Një gazetar shkatërron një nga fantazitë më të mëdha të letërsisë bashkëkohore

Pse ekspozimi i emrit të vërtetë të Elena Ferrantes ka shkaktuar zemërim të tillë?

Çjerrja e maskës së identitetit të vërtetë të romancieres së famshme italiane Elena Ferrante ka shkaktuar një protestë masive në mesin e lexuesve të saj- shkruan BBC.

Pyetja është pse janë mërzitur aq shumë? Autorja me një njohje kaq të gjerë u “zbulua” të dielën në New York Review of Books, nga një gazetar investigativ që pretendon se emri i saj i vërtetë është Anita Raja.

Ndërsa një reagim i ashpër kundër “zbulimit” të Claudio Gatti-t ka bashkuar mijëra kritikë, fansa dhe shkrimtarë të cilët kanë mbrojtur përmes internetit të drejtën e autorit për anonimitet. “Ai mendon se na ka nxjerrë ne, jashtë mjerimit tonë, por në të vërtetë askush nuk ka kërkuar të dijë identitetin e Elena Ferrantes”, shkruan Frances Wilson në “Supplement Times Literary”. Anonimiteti i dha lexuesve të Ferrantes një kënaqësi, të vështirë për t’u përcaktuar, – ajo i la ata me një hapësirë të çmuar në të cilën të fantazonin për të. “Kjo ishte një puzzle argëtues, dhe tani Gatti ka prishur këtë lojë”, thotë Wilson.

“Ethet Ferrante” ka arritur kulmin e saj vitin e kaluar kur kuarteti Napolitan u bë bestseller. Libri i parë në seri “My brilliant friend”, tregon historinë e përjetshme të miqësisë midis dy grave nga një lagje e varfër e Napolit. Kjo ishte një fenomen letrar dhe librat e Ferrantes kanë shitur në më shumë se 40 shtete, me shitjen e një milion librave në Itali, dhe 2.6 milion vetëm në anglisht.

Ajo ishte mjaft private duke e ruajtur anonimitetin. Në të shkuarën, ajo ka shkruar se si filloi të ruajë fshehtësinë, duke evoluar në një pikë parimore, që më pas u bë e domosdoshme heshtja. “Anonimiteti më lejon të përqendrohem vetëm në formën e të shkruarit”, pat thënë Ferrante për “The Guardian” në fillim të këtij viti.

“Kam fituar një hapësirë timen, një hapësirë që është e lirë, ku unë ndihem aktive dhe e pranishme. Të heq dorë mund të jetë tepër e dhimbshme”, pat thënë ajo për Vanity Fair.

Suksesi i saj, në mënyrë të pashmangshme, solli spekulimet intensive për identitetin e saj të vërtetë.

Një histori – një ishte parashikuar se do të shkaktonte zemërim në mesin e fansave të zhurmshëm, të Ferrantes – ishte se autori duhet të jetë një burrë, me nëntekstin që asnjë grua mund të ketë shkruar libra të tillë.

Mbështetësit e Ferrantes kaluan në mbrojtje të saj. Vetëm një grua, mendonin ata, mund të shkruante për një miqësi femërore me një forcë të tillë, dhe për të sugjeruar ndryshe ishte seksizëm. Me mijëra, fansa dhe kritikë mbështetën të drejtën e Ferrantes për të mbetur anonim dhe vazhdon të japë veten për botën përmes librave të saj. Fjalët e saj ishin të mjaftueshme për lexuesit e saj.

Romanet e Ferrantes, vendosur në një lagje të klasës punëtore të Napolit, eksploron një marrëdhënie që përfshin shumë dekada. Gatti vë në dukje se ka ndaluar të gjitha spekulimet, por me një kosto. Duket se kjo ka lëvizur heshtjen e Ferrantes, që sipas raporteve të fundit, ajo ka lënë të kuptohet se ajo do të vazhdojë të shkruajë, por kurrë nuk do të botojë përsëri në qoftë se ajo nuk mund të ruajë anonimitetin e saj.

BBC ngre pyetjen pse Gatti, e bën këtë? Ai tha se Ferrante gënjeu në shkrimet e saj gazetareske në Frantumaglia – një libër me ese të publikuara për herë të parë në Itali në vitin 2003, e cila pritet të dalë edhe në gjuhën angleze muajin e ardhshëm, me materiale të reja. Ferrante e vendosi këtë së bashku me botuesen e saj italiane, Sandra Ozzola, e cila siguronte lexuesit e saj se do të sillte disa detaje autobiografike në formën e artikujve jo fiction. Gatti në lidhje me çështjen Ferrante shkruan se nëna e saj është një rrobaqepëse, se ajo ka tre motra, dhe u rrit në Napoli. Ai e akuzon atë për shpikjen e një “backstory” duke siguruar “informacione që i dizenjon  për të kënaqur oreksin e lexuesve të saj për një histori personale që mund të lidhen me vendosjen napolitane të vetë romaneve”

Ai tha për BBC-në se “ajo ka gënjyer në lidhje me jetën e saj personale. Nuk më pëlqen gënjeshtra, prandaj vendos ta zbuloj atë”. Gatti-n e zëmëroi gjithashtu edhe qëndrimi që ka mbajtur Ferrante ndaj “gënjeshtrës” së saj.

BBC shkruan se ajo e ka cituar më parë Italo Calvino, shkrimtari më i përkthyer italian, para saj, i cili tha një herë për një intervistues: “Më kërko atë që ju doni të dini, por unë nuk do t’ju them të vërtetën, e që ju mund të jeni i sigurt”.

Gatti thotë se, pas disa muajsh të hetimit, ai është i sigurt se Elena Ferrante është një grua e quajtur Anita Raja, i cila jeton në Romë dhe ka punuar për botimet Europa si një përkthyese gjermane.

Raja është e martuar me një nga autorët më të njohur të Italisë, Domenico Starnone – kur njerëzit kishin spekuluar se Ferrante ishte me të vërtetë një burrë, Starnone ishte i dyshuari kryesor. Por kritikët e kanë vërejtur diçka jo normale në sjelljen e Gatti-t, duke u shprehur pak a shumë se “heqja e mantelit të padukshëm të Ferrantes” nga Gatti ku imagjinata e tij i ngjan diçkaje të afërt me aktin seksual.

Motivi që ka shtyrë Gatti-in drejt zbulimit të Ferrantes për shumë kritikë lidhet me marrëdhëniet e dhunshme, se si burrat poshtërojnë gratë, duke shkaktuar dhimbje të konsiderueshme. Protagonistët e “Kuarteti napolitan”, Elena dhe Lila, janë në një luftë për pushtet të vazhdueshëm – intelektuale, biznesit dhe seksuale – me burrat. Ferrante ka quajtur këtë “një rregull i rëndë dhe pothuajse, gjithmonë të pakënaqur me burrat”.

Në “The Guardian” Suzanne Moore shkruan: “Kjo letërsi nga ky arbitër i vetë-emëruar i “së  vërtetës” është një shkelje e dhunshme.” Moore ishte nga të parat që ka folur për këtë dhunë, një përgjigje që ka qenë e përhapur në internet.

“Kjo është e tmerrshme. Është tronditëse. Qëndrimi i tij është kaq agresive. Është sikur ai ndihet i justifikuar në turpin e saj”, ka thënë Olivia Santovetti, ligjërues në italisht në Universitetin e Leeds, i cila kryeson një diskutim mbi ethet e Ferrantes në një festival të letërsisë në Ilkley. “Anonimiteti Ferrante ishte e ngjashme me ekranin bosh të analistit”, thotë psikanalistja Fiona Sinclair, duke iu referuar besimit të Frojdit që duke e vendosur veten e tij prapa shtratit, jashtë pamjes, pacientët e tij ishin në gjendje të mendonin lirisht në një ekran apo tabula rasa. “Ne të gjithë kemi një tabula rasa, kur lexojmë një libër, një botë private që kemi krijuar, dhe Ferrante e ka dyfishuar këtë efekt me anonimitet e saj”, thotë ajo.

“Ferrante, ose Raja, na dha një botë me fantazi që ishte dy herë më e fuqishme si ajo që zakonisht ekziston midis faqes së librit dhe lexuesit. Anonimiteti i saj ishte bujar, duke i lejuar lexuesit të saj lirinë për të imagjinuar atë edhe si protagonist dhe si autori”.

BBC mbyll artikullin mbi këtë ngjarje sa letrare aq dhe historike duke thënë se pas emrin të Ferrantes, Anita Raja mund të ketë frikë se mund të zhgënjejë lexuesit e saj, ndërkohë që ajo kishte lënë çdo gjë në imagjinatën e tyre, duke i veshur me mantelin e saj të padukshëm. Gatti e ka grabitur këtë, dukë bërë kështu, të shkatërrohet një nga fantazitë më të mëdha të letërsisë bashkëkohore.

Hetimi

Një studim i shkruar këtë të diel në median italiane “IlSole 24 Ore” nga gazetari Claudio Gatti – në bashkëpunim me New York Review of Books, Frankfurter Allgemeine gjermane dhe Mediapost franceze – ka analizuar në detaje të ardhurat e regjistruara nga botuesi në emrin e Anita Raja, që zyrtarisht është një përkthyese nga gjuha gjermane që punon e pavarur.  Pas këtij emri, Gatti ka zbuluar misterin e autores më të famshme bashkëkohore Elena Ferrantes.

Anita Raja apo Elena Ferrante?!

Më 4 tetor në rrjetin e saj social Anita Raja ka reaguar për zbulimin e bërë nga gazetari Claudio Gatti duke u shprehur për anonimitetin se: Këta libra janë dhe do të mbeten të Elena Ferrantes, jo të miat. Unë nuk do të them asgjë personale, apo të jap intervista dhe deklarata. Raja është shprehur se kërkon nga të gjithë, kur tani kureshtja e zgjatur me vite është zbuluar, që ta lënë të gjallë dhe në paqe.