Astrit Lulushi: Fasadë

Maqedonasit dhe bullgarët, janë të njëjtë me emra të ndryshëm.

Maqedonasit modernë, deri në vitin 1940, e identifikonin veten si bullgarë. Vetë heronjtë kombëtarë të maqedonasve të veriut ishin bullgarë.

Por edhe më i çuditshëm është emri “maqedonas”, i imponuar nga të huajt. Megjithatë, populli në Maqedoni nuk di asgjë për atë emër të lashtë, i rifutur me një synim dinak nga njëra anë dhe idiotizëm nga ana tjetër.

Krste Misirkov, bullgar i vetëshpallur dhe një nga baballarët themelues të kombit modern maqedonas të veriut, shkruante në vitin 1903:

“Çfarë lloj kombi i ri maqedonas mund të jetë ky kur ne dhe baballarët, gjyshërit dhe stërgjyshërit tanë gjithmonë jemi quajtur bullgarë? Ishin të tjerët që na ndanë, duke krijuar për ne dhe për bullgarët dy jetë të ndryshme me nevoja të ndryshme, duke na vendosur në pozita të pabarabarta”.

Në kompleksin gjuhësor sllavo-jugor ka disa degë jashtë njësive politike serbe dhe bullgare; këto janë dialektet maqedonase, të lidhura ngushtë me bullgarishten në lindje dhe serbishten në veri. Këtyre degëve u janë dhënë emra të ndryshëm në periudha të ndryshme, por vetëm në çerekun e fundit të shekullit të nëntëmbëdhjetë, u mbivendosën aq shumë sa të zëvendësonin njëri-tjetrin. Këta emra të ndryshëm nuk u kapën si duhet dhe gradualisht filluan të linin vendin derisa më në fund u zëvendësuan nga përshkrimi natyror sllav me një pasqyrim ‘maqedonas’. Njerëzit që flisnin këto dialekte dikur quheshin ‘sllavë’ dhe më vonë ose ‘serbë’ ose ‘bullgarë’ derisa rivaliteti midis këtyre dy emrave i bëri ata të dy të huaj për sllavët maqedonas, të cilët filluan ta quanin veten me emrin e vjetër gjeografik të vendit të tyre për të treguar origjinën e tyre.

“Vërtet është për të ardhur keq, por çfarë të bëjmë, sepse jemi bullgarë dhe të gjithë vuajmë nga një sëmundje e përbashkët”, Gotse Delçev, 1899). “Ne jemi të gjithë bullgarë, por po vrasim veten për asgjë. Është e vështirë për mua”.

Deri në periudhën e mesit të luftës, paraardhësit e maqedonasve të veriut ishin etnikisht bullgarë.

Maqedonishtja rajonale ishte shndërruar në nacionalizëm maqedonas ‘etnik’, për shkak të një fushate jashtëzakonisht të suksesshme për të fituar njohjen. Ky transformim tregon se përmbajtja e besnikërisë kolektive mund të ndryshojë: patriotët mund të manipulojnë besnikërinë rajonale multikulturore për të gjeneruar ndjenja të reja etnike. Shtatoret kanë mbushur sheshet e Shkupit për të treguar sesa “i lashtë” është populli i Maqedonisë së veriut, dhe shqiptarët të krenohen që marrin pjesë në të.

E gjithë bota e di se nuk ka pasur asnjë “maqedonas etnik” para krijimit të asaj “etnie” në vitin 1945, kur Tito krijoi Republikën Socialiste të Maqedonisë dhe “etnicitetin maqedonas” pas kërkesave të Internacionales Komuniste (Komintern).

“Sa për ultranacionalistët që pretendojnë se nuk janë me origjinë bullgare, vendosën të jetojnë me mitet dhe gënjeshtrat e tyre për argëtimin e vazhdueshëm të pjesës tjetër të botës!” (T.J. Winnifrith, “Shattered Eagles).