Ardian Kyçyku: Orë letrare

35.

Ora Letrare e nisi veprimtarinë e vet me praninë e një tjetër vigani letrash, aty nga fundi i prillit, kur disa gjeni të vdekur përkujtoheshin me aq këmbëngulje, sa të dukej se lemza do të mund t’i ngrinte nga varret. Vigani i ri nuk ishte as kujtesë e njerëzimit, as gjeniu më i madh i gjallë, as mister i ndonjë zhgarravine të hartës, por një i panjohur, të cilin e pritëm me ca nderime kryekëput të pashpjegueshme. Pati dyshime se na kish kënduar (lexo: bërë magji). Bujti në gjirin tonë të rreshkur me një autobus fshati, pastaj hipur majë një mushke që vetëm e sertë s’ishte, dhe na përshëndeti thjesht, pa lajlelule apo shprehje të goditura, njëlloj sikur të ishte njëri prej nesh. Papioni, fraku, qosteku i florinjtë, këpucët lustrafine, çorapet ngjyrë vishnjë, unaza me sy rubini e gishtit të vogël dukeshin të krijuara vetëm për të. Siduket pantallonat treçerekëshe prej bluxhinsi, këmishën ku notonin peshq, midhje e kërmij deti shumëngjyrësh, nën parrullën Free Souls ia pat dhuruar ndonjë varfanjaku, ose i kish varur në kremastarin e shtëpisë-muze. Këmbët me lëkurë të hirtë nuk i mbante zhytur në çorape leshi të qëndisura me lule kamomili. Nga ato çorape nuk i ngjiteshin drejt gjunjëve ca si krimba madhësish të ndryshme ngjyrë fërneti. Të gjitha veshjet e tij ishin no name. Koka e Guru-t (kështu ia ngjitëm llagapin, nga indishtja, jo nga gur-i) dukej katrore, por pa cepa të tepërt, apo bezdisës; flokët – si penda e korbit, por të qethur shkurt, ushtarakisht; nga sytë i buronin prore një mirëkuptim e dhimbsuri që të ftonin ta ndjeje si vëlla, apo ungj. Mjaftoi gjysmë ore, që pothuajse të gjithë të betoheshin se ishte njëri prej rojeve të dikurshëm. Dhe nuk e pati të gjatë në kujtesën tonë, sepse pak më vonë doli që na kish sjellë me vete edhe ndihmësen, një hyjni rreth të njëzetave, e cila më shtangu, se ngjante tmerrësisht me Irisin. Unë pata kaluar tashmë një periudhë të mundimshme e plot orvatje për të vrarë veten, emërtuar edhe Sprova e Ngjashmërive të Dyshimta, kur gati gjithkush e gjithçka më ngjante me gjithkënd e gjithçka që pata njohur në fëmini, por nuk e prisja.

U përpoqa, me sa mundja, t’i merrja erë Ndihmëses, – se nga aroma i shquaja gjithmonë ato që ishin lindur për mua, – por nuk arrita. Rojet kishin ndërruar vendet dhe qenë mbledhur rreth saj si ca puçrra fatkeqësie rreth lumturisë. Guru mbase u pendua që e pat ftuar në takim, madje disa herë u duk i trembur se mos ia hanim dhe, në gjendjen e tij, zor të gjente një të dytë aq të shijshme, por nuk ia hëngrëm. Thjesht ia fshimë fytyrën Guru-t nga kujtesa, jo pa njëfarë keqardhjeje, se, veç mungesës së talentit, ato që thoshte nuk na e tërhiqnin fare vëmendjen. Ndërkaq, disa roje pa përvojë kishin dalë vullnetarë dhe qenë rrahur në heshtje që ta mbronin Zonjushën. Ta mbronin nga ne të tjerët. Por Loji e mori vetë perrinë në mbrojtje dhe urdhëroi që takimi të vazhdonte sikur të mos kish ndodhur asgjë.

Iu drejtova disa herë Irisit me zërin e brendshëm, por as që më ndjente mes aq rojeve. Ndoshta në atë gjendje kish mbërritur pas kaq mungese edhe Irisi që dashuroja dhe nga e cila isha ndarë.

– A, pse edhe kjo shkruan? – pyesnin rojet e moshuar.

– Veç ta shihni si shkruan! – ngrefosej Guru.

Veç të shkruani si sheh, shtoja unë, i bindur se një femër aq e bukur dhe aq joshëse vetëm atë dinte të bënte dhe vërtet s’kish nevojë të bënte gjë tjetër, madje as dashuri. Sidomos dashuri. Por më vonë, kur Ndihmësja lexoi ca vargje që e ndihmuan jetën tonë të bëhej më e hidhur dhe çnjerëzisht e ëmbël, vura re se të gjithë i mbanim grushtet shtrënguar, madje edhe pjesën tjetër të kockave, me në krye dhëmballët. Po t’i hapnim, duart do të na kapeshin si kthetra pas atij mikut dhe s’dihej në do ta lëshonim më ndonjëherë. Për më tepër që Ke Librat nuk kishim leje të hynim me armë në sup.

S’mund të shkruhet e as të shihet se ç’i bëra me mend Irisit që s’pranonte të më njihte. Pluskova mbi dallgët e së tashmes vetëm kur po lexoheshin pyetjet dhe u mundova të shihja se save prej nesh u qenë njollosur pantallonat (për ndërgjegjet s’bëhej fjalë prej vitesh).

Pyetjet ishin të tipit: Si mund të bëhem unë si ti, zoti shkrimtar? Si të bëhem ti? Si bëhet dikush ti? Jo për ato që shkruan e thua, jo, por që ta kem hak këtë perrí… Lëri librat, u përgjëruan ca të tjerë, se libra kemi për dhjetë jetë, po na e jep nga një herë këtë yll, me firmë a pa firmë, si të duash, vetëm bëhu pak njeri dhe jepnae, se nëna na ka pjellë edhe neve…

Disa ishin gati t’i jepnin në këmbim të holla, veshje, unaza, byzylykë, ora dore e muri, gropa varri, eshtra shënjtorësh, letra bixhozi e falli, zara tavlle, gurë shahu, pjesë bahçesh, tallona, metra katror a rrethor në bunkerin e fisit, bileta teatri e filmi, madje edhe kujtime të pangjashme me asgjë tjetër, emra, mbiemra, nofka fatsjellëse etj. Jo pak rojeve u lëshonte goja lëng. Mund të thuhet se, në ato llokma të paharrueshme kohe, seksi ynë qe arratisur nga zonat e njohura dhe kish pushtuar çdo ind, duke hedhur rrënjë të nxehta në stomak, në grykë, në mushkëri, në mëlçi, në kyçet e duarve, në dhëmbë e dhëmballë, por sidomos në gjuhët që i ndjenim të shkulura, në shprehjet e syve, në makthin e dëgjimit, në aftësinë për t’u ndjerë brenda lëkurëve. Na dukej sikur kishim më tepër gjëndra, sesa qeliza. Një Ndihmëse të tillë mjafton të sjellë armiku, qeshja me vete, dhe mund të pushtojë e të rrëmbejë ç’të dojë, se ne do të ruajmë vetëm bukurinë e saj.

– Vetëm kjo ia vlen, – më pëshpëriti një roje që i ngjante vëllait tim të vogël. Femra që të shton gjëndrat… S’ka rëndësi si duket, si flet, si shkruan, si vepron…

– Shtohen gjëndrat brenda teje si brumbujt nën dyshek, – shtova unë, – dhe ndihesh jetemot fatlum.

– Po, besa!

– Shqiptarë jeni?

– Ik tani, se bëj edhe pa ty, o yll! Gjëndrat më mjaftojnë e më teprojnë.

Po, ishte një nga ato femra, për të cilat thosha se duheshin ndaluar me ligj.

Vargjet ia mësuam përmendësh dhe disa prej nesh premtuan t’i shndërronin në këngë. Ajo na falenderonte me ca pulitje sysh që na hapnin vrima nëpër zemra, tamam si plumba të verbër që shkrehen drejt qiellit dhe vrasin njerëz të pafajshëm kur bien përtokë.

Dikur Ndihmësja kërkoi lejë të shkonte pak diku dhe Arma Doloresi e mori për krahu, se edhe ajo kish nevojë të bindej që vërtet aq magji femërore paskësh zgjedhur të mishërohej në një trup tjetër.

36.

Me qëllim që Guru të mos ndihej ngushtë, nga muret e sallës qenë hequr në kohë fotografitë me Gjeniun Më të Madh të Gjallë. Lulet e vazos nuk qenë ndërruar, se ishin nga ato që quhen të pamort dhe që jo pa qëllim çelin e shumohen rreth varreve të braktisur. Dukeshin të sjella enkas dhe vetëm për Guru-n. Edhe kësaj here, me po aq vëmendje sa edhe para vizitës së Gjeniut të kaluar, një roje e posaçme i kish kontrolluar imtësisht, me gishta, hundë e lupë petalet, rrënjët, kërcejtë dhe plehun, që të mos përmbanin mjete shpërthyese, pluhur, gjallesa vrastare, ose gaz helmues. Kontrolli zgjati më tepër se herën e kaluar ngaqë lupa vishej me avuj dhe ngrinte pikëpyetje dhe zgjonte dyshime rreth diçkaje që merrte frymë, pra, mund të kishte tru dhe plane. Përndryshe, në dallim nga takimi i kaluar, kur nuk duheshin fyer ëndrrat dhe synimet ekologjike ndërplanetare të Gjeniut, kësaj here Ke Librat lejohej duhani.

Loji e vuri situatën nën zgjedhë dhe jeta rrodhi më tej, ose sëprapthi, sikur të mos kish ndodhur asgjë.

Pyetja e parë në mungesë të Ndihmëses qëlloi ajo me fishkëllimën.

Guru fishkëlleu disa herë dhe na kujtoi me radhë: gushkuqin, gardelinën, sirenën e trenit, fendën e një fëmije çamarrok, frymën e fundit të dikujt që jep shpirt.

– Di të fishkëllej edhe si shqiponjë, – qeshi pastaj. Edhe si dele.

– Po si çakmak, dini? Po si derr me tri këmbë? Po si gotë bosh? Po si shishe gjysmë plot? Po si pizgë me dru shelgu? Po si gjethe plepi? Po si flutur nate? Po si pështymë?

Ke Librat e qeshura nuk ndalej lehtë dhe ishte si ndonjë sëmundje. Ajo humbte sadopak forcë vetëm kur disa prej nesh rendnin drejt hales, që të mos përmirreshin në brekë. Disa bënin sikur s’u mbahej, se shpresonin të këmbeheshin me Ndihmësen në korridor. E qeshura egërsohej dhe mbushte sytë me lotë të paqartë, – gaz, helm, mllef, mall, qarje në vend të çmalljes me të dashurën, ose me Ndihmësen, sa më e dobët, apo pa kuptim të ishte shkëndija që e shkaktonte. Disa qeshnin, fishkëllenin e duartrokisnin njëherazi dhe njëzëri.

Me dy shkrime që ndryshonin më tepër nga sa do të kisha dashur, mes zhurmave rraskapitëse, hartova dy pyetje për Guru-n. Shkrimi i njërës dukej të ishte i kohës kur pata rënë në dashuri me shikim a shkrim të parë me Irisin. Shkrimi i pyetjes tjetër nuk më përputhej me asnjë periudhë të jetës. Urova që të paktën njëra nga pyetjet të mbërrinte tek i ftuari dhe ai t’i jepte përgjigje, ose vetëm ta lexonte me zë. Në fakt, pyetjet ishin aq të lidhura, saqë thelbi i njërës humbte çdo ndikim të mundshëm pa tjetrën. Më e rëndësishmja ishte ajo që mbyllej pa asnjë shenjë pikësimi. Për siguri, u kisha vënë pusullave nga një numur: 063 dhe 372.

I ftuari kërkoi me gishta mes kurorës së pusullave, njëlloj si të ftuarit që shkartisin e zgjedhin numrat e një llotarie, dhe kapi njërën pyetje.

Hapi pusullën, u habit që mbante edhe numur, e lëçiti pyetjen disa herë, me shpejtësi të ndryshme.

Rastisi pyetja e mëposhtme, ajo me pikëpyetje në fund:

– Si mendoni: lexojmë që të mund të vrasim më mirë, apo vrasim që të dimë ç’të lexojmë?

Pata pandehur se do të binte heshtja, ajo pak më e thella se e varrit (ndoshta ngaqë prek telat e mbijetesës), por nuk ra asnjë heshtje. Zhurma u ndërpre shkurt, pa u bërë heshtje, sa për të mos ia prishur qejfin të ftuarit, dhe shpërtheu rishtas, duke e ndihmuar të mos përgjigjej. Ai kish rënë në mendime dhe dukej më i gjallë se Gjeniu Më i Madh i Gjallë. Mbase ishte më pak i vdekur se tjetri. Ose pak më i gjallë.

Për ta nxjerrë nga halli, Loji u ngrit më këmbë, bërtiti disa herë, nxori koburen që kish për zemër të ma shëtiste mbi ballë apo në zverk, ndërsa me dorën e lirë kapi një pusullë. M’u kujtua ajo fjala e urtë: Kur të gjithë ulërijnë, dëgjohet vetëm ai që hesht. Dhe revolveri i Lojit heshtte, por mua më dukej se unë heshtja më shumë dhe se vetëm unë dëgjohesha.

Pa e fshehur vetëkënaqësinë që kish arritur t’i shtronte nën heshtje, Loji lexoi disa herë, – se pyetjes i mungonin shenjat e pikësimit, – me zë, pa mundur të mos shpërvilte buzët:

– 372… Ushtarë jeni, po s’e ndjeni… Po ku e ka… pikëpyetjen kjo?!

E qeshura e tyre tani brofi dhe nisi të rritej brenda meje. Ngjante me një nga ato kërpudha që zakonisht i quajmë bomba atomike, armë të shkatërrimit në masë, ose sëmundje vdekjeprurëse. Ndoshta pasonte shiun e lotëve të fshehur. Dhe gëzohesha jo pa njëfarë ligësie fëminore që nuk kisha përdorur shenja pikësimi. Se në mendjen time, ajo fjali kishte dy trajta: Ushtarë jeni, po(r) s’e ndjeni dhe Ushtarë jeni, po (qe) se nuk e ndjeni…

Aty e kuptuam se Ndihmësja (që ta vrisje veten më lehtë?!) nuk kish vajtur në banjë, por në një orë tjetër letrare, Ke Librat e tjetërkujt. Diçka e tillë ndodhte edhe në jetë, kur kishe fatin të bëje roje rreth një bukurie të atillë. U ndjemë aq të fyer, sa e pavdekësuam në një bejte me titullin “Lum kush të palloi – e lum kush të humbi”. Aq bukuri s’qe mirë të rrinte vetëm në jetën e një burri. Përvëlonte, lartonte, batërdiste dhe, falë Zotit, ikte. Në banjë, në orë të tjera letrare, ose thjesht përtej shikimit.

Fragment nga Ardian-Christian Kyçyku, Incógnito [Copëza nga jeta e rojeve dhe anasjelltas], roman, botoi Naimi