Ekonomia e shkatërruar e rilindjes!

Jorida Tabaku

Gjatë fushatës elektorale në SHBA, Harry Truman kritikoi fushatën e kandidatit rival duke e perifrazuar me frazën e famshme “Nëse nuk mund t’i bindësh atëherë trullosi”. Trullosja, përmes një suplementi të botuar për dy ditë me radhë në faqet e gazetës Panorama, është metoda që Rilindja ka përdorur për të prezantuar arritjet ekonomike që i ngjasojnë arritjeve të planeve të kooperativës.

Nëse mendimi korrupton gjuhën atëherë edhe gjuha korrupton të menduarin, shkruan Orwell në romanin 1984. Kështu, ekonomia jonë është e bazuar në harxhimin e parave për të bindur qytetarët se janë të lumtur, për t’i shtyrë ato të mendojnë një realitet të ndërtuar në laboratorët e qeverisë. Kjo ndodh edhe kur treguesit fiskal në fund të mandatit të parë tregojnë një gjendje ekonomike të renduar, ndonëse vendet e BE edhe SHBA kanë pasur një rritje duke e tejkaluar krizën. Por kjo nuk mund të thuhet për Shqipërinë!
Bankat e nivelit të dytë, që janë një nga treguesit e investimeve në vend, kanë ngrirë financimet për biznesin vendas. Në dy vjet kredia e bankave ka rënë me 28 mld lekë (përafërsisht 207 mln euro) për investimet në biznes rritja për këtë vit ka qenë 0.25% krahasuar me vjet. Arsyeja për uljen e kredisë lidhet me gjendjen makroekonomike, financimet publike si dhe shëndetin e biznesit. Ky i fundit duket se po ndjen gjithnjë e më shumë pasojat e rritjes së palogjikshme të taksave nga qeveria.

Për vitin 2016 raportohet të jenë çregjistruar nga regjistrat e Qendrës Kombëtare të Biznesit mbi 27 mijë biznese. Raporti i fundit i AL-TAX rikonfirmon thembrën e Akilit të financave, taksat e rritura që kanë rralluar oksigjenin për biznesin. Sipas raportit, vendi jonë ka taksat më të larta në rajon me një barrë fiskale që është rritur nga 23.8% tw PBB për vitin 2013 në 24.4 % për vitin 2016 ose plot 1 mld USD. Po nga i njëjti raport mësojmë se norma e taksave në Shqipëri është 36.5%, që është norma më e lartë krahasuar me gjithë vendet e rajonit. Në Maqedoni norma e taksës është 13%, në Kroaci që është edhe vend anëtar i Bashkimit Europian kjo normë është 20.9% vlera më të vogla se sa Shqipëria e Rilindjes që me krenari ka garantuar vendosjen e vendit në fund të rajonit sa i takon mundësisë për të investuar.

Jo vetëm kaq, por si pasojë e taksave të larta shoqëruar me një sërë mangësish në investime për shërbimet dhe jo vetëm, bizneset sot paguajnë faturën e rënduar të borxhit ndaj institucioneve buxhetore. Sipas të dhënave administrative borxhi ka shënuar rritjen më të madhe në vitin që sapo mbyllëm pas, duke u rritur me 30.8 mld lekë, ku vetëm ndaj tatimeve vlera e borxhit është 150 mld lekë. Ky kontraktim i biznesit në pagesën e taksave dhe tatimeve është një dëshmi e ineficencës të politikave fiskale që ka prodhuar si rrjedhojë këtë ngërç ekonomik që tejçohet deri edhe në pagat e punonjësve.

Në raportin e Këshillit të Investimeve, evidentohet se Shqipëria është vendi me pagesën më të ulët por njëkohësisht tatimin më të lartë në rajon. Sipas raportit punonjësit në vend paguhen mesatarisht me 48.500 lekë/muaj (357 euro/muaj), krahasuar me Serbinë që ka pagesën mesatare 70.000 lekë/muaj (500 euro/muaj) apo Maqedoninë 73.000 lekë/muaj (537 euro/muaj). Por, megjithëse shqiptari është punëtori më pak i paguar në rajon ai i paguan shtetit rreth 21.7% të pagës së tij në formë taksash dhe sigurimesh duke e çuar pagën neto në vlerën e 37.800 leke/muaj (278 euro/muaj).

Por kush është çelësi i suksesit që maqedonasit, bullgarët, malazezët apo serbët paguhen më shumë se sa shqiptarët? Përgjigja është e kollajtë, një ekonomi e ndërtuar mbi baza të shëndosha fiskale mund të prodhojë një ekonomi më efektive duke i dhënë biznesit më shumë frymëmarrje. Investimet e huaja në vendet e rajonit janë rritur ndjeshëm në këto katër vite ndërkohë që vendi jonë po pëson regres dhe po mbahet në këmbë vetëm si pasojë e hidrocentralit të Devollit dhe TAP. Projekte të ardhura në Shqipëri kur tatimi qe i ulët dhe vendi përpiqej të thithte investime por edhe t’i jepte shans biznesit vendas për t’u rritur.

Pikërisht këtë filozofi ne do të implementojmë që në ditët e para të qeverisjes sonë. Të bindur që heqja e rregullave të tepërta, ulja e taksës në 9%, ulja e taksës së qarkullimit që ka rënduar prodhimin, futja e pullës fiskale për bizneset e vogla që do t’u mundësojë atyre pagesën e një takse vjetore duke i shmangur kontrollet e pafundme që vijnë në formë gjobash nga tatimorët, shmangia e politikave represive nga ministria edhe administrata, do t’i japë frymën e munguar biznesit.

Punëtori në Shqipëri nuk ka arsye përse të shqetësohet se do të paguhet më pak dhe do të tatohet më shumë, përkundrazi synimi jonë është të ulim tatimin ndaj pagës si dhe sigurimet shoqërore dhe ato shëndetësore. Kësisoj, qytetarët do të kenë më shumë të ardhura në dispozicion për t’i përdorur ato sipas interesit dhe nevojave të tyre, kështu një i vetëpunësuar do të paguajë 18% të pagesës së tij si tatim dhe siguracion.

Jo vetëm kaq, shqiptarët sot kanë pagën më të ulët në rajon, taksat më të larta por ama çmimet e produkteve kryesore të vendit janë rritur me dy herë më shumë vetëm në janar 2017 në raport me vendet e BE. Shqipëria, sipas INSTAT, është vendi me rritjen më të lartë të çmimeve si ushqimet dhe pijet joalkoolike dhe pas saj vjen Belgjika dhe Spanja që kanë një nivel jetese më të lartë. Kontribuues parësor të rritjes së çmimeve janë taksat dhe tarifat e larta, që kanë prodhuar një rritje fiktive të çmimeve të produkteve.

Shqipëria e rilindjes nuk është bahçja me lule që ministri propagandoi pak ditë më parë në këtë gazetë. Tentativa e tij për ta imponuar gënjeshtrën si një realitet që ne e jetojmë, vjen si një domosdoshmëri e patjetërsueshme e propagandës. Për Rilindjen nuk ekziston asnjë realitet apo fakt që nuk është produkt i prodhuar në zyrat e saj, suplementi nuk qe vetëm se libërthi i arritjeve imagjinare, duke hedhur kështu themelet e asaj çfarë Arendt do ta titullonte “Origjina e Totalitarizmit”.

Në fund të fundit, nuk mund të presësh më shumë se sa kjo propagandë nga një qeveri që ka në thelb karakterin shkatërrues.