Tony Barber: Qendra e majtë në Evropë ballafaqohet me një zgjedhje të zymtë

Sistemet tradicionale dypartiake janë duke e dezintegruar kontinentin

Globalizimi vë vendet e punës dhe pagat nën presion në disa komunitete

Rreth fillimit të mileniumit, demokracia shoqërore evropiane dukej në binarë të duhur. Britania, Franca, Gjermania dhe Italia kishin qeveri të qendrës së majtë. Secili prej tyre ishte më pak i interesuar në veshjen e mantelit të klasës luftuese, e të mos përmendim votat, si një menaxhues efiçient i rregullit kapitalist dhe një shërues të divizioneve shoqërore. Dorëshkrimet e mbledhura 16 vite më parë, duket se demokracia është në krizën e saj më të madhe akute, që nga shfaqja e dhunës nën rregullin e diktatorëve të krahut të djathtë në Evropën e luftës. Sistemet tradicionale dypartiake janë duke e dezintegruar kontinentin, por është qendra e majtë, jo qendra e djathtë, që po vuan shpërthimin më të madh dhe ka shumë arsye që të jetë në ankth për të ardhmen. Ka arsye afatgjate për krizën dhe fatin e demokracisë shoqërore. Forca punë- tore është më pak e zhurmshme. Klasa e ashpër identifikon se ka qenë në refuzim për dekada, së bashku me sistemin partiak që bazohet në to. Sido që të jetë, punëtorët e demokracisë shoqërore janë avulluar nga shpërthimi financiar i vitit 2008 dhe po ashtu nga recesioni, duke vazhduar me ndikimin e globalizimit dhe përgjigjes së Bashkimit Evropian ndaj këtyre sfidave.

“Mënyra e tretë” dhe “mesi i ri” Gjatë viteve të vorbullit, versionet e demokracisë shoqërore, të shejnëstruara nga Tony Blair i Britanisë dhe Gerhard Schröder i Gjermanisë janë si “mënyra e tretë” dhe “mesi i ri”, ka dalë të kenë disa përgjigje për miliona votues të së qendrës së majtë. Ata kishin politikë për motin e ngrohtë, jo për stuhitë e së sotmes. Papunësia e lartë, stagnimi apo edhe rënia e standardit të jetës, shkurtesat në shpenzimet publike dhe në disa raste, paratë kanë intensifikuar pakë- naqësitë e publikut me partitë e qendrës së majtë. Në Gjermani, reformat që Schröder-it, kancelari i fundit nga Partia Social-Demokrate, ka njoftuar tregun e punës dhe në disa raste ka dënuar partinë e tij. Lojalët e paprekur të SPD-së këto reforma i shohin si një fakt ë liderët e kanë bërë dhe kanë hedhur në dritë principet e drejtë- sisë shoqërore. Si rezultat i kësaj, shumica e tyre as që lodhen për të punuar. Një pyetje për zgjedhjet e ardhshme të Bundestagut nuk dihet nëse SPD do të fitojë – nuk ka fare gjasa për këtë – por mbetet të shihet nëse partia së bashku do të grumbullojë më shumë se 23 për qind në vitin 2009. Shtetet e eurozonës duhet t’i binden faktit rreth rregullave të ashpra fiskale, që janë bërë pas krizës financiare, relevanca e të cilave në rrethana të ndryshme shpeshherë shihet si aksidentale. Për më shumë, rregullat obligojnë socialdemokratët që të adhurojnë altarin e shkurtimeve buxhetore dhe ta theksojnë konkurrencën e sektorit privat në kurriz të shpenzimeve të kujdesit shëndetësor, në mënyrë që zotëruesit e eurozonës dhe tregjet të jenë të lumtur, por të fundosin votuesit e qendrës së majtë. Këta të njëjtit votues janë të dyshimtë për përkrahjen e BE-së për tregti të lirë globale lëvizje që është brenda 28 anëtarëve të Bllokut. Globalizimi vë vendet e punës dhe pagat nën presion në disa komunitete. Liria e lëvizjes zbraz vendet evropiane lindore dhe ato qendrore përderisa klasa e tyre punëtore kërkon punë në pjesët perëndimore të BE-së.

Elektorati është thellë i ndarë Së fundmi, Bashkimi Evropian po përballet me arritjen e shumë refugjatëve të luftës dhe emigrantëve ekonomik, më shumë nga vendet islamike. Kriza ekonomike, kufizimet në eurozonë dhe mbi gjithçka rritja e emigrantëve kanë hapur hapësirë për një anti establishment të partive, kryesisht nga e djathta nacionaliste konservative, që të marrin pjesën e tyre nga rrënja e elektoratit social demokrat. Në këtë kontekst, refuzimi i tregtimin në Evropë sidomos është i rëndësishëm. Vëzhgimet tregojnë se, të ardhurat e ulëta, votuesit jo mirë të edukuar ka më shumë gjasë ta braktisin demokracinë sociale për të djathtit e largët nëse ata nuk janë në Evropë. Vendet si Greqia, Spanja dhe Mbretëria e Bashkuar, po humbin terren të qendrës së majtë në frontin e dytë – ndaj minoriteteve ultra majtistë. Opinioni nuk është aspak më i mirë për Poloninë, ku asnjë kandidat i vetëm nuk ka fituar karrige në zgjedhjet parlamentare të tetorit. Elektorati është thellë i ndarë. Njëra anë insiston më pak votues konservativ me vlera sociale që janë nën rrethimin e politikë së BE-së dhe globalizimit. Ana tjetër insiston apo këmbëngul në ndikimin e liberalëve kosmopolitan, të cilët e pëlqejnë BE-në dhe përfitimet nga një botë e hapur. Në Austri, Francë dhe gjetiu, kjo duket si një tentim i kotë që këto dy grupe t’i mbajë bashkë nën një kulm të njëjtë partiak. Ana pro BE-së po ballafaqohet me një zgjedhje. Ose ta ruajë pamjen e saj ndërkombëtare si çështje e principeve dhe dy kampet të ndahen përgjysmë – ose të kërkojë politika më të ashpra të BE-së, rreth emigrimit, e vetëdijshme se asgjë më pak nuk ua siguron votat.