Astrit Lulushi: Ndryshim brenda llojit

Nëse evolucioni darvinian do të ishte i vërtetë, si ka mundësi që ka një shumëllojshmëri kaq të gjerë kafshësh, por megjithatë njerëzit janë të vetmit me inteligjencë të avancuar?

Është vëzhguar se speciet ndryshojnë me kalimin e kohës dhe se speciet e gjalla sot kanë paraardhës të përbashkët. Darvinit nuk e lindi këtë ide. Në vend të kësaj, Darvini doli me një teori për të shpjeguar se si ndodh evolucioni, dhe kjo teori është se evolucioni ndodh kryesisht për shkak përzgjedhjes natyrore midis anëtarëve të të gjitha specieve.

Tani, që nga koha e Darvinit, ideja e tij e përgjithshme është konfirmuar herë pas here nga provat e mbledhura nga një mori disiplinash të ndryshme shkencore, por ne kemi mësuar gjithashtu shumë më tepër se si funksionon evolucioni që atëherë. Darvini nuk dinte asgjë për gjenetikën ose ADN-në dhe mund të supozonte vetëm se duhet të kishte ndonjë mekanizëm me anë të të cilit tiparet mund të transmetoheshin nga një brez në tjetrin. Ai gjithashtu nuk ishte në dijeni të gjërave si zhvendosja gjenetike ose efekti ose mundësia e epigjenetikës. Pra, t’i referohesh “evolucionit darvinian” është dyfish i pasaktë pasi Darvini nuk e shpiku idenë e evolucionit në radhë të parë dhe studimi i evolucionit ka ecur mjaft përpara që kur Darvini propozoi për herë të parë teorinë e tij fillestare për ta shpjeguar atë.

Para së gjithash, çdo specie e vetme ka grupin e vet unik të tipareve që ka evoluar për të mbijetuar në mjedisin e saj specifik. Dhe për çdo tipar do të ketë disa specie që janë, në përgjithësi, më të mira se çdo specie tjetër (nganjëherë me një diferencë të vogël dhe ndonjëherë me një diferencë të gjerë). Disa lloje janë, në përgjithësi, më të forta. Disa lloje janë, në përgjithësi, më të shpejtat në tokë. Disa lloje, në përgjithësi, mund të shohin më larg. Disa specie kanë, në përgjithësi, shqisën më të ndjeshme të nuhatjes. Disa specie kanë, në përgjithësi, helmin më të fuqishëm. etj etj., etj.

Të kesh inteligjencë është një tipar i veçantë në të cilin njerëzit shkëlqejnë. Nëse do të ishit një oktapod, me shumë mundësi do të pyesni veten pse oktapodët janë të vetmit me aftësi të avancuara kamuflimi:

Së dyti, inteligjenca (si me shumicën e tipareve të tjera) është një spektër. Po, ne njerëzit mund të jemi në krye të listës kur bëhet fjalë për inteligjencën, por në fakt nuk jemi shumë mbi të gjitha speciet e tjera. Gorilla më e zgjuar, për shembull, është më inteligjente se njeriu më budalla, dhe ne sapo kemi filluar të kuptojmë se sa të frikshme janë speciet e zgjuara si oktapodi, delfinët dhe elefantët.

Njerëzit nuk janë veçanërisht të fortë, nuk kemi shikim, dëgjim ose nuhatje veçanërisht të mirë, nuk kemi lëkurë të ashpër ose kthetra të mprehta, nuk notojmë shumë mirë, nuk mund të fluturojmë. Por ne kemi evoluar për të pasur  inteligjencë të mjaftueshme për t’i përdorur ato për të ndërtuar mjete, gjë që na ka lejuar të mbijetojmë dhe të lulëzojmë. A na bën kjo “të veçantë”? Sigurisht! Por jo më “të veçantë” se çdo specie tjetër që përfundoi më e mira në diçka