Dy ese nga Astrit Lulushi

 

Besë

 

Kur Apolloni mori formën e tij të ngjashme me perëndinë, ai zuri vendin e tij midis të pavdekshmëve; por nuk kishte shumë kohë që kishte shijuar kënaqësitë magjepsëse të Olimpit, përpara se të ndjente brenda tij një dëshirë të zjarrtë për të përmbushur misionin e tij të madh për t’i interpretuar njerëzimit vullnetin e babait të tij të fuqishëm, Zeusit.

Prandaj, Apolloni zbriti në tokë dhe udhëtoi nëpër shumë vende për të vendosur një orakull. Më në fund arriti në anën jugore të lartësive shkëmbore të Parnassusit, poshtë të cilave shtrihej porti i Krisës. Këtu, nën shkëmbin e varur, ai gjeti një vend të izoluar, ku, që nga kohërat më të lashta, kishte ekzistuar një orakull, në të cilin vetë Gæa i kishte zbuluar të ardhmen njeriut dhe që në kohën e Deukalionit, i ishte dorëzuar Themisit, që ruhej nga gjarpri i madh Python. Zoti i ri, Apolloni, plot besim në qëllimin e tij të pagabueshëm, sulmoi dhe vrau përbindëshin me shigjetat e tij, duke çliruar kështu tokën dhe njerëzit nga armiku i tyre i fuqishëm.

Banorët mirënjohës, në ankth për të nderuar çliruesin e tyre, u dyndën rreth Apollonit, i cili vazhdoi të hartonte një plan për një tempull dhe, me ndihmën e një numri vullnetarësh të etur, u ngrit shpejt një ndërtesë e përshtatshme. Tani u bë e nevojshme të zgjidheshin priftërinjë, të cilët do të ofronin flijime, do t’u interpretonin profecitë e tij njerëzve dhe do të merrnin përgjegjësinë për tempullin.

Duke parë përreth, ai pa në një distancë të largët një anije të nisur nga Kreta për në Peloponez dhe vendosi të përdorte ekuipazhin e saj për shërbimin e tij. Duke marrë formën e një delfini të madh, ai i trazoi ujërat në një shkallë të tillë, saqë anija u hodh dhunshëm andej-këtej, duke shkaktuar alarmin e madh të marinarëve; në të njëjtën kohë ai ngriti një erë të fortë, e cila e çoi anijen në portin e Crissa, ku anija u përpla (u kris) dhe u përmbys.

Detarët e tmerruar nuk guxuan të shkelnin në breg; por Apolloni, në formën e një të riu të vrullshëm, zbriti në anije, u shfaq në karakterin e tij të vërtetë dhe i njoftoi se ishte ai që i kishte çuar në Crissa, me qëllim që ata të bëheshin priftërinj të tij dhe t’i shërbenin në tempullin e tij. Ai i udhëzoi ata se si të kryenin shërbimet për nder të tij dhe u kërkoi që ta adhuronin nën emrin e ApolloDelphinios, sepse ai u shfaq për herë të parë në formën e një delfini.

Kështu u krijua orakulli shumë i famshëm i Delfit, i vetmi institucion i këtij lloji që nuk ishte ekskluzivisht grek, sepse Apolloni u konsultua nga lidianët, frigjianët, etruskët, ilirët, romakët etj. Në bindje ndaj dekreteve të tij, ligjet e Likurgut u prezantuan dhe u themeluan kolonitë më të hershme greke. Asnjë qytet nuk u ndërtua pa u konsultuar më parë me orakullin Delphic, sepse besohej se Apolloni u kënaq veçanërisht me themelimin e qyteteve, gurin e pare të të cilave ai e vendosi personalisht; as nuk u ndërmor ndonjëherë ndonjë sipërmarrje, pa e pyetur atë për suksesin e mundshëm. Por ajo që e afroi Apollonin më afër zemrave të njerëzve dhe ngriti të gjithë tonin moral, ishte besimi, i zhvilluar gradualisht me inteligjencën e njerëzve, se ai ishte perëndia që pranoi pendimin si shlyerje për mëkatin, i cili fali mëkatarin e penduar dhe veproi si mbrojtës i veçantë i atyre që kishin kryer një krim, i cili kërkonte vite të gjata shlyerjeje.

Apolloni përfaqësohet nga poetët si përjetësisht i ri; fytyra e tij, e ndezur nga jeta e gëzueshme, është mishërimi i bukurisë së pavdekshme; sytë e tij blu të thellë; balli i tij i ulët, por i gjerë dhe intelektual; flokët e tij, të cilat i bien mbi supe me tufa të gjata valëzuese, janë të një ngjyre të artë ose të ngrohtë gështenjë. Ai është kurorëzuar me dafina dhe ka veshur një mantel të purpurt; në dorë mban harkun e tij të argjendtë, gati për përdorim kur kërcënon keqbërësit. Por Apolloni, rinia përjetësisht e bukur, përsosmëria e gjithçkaje të hijshme dhe të rafinuar, rrallë duket se ka qenë i lumtur në dashurinë e tij; ose përparimet e tij u ndeshën me një zmbrapsje, ose bashkimi me objektin e dashurisë së tij

* * *

Kur nuk beson, mos fajëso veten, fajin e ka ai që kërkon të besohet. Kasandra, e bija e Priamit, mbretit të Trojës, ishte një tjetër objekt i dashurisë së Apollonit. Ajo u shtir se do t’i kthente dashurinë dhe i premtoi se do të martohej me të, me kusht që ai t’i jepte dhuratën e profecisë; por, pasi mori mirësinë që dëshironte, vajza e pabesë refuzoi të përmbushte kushtet.

I indinjuar nga shkelja i besës, Apollo, i paaftë për të kujtuar dhuratën që i kishte dhënë, e bëri atë të padobishme dhe parashikimet e Kasandrës të mos besoheshin. Kasandra u bë e famshme në histori për fuqitë e saj profetike, por profecitë e saj nuk u besuan kurrë. Për shembull, ajo e paralajmëroi vëllain e saj Parisin se nëse sillte një grua nga Greqia, ai do të shkaktonte shkatërrimin e shtëpisë dhe mbretërisë së babait të tij; ajo gjithashtu i paralajmëroi trojanët që të mos e pranonin kalin prej druri brenda mureve të qytetit dhe i paratha Agamemnonit të gjitha fatkeqësitë që i ndodhën më pas.

Apolloni më pas u martua me Koronisin, një nimfë e Larisës, dhe e mendoi veten të lumtur në zotërimin e dashurisë së saj besnike; por edhe një herë ai ishte i dënuar me zhgënjim, sepse një ditë zogu i tij i preferuar, sorra (laraska) fluturoi drejt tij dhe i tha se gruaja e tij Koronisi kishte një të dashur të ri. Apolloni, nga zemërimi, e vrau Koronisin në çast me një nga shigjetat e tij. Shumë vonë, u pendua për nxitimin e tij, dhe do ta kishte rikthyer në jetë; por, megjithëse ushtroi të gjitha fuqitë e tij shëruese, përpjekjet ishin të kota. Ai e ndëshkoi sorrën, (larisën, laraskën) për turpësinë e saj duke ndryshuar ngjyrën e pendës së saj nga e bardhë e pastër në të zezë intensive dhe e ndaloi të fluturonte mes zogjve të tjerë. Koronis la një djalë të mitur të quajtur Asklepius, i cili më pas u bë zot i mjekësisë.

 

 

Besë e Besim

 

Besa mungon, por jo besimi.

Të kesh besim do është, si një gur që ofron strehë në mes një lumi të vrullshëm. Por besimi nuk është vetëm kaq. Ai lejon të lësh mënjanë shqetësimin e përditshme, duke besuar në premtimin e aftësive të njerëzve tek të cilët mbështetesh, te sistemet shoqërore.

Feja, për shembull, bazohet në besim për të lëmë mënjanë shqetësimin duke e besuar se do të na udhëheqë nëpër sprovat e pashmangshme të jetës. Ndoshta kjo është arsyeja që shumë flasin për besimi që duhet të kemi tek ta.

Besimi rritet kur jetohet për të kapërcyer emocione negative; është thelbi i çdo gjëje që njeriu shpreson. Gjëja e rëndësishme është që të mësojmë se besimi është i lidhur me veprat e mira dhe përgjegjësinë.

Besimi është si të hedhësh hapin e parë edhe kur nuk e sheh shkallën. Nuk është besim pa prova, por besim pa rezerva.

Besimi sjell stabilitet, përqendrim, qetësi dhe dashuri.

Kur ka besim, nuk ka nevojë për shpjegim. Për një njeri është pa besim, asnjë shpjegim nuk është i mundur, thoshte Thomas Aquinas, përkthes i parë e Biblës në latinisht. Sipas Aquinas, besimi është intelektit që pranon të vërtetën me urdhër të vullnetit.

Nuk do ta plotësoni besimin derisa ta doni njëri-tjetrin. Zoti na ka dhënë shumë besime, por vetëm një botë për të bashkëjetuar. Le të ndihmojnë të përbashkëtat dhe të ndjehemi të liruar. Besimi nuk është kapja pas një faltoreje, por pelegrinazh.

Ëshë puna e vyer që bëhet me besim.

Besimi nuk është i njëjtë me besën. Në fakt, këto dy fjalë janë të ndryshme dhe përdoren në kontekste të ndryshme.

Shumë njerëz besojnë se këto fjalë nënkuptojnë të njëjtën gjë. Besimi përdoret më shpesh në një kontekst shpirtëror ndërsa besa është një koncept i rëndësishëm në marrëdhëniet mes njerëzve. Si besa që shqiptari jep, por rrallë e mban; këtë e tregon mjedisi i korruptuar.