Dyshimet mbi homoseksualitetin e Enver Hoxhës
Studiuesi anglez Peter Morgan tregon anën e panjohur të ish dikatorit në Francë
Peter Morgan, studiuesi i njohur anglez flet hapur në studimin e tij mbi veprën e Kadaresë, mbi dyshimet dhe thashemnajat e viteve më parë mbi homoseksualitetin e ish diktatorit Hoxha. Ai thotë se vetë shkrimtari Ismail Kadare dyshonte për homoseksualitetin e tij. Teksa flet mbi qëndrimet që Enver Hoxha mbajti me Kosovën ai shkruan se “Gjithsesi, dyshimi i Kadaresë mbi rolin e Enver Hoxhës në shitjen e Kosovës mbështetej edhe mbi një element tjetër të mbrapshtë”.
“Kadareja ishte i bindur se elementë të rëndësishëm të udhëheqjes jugosllave ishin në dijeni të asaj që ai e quante “thashethemja supreme” mbi homoseksualitetin e Hoxhës dhe kishin dokumente që mund t’i përdornin kundër tij. Komunistët shqiptarë e jugosllavë ishin të lidhur ngushtë, qysh nga koha e ilegalitetit dhe luftës partizane. Çdo fjalë rreth aktiviteteve homoseksuale të Hoxhës në Francë e Belgjikë dënohej me egërsi në Shqipëri”, shkruan Morgan. Sipas tij, mundësia e shantazhit ishte një tjetër arsye për Hoxhën, që të priste lidhjet me Jugosllavinë, sapo partia komuniste mori pushtetin dhe të arrestonte e ekzekutonte sa më shpejt fraksionin pro jugosllav me akuzën për tradhti.
“Agresiviteti mashkullor i kulturës partizane, puritanizmi dhe hipokrizia e regjimit komunist si edhe paranoja e Hoxhës ndaj jugosllavëve e bënte këtë një rrezik të madh. Kadareja habitej me pispillosjen e Hoxhës dhe përsëritja e vazhdueshme e “thashethemes supreme” pasqyron preokupimin e tij rreth këtyre aspekteve të karakterit të Hoxhës”, shkruan Morgan. Sipas tij, lidhja midis kësaj thashethemeje dhe Kadaresë u bë nga shqiptaro-amerikani Arshi Pipa në fund të viteve 80- të, në një diskutim mbi librin Kronikë në Gur, ku bëhet një paralelizëm mes përmendjes së homoseksualitetit në roman dhe figurës së Enver Hoxhës”.
Kjo krijoi një situatë tepër të rrezikshme për Kadarenë, në një kohë kur gjendja emocionale dhe veprimet e diktatorit të sëmurë e paranojak, ishin bërë krejt të paparashikueshme. Kadareja mendon, se qeveria jugosllave e kishte kërcënuar Hoxhën se do t`ia nxirrtë të fshehtën, nëse nuk do të heshtë rreth çështjes së Kosovës”, shkruan Morgan. Sipas tij, trazirat etnike në Kosovë e thelluan interesin e Kadaresë për çështjet etnike. Në 1975, ai kishte shkruar një studim rreth traditës së këngëve epike tekAutobiografia e Popullit në Vargje. Ky ishte një material që ai do ta përdorte tek Dimri i Madh, Pallati i Ëndrrave dhe në parathënien e Librit të Këngëve Epike Shqiptare. LibriDoruntina, i shkruar në 1979, paraprin interesin e tij në çështjen e identitetit kosovar shqiptar. Krushqit e Ngrirë u shkrua në 1981 dhe për shkak të lidhjes së qartë me krizën kosovare u ndalua para botimit.Vepra tjetër e këtij viti, Dosja H, ka po ashtu lidhje të forta me Shqipërinë e Veriut dhe Kosovën, ku traditat e poezive epike kishin mbetur të gjalla.
Dosja H. u botua në dy numra të revistës Nëntori në 1982, por u ndalua të botohej si libër gjer në fund të viteve 80-të. Në 1979, Kadareja takoi në Ankara antropologun Albert Lord, i cili i foli atij rreth kërkimeve të Milman Parry-t rreth traditave të poezisë gojore, në vitin 1930, në Jugosllavi. Dosja H., një nga romanet më të mira të Kadaresë, rikrijon vizitën e dy antropologëve amerikano-irlandeze, në Shqipërinë e Veriut në vitet 30-të, në kërkim të pasardhësve të Homerit, për të regjistruar këngët e tyre epike. Ata u trajtuan me nderim e dyshim, si të huaj që po përpiqeshin të burgosnin poezinë e lirë të këtij vendi, në manjetofonët e tyre.