtimit të shkurtër.

E ndërkohë ngjyroset e ardhmja

shumë më e lehtë sa është e kaluara

që ende nuk të shqetëson.

Por do të vijë dita

që do të dëgjosh kaq fortë

të të thërrasin pas shpine

nga ku nuk mund të kthehesh kurrë më,

e cila për ty do të bëhet e dobët, e heshtur

çka që tashmë të fton.

E nga vetvetja do të mundesh të shikosh

sa shumë ke humbur.

Trëndafilat që të qeshnin pranë

por që nuk kujdeseshe

ja ku janë të largëta dhe të verdha.

E me shpatullat tashmë drejt së ardhmes

dhe sytë e zhytur në udhën e rrugëtimit,

do të ikësh, më pak i lumtur se sa i sigurt,

duke rilidhur çdoherë më shumë nga larg

rradhët që duke vrapuar ke lënë pas

të pezulluara,

derisa të hapet ngadalshëm,

papritmas një gropë

të gjymtyrëve të mbingarkuar,

dhe së bashku me keqardhjen dhe pendimin.

20 Korrik 2023

Përgatiti dhe përktheu: Angela Kosta.