Zana Tako: Nderi i familjes

Tregim

Zilja e telefonit nuk pushonte, por duart i kisha të zëna e më duhej pak kohë sa të shkëputesha nga ajo që po gatuaja. Qetësia mbushi përsëri dhomën. Dëgjohej vetëm ritmi i rrahjes së vezëve në enën ku po gatuaja.

Befas u dëgjua zilja e derës. Për një çast e ngatërrova me zilen e telefonit dhe nxitova drejt tij, por ndërkohë zilja e derës nuk pushonte. Lashë telefonin mbi tryezë dhe renda drejt derës. E hapa me nxitim. Askush nuk dukej. O Zot, mendova, ç’është kjo ngatërresë kështu? Mbylla derën dhe u drejtova për tek telefoni dhe kërkova thirrjen e fundit. Ishte Ema. I rashë numrit të saj. Sinjali tregonte se thirrja nuk mund të realizohej.

U ktheva përsëri tek këndi im i gatimit dhe vazhdova punën, e teksa hidhja në tavën e nxehtë përgatitjen e kekut, u dëgjua përsëri zilja e derës, por këtë herë më me forcë. Nxitova të fusja tavën në furrë dhe u drejtova për nga dera. E hapa me nxitim, por përsëri nuk vura re askënd. Mendova se dikush kërkonte të tallej dhe mora vendim, mos ta hapja më, nuk kisha kohë për lojra.

Fillova të rregulloj tavolinën, të mblidhja enët, kur përsëri ra zilja e derës. Tundimi për ta hapur nuk më linte të qetë. U afrova dhe prita. Zilja binte vazhdimisht. E hapa menjëherë, kur ç’të shoh, komshija ngjitur pranë meje, nënë Roshja, e vetmja e moshuar në shkallën tonë, e drobitur, i binte e i binte ziles me forcë.

– Nënë Roshe, – i fola, – çfarë ka ndodhur?

– Ah moj bijë, – më tha, – a mund të më ndihmosh?

– Po patjetër, – iu përgjigja, – si e ke hallin?

– Djali me nusen…. ikën sot në mëngjes!

– Për ku? – e pyeta.

– Ikën për fare…

– Si për fare?

– Po ja… kishin kaq kohë që më thoshin se do ikim nga shtëpia… se donin të jetonin më vete.

– Po ti? – e pyeta instiktivisht.

– Unë? Ja, kam shtëpinë…

– Po… vetëm do të rrish?

– Po… kam edhe macen…

– Po çdo të të bëjë macja ty moj nënë Roshe, – i fola. – Hajde, hajde brenda të të bëj një kafe.

– Ja moj bijë, sa të mbyll pak derën.

Ndërkohë, macja bardhoshe qëndronte tek dera.

– A ta marr edhe Silkën? – tha.

– Po patjetër nënë Roshe, – iu përgjigja.

Me macen në krahë dhe me hapa të vegjël por të lodhur, nënë Roshja u fut brenda.

– Eja, eja nënë, ja, rehatohu këtu, – i fola duke u drejtuar për nga divani. – Të ka marrë uria?

– Jo moj bijë jo, po atë kafen ma dashka shpirti.

– Ja, ta bëj unë në çast, – ia ktheva. – Si e pi, të mesme?

– Ashtu e pi të keqen nëna, por sot ma dashka shpirti të hidhur, pa sheqer.

– Do ta bëj me pak, – i thashë.

– Jo jo, më mirë pa sheqer.

– Mirë nënë, si të duash, – ia ktheva.

Për një moment nuk folëm. Macja qëndronte në prehrin e saj e mbledhur kutullaç. I pëlqente ngrohtësia e prehërit të nënë Roshes. I shihja dhe mendoja, macja e ka gjetur një prehër dhe një përkudesje, po nënë Roshja, kush do të kujdeset për të tani?

Aroma e kafes u përhap në kuzhinë. Mora me kujdes filxhanin dhe derdha në të lëngun e kafesë. Nuk më hiqej nga mendja shprehja e nënë Roshes: “këtë herë e dua të hidhur, pa sheqer”.

Zemra e saj ishte helmuar dhe helmi shkon me helmin, – thashë me vete.

– Nënë, ja dhe kafeja, shpresoj të të shijojë.

– Ah moj bijë, – foli ngadalë, – evlati qenka i dashur shumë, por kur merr rrugët e kurbetit…

– Po pse, kanë shkuar jashtë shtetit?

– Jo moj bijë, jo, por po dole nga shtëpia, kurbetli quhesh!

– Po jo moj nënë, – ia ktheva.

– Dëgjo nënën ti, si djali, si vajza njëlloj e kanë edhe dhimbjen, edhe dashurinë. Vajzën e marton e shkon në derë të burrit, se atje e ka nderin dhe lezetin vajza, por kur merr udhët edhe djali se martohet e merr nuse, ky është mërgim, se nuk e sheh më shtëpinë të keqen nëna!

– Po jo moj nënë, nëse kanë vendosur të qëndrojnë këtu dhe jo jashtë shtetit, ja… do vijnë herë pas here të të shohin, të të ndihmojnë…

– Jo bijë e nënës jo, i di nëna ato punë! Po unë në azil nuk vete! Më mirë të vdes këtu, në shtëpinë time!

Fryma m’u mek! Nuk doja ta besoja!

– Prandaj ikën ata?

– Po të keqen nëna! O ne, o ti në këtë shtëpi! Kështu më thanë!

– Nënë… më fal, por nuk di ç’të them!

– Më mirë të flisni kur të veni në moshën time! – tha, dhe gjerbi kafenë ngadalë-ngadalë.

E shihja e më dhimbsej. Nuk e mendoja, se një ditë do të përjetoja këtë dhimbje, këtë ndarje.

– Nënë, kam bërë një kek shumë të mirë. A do ta provosh pak? – e pyeta.

– Nga sot e tutje moj bijë, do mbaj zi për djalin që më doli nga shtëpia!

– Larg qoftë! – i thashë, – Po ai është shëndoshë e mirë moj nënë!

– Po nuk jam unë! – tha, – prandaj dua të vdes shpejt, të më kthehet djali!

U trondita! Zemra m’u mpi!

– Nënë, përse flet kështu? – i fola.

– Sepse nuk dua t’u le turp fëmijëve! – tha.

– Po ti nuk ke bërë asnjë turp, – i thashë.

– Derisa djali doli nga shtëpia për shkakun tim, kësaj shtëpie i duhet kthyer nderi bijo!

– Oh moj nënë, përse flet kështu? – i fola e tronditur. Por ajo la filxhanin e kafesë mbi tavolinë, dhe u ngrit ngadalë.

– Hajde syzezë e nënës, – i foli maces, dhe u drejtua për nga dera. Zemra më rrihte fort, më dhimbsej shumë ajo nënë, çfarë nuk mendoja… si do i vente filli!

Të nesërmen, pasi mbarova disa nga punët e ditës, u drejtova për tek dera e nënë Roshes. Trokita disa herë, por nuk po më përgjigjej. Vazhdova t’i bie përsëri e merakosur, kur nga brenda dëgjova zërin e saj.

– Këtu jam bijo, këtu jam. Dera u hap, e nënë Roshja e fshaq me macen në krahë.

– Nënë, si je?

– Mirë jam mirë, – u përgjigj ajo e lodhur. Vështrimin e kishte të humbur, sytë dukeshin si pa jetë.

– A ke ngrënë gjë? – i fola. Hajde, hajde nga unë të të përgatis për të ngrënë, do hamë bashkë, do pimë edhe nga një kafe.

– Jo bijë jo, kam ngrënë, kisha plot në frigorifer, – më tha, por nuk e besova. Fjalët mezi i nxirrte nga goja, dhe donte të shkëputej shpejt nga biseda.

– Eja, eja nga unë, – i thashë.

– Jo moj bijë, do shtrihem pak, – më tha, – shko bijë se ke punë.

Mendova se donte vërtet të pushonte. Dukej e lodhur, ndaj nuk këmbëngula.

– Mirë nënë, si të duash, unë këtu jam, më kërko për çfarë të duash.

– E di bijë e di, të ka nëna dritë!

Oh, fjalë e ëmbël nga goja e saj.

– Po djali, të ka marrë në telefon? – e pyeta, – Si është?

– Jo bijë jo, por do marrë…. e di nëna, e di!

Mbylli derën ngadalë e nuk e ngacmova më. Në shpirt më ishte ngulur një thikë e mprehtë që më gërryente sa herë e shihja dhe e dëgjoja atë nënë.

Kështu rrodhën ato ditë të pakta, jo më shumë se një javë, derisa një ditë, teksa i bija derës së nënë Roshes me kafe në dorë, askush nuk u përgjigj…. veç mjaullimës së maces që shkonte e vinte brenda shtëpisë sa tek dera, sa tek shtrati i nënë Roshes…..

Vdekja e saj nuk do të më shkulet kurrë nga mendja. Vuajtja dhe vendimi i saj kishte të bënte me nderin e familjes. Po kujt do ia trashëgonte nderin ajo nënë? Djalit të vetëm që e la të vetme?

Edhe sot e kësaj dite, sa herë kaloj pranë derës së nënë Roshes kujtoj fjalët e saj: “Kësaj shtëpie i duhet kthyer nderi bijo!”

Sot në atë shtëpi banojnë njerëz të huaj, me qera, qera e shtrenjtë…. si vetë jeta e shtrenjtë për t’u jetuar!

18 Nëntor 2024.