Aldo Renato Terrusi: Aurelia, vajza italiane që dashuronte Enver Hoxha

Letrat e dashurisë që Hoxha i dërgonte vajzës italiane dhe libri që i dhuroi kur u kthye nga Parisi

“Kthim në vendin e shqiponjave” është romani më i fundit, i bazuar mbi një histori të vërtetë të një familjeje italiane, e cila e zhvendosur në Shqipëri, vuajti në kampet e internimit të diktaturës së Enver Hoxhës. Libri hedh dritë mbi shumë të vërteta të papublikuara më parë të jetës së Enver Hoxhës, si dhe mbi burgjet famëkeqe të komunizmit, ku u dënuan padrejtësisht dhjetëra familje shqiptare, por edhe të huaj si familja Terrusi, e ardhur në Shqipëri në vitin 1930. Ky roman, që është botuar në italisht nën titullin “Ritorno al paese delle aquile,” dhe që së shpejti do të përkthehet edhe në shqip, u prezantua dje në mjediset e Bibliotekës Kombëtare në Tiranë, një aktivitet i organizuar nga Ambasada Italiane, në bashkëpunim dhe me Institutin e Studimeve mbi Krimet dhe Pasojat e Komunizmit.

Rrëfimi i autorit

Autori Aldo Renato Terrusi përcolli mbresat e tij për të pranishmit dhe historinë e tij personale kur ai ishte vetëm një fëmijë dhe kur në atë kohë regjimi i Enver Hoxhës i mbylli të atin në burgun famëkeq të Burrelit, me akuzën se si drejtor i Bankës së Gjirokastrës (në vitet 1930-40), ai kishte keqpërdorur paratë e popullit shqiptar, por që mbrapa gjithë kësaj historie (siç tregon autori) qëndronte një hakmarrje personale. Autori është përpjekur të provojë nëpërmjet dokumenteve e dëshmive se akuzat ndaj të atit për vjedhje të pasurisë së popullit dhe burgosja e tij në burgun e Burrelit kanë qenë thjesht një hakmarrje e Enver Hoxhës ndaj gruas që kishte guxuar ta refuzonte. “Enver Hoxha e pëlqente time më, Aurelian, por ajo e refuzoi Hoxhën duke u martuar me tim atë Giuseppe Terrusi, në vitin 1936. Prindërit e mi janë njohur me Enver Hoxhën në Gjirokastër në kohën kur Hoxha ishte vetëm 22 vjeç, ndërsa ime më vetëm 17. Bëhet fjalë shumë kohë para se Hoxha ti hynte politikës dhe të shndërrohej në diktatorin famëkeq shqiptar. Në atë kohë mbaj mend se kur u kthye nga një udhëtim në Paris, Enver Hoxha i dhuroi nënës sime një libër që fliste për Parisin. Atë libër unë e ruaj edhe sot,i cili ka një dedikim me firmën e Hoxhës, që ai vetë e ka shkruar për nënën time, si shenjë miqësie. Këtë ajo e ka ruajtur. Nga rrëfimet e gjyshërve dhe të afërmve të mi unë di që Hoxha i ka dërguar dhe shumë letra e mesazhe nënës sime, ku kërkonte mënyra komunikimi, por nëna ime i ka grisur që të gjitha në shenjë refuzimi”, rrëfen autori i librit Aldo Renato Terrusi, i biri i Aurelia dhe Giuseppe Terrusi.

Vajza italiane
Nëse do të kthehemi pas, në vitet ’30, mund të themi se shumë familje italiane, mes të cilave, edhe ajo e Aurelias, (e ëma e autorit), ishin transferuar në qytetin jugor të Gjirokastrës. “Mamaja ime pothuajse nuk fliste kurrë për Hoxhën, mbaj mend që në kohën kur ishin miq, para se babai im të arrestohej, mamaja e përshkruante Hoxhën si një burrë të pashëm, por me një karakter të fortë. Në fillim ajo nuk dinte asgjë mbi qëllimet e tij ndaj saj, por edhe ndaj qëllimeve të tij politike,e shndërrimit të vendit në diktaturë,” thotë më tej autori Terrusi. Aurelia ishte 16 vjeç, një vajzë me një bukuri të rrallë, elegante dhe inteligjente, dhe me një edukim të mirë, të trashëguar nga familja e saj fisnike dhe nga shkolla e murgeshave franceze, ku ajo kishte studiuar. Ajo dallohej nga vajzat e tjera të qytetit. Bukuria dhe sjellja e saj, gjithçka në të tërhiqte vëmendjen e djemve të rinj, të cilët të gjithë kërkonin prej saj qoftë dhe një vështrim, buzëqeshje apo veç një fjalë të ëmbël. Fatkeqësia e familjes Terruso nisi kur bukuria e Aurelias ra në sy dhe tërhoqi vëmendjen e Enver Hoxhës, i cili përfitoi nga miqësia me familjen e Aurelias, dhe kërkoi me çdo mënyrë të krijonte një lidhje me vajzën. Ishte edukimi dhe vizioni që ajo kishte për botën që nuk mund të binin dakord kurrsesi me prepotencën dhe dhunën që djaloshi Hoxha kishte në mendje. Nga refuzimet e vajzës Hoxha u detyrua të hiqte dorë, por duke programuar një hakmarrje në mendjen e tij, hakmarrje e cila erdhi shumë vite më pas, kur burri i Aurelias, Giuseppe Terrusi u arrestua dhe u burgos në burgun (ferrin) shqiptar të Burrelit deri sa vdiq.

Kthimi në Shqipëri

Autori i librit, Aldo Renato Terrusi, në vitin 1993 erdhi në Shqipëri, pikërisht në Vlorë, në kërkim të eshtrave të të atit, Giuseppe Terruesit, ish-drejtor i Bankës së Gjirokastrës. Eshtrat e tij nuk dihen as sot se ku ndodhen, dhe libri i dedikohet pikërisht familjes së tij dhe gjithë familjeve shqiptare që vuajtën nën regjimin e egër të Enver Hoxhës. “Është një roman i ndërtuar i gjithi mbi fakte reale. Është një histori e vërtetë që duket si roman”, thotë Terrusi.

——————————————————————

Kush është Aldo Terrusi
Aldo Renato Terrusi sot është një fizikant në pension, që ka punuar në një ent kërkim italian, ENEA. U lind në Vlorë më 1945, nga prindër italianë, historinë e të cilëve ai e tregon në ditarin e udhëtimit “Ritorno al Paese delle Aquile” (Kthim në vendin e shqiponjave), Botimet Besa. Më 1993 u kthye në Shqipëri. Hera e parë qysh kur ishte larguar me të ëmën Aurelia nga porti i Durrësit. Aldo ishte fëmijë kur regjimi i Enver Hoxhës i burgosi të atin në Burrel. Aty vdiq Giuseppe Terrusi pa e parë më djalin dhe të shoqen për herë të fundit. Daja i tij,Giacomo Poselli, ka qenë portier i Kombëtares së futbollit shqiptar, dhe fitoi Ballkaniadën në vitin 1946. Ishte ai që i tregoi historinë e familjes, që nga Italia, në Turqi, në Greqi, Shqipëri dhe deri në kthimin në Itali si të arratisur.

Pse e shkroi këtë libër
Autori nuk e kishte çuar ndër mend të shkruante ndonjëherë një libër për veten, aq më pak për Shqipërinë. E në fakt ka shkruar një libër për veten, për trashëgimtarët Terrusi, dhe për Shqipërinë. Por është edhe një libër për italianët, sepse Shqipëria dhe marrëdhëniet me këtë vend janë pjesë e historisë sonë. “Është më së shumti një ditar udhëtimi në vitin 1993. Të gjithë njerëzit që kam takuar gjatë atij udhëtimi janë treguar miqësorë dhe më kanë ndihmuar të gjej shtëpinë ku kemi jetuar në Vlorë, të shoh dhomën ku kam lindur më 1945 dhe të vizitojë Bankën ku punonte im atë si drejtor,” është shprehur me respekt për shqiptarët, Aldo Terrusi.

Kush ishte vajza italiane?
Aurelia ishte 16 vjeç, një vajzë me një bukuri të rrallë, elegante dhe inteligjente dhe me një edukim të mirë, të trashëguar nga familja e saj fisnike dhe nga shkolla e murgeshave franceze, ku ajo kishte studiuar. Ajo dallohej nga vajzat e tjera të qytetit. Bukuria dhe sjellja e saj, gjithçka në të tërhiqte vëmendjen e djemve të rinj,nga të cilët të gjithë kërkonin prej saj qoftë një vështrim, buzëqeshje apo veç një fjalë të ëmbël. Fatkeqësia e familjes Terruso nisi kur bukuria e Aurelias ra në sy dhe tërhoqi vëmendjen e Enver Hoxhës, i cili përfitoi nga miqësia me familjes e Aurelias dhe kërkoi me çdo mënyrë të krijonte një lidhje me vajzën…

REPUBBLICA DI ALBANIA

PRIMO MINISTRO

DELIBERA

Nr. 150, data 11.11.2019

PER LA COSTITUZIONE DEL GRUPPO INTER-ISTITUZIONALE DI LAVORO PER LA REDAZIONE E L’ATTUAZIONE DELLE MISURE PER LA RICERCA, L’IDENTIFICAZIONE E IL RIMPATRIO DELLA SALMA DEL CITTADINO ITALIANO GIUSEPPE TERRUSI

Ai sensi dell’art. 102, comma 3 della Costituzione, dell’art. 12 della Legge n.9000 del 30.01.2003 “Per l’organizzazione e il funzionamento del Consiglio dei Ministri”

DISPONGO:

L’istituzione del gruppo inter-istituzionale di lavoro, responsabile per il coordinamento del lavoro tra le istituzioni competenti e la composizione e l’attuazione delle misure per la ricerca, il recupero, l’identificazione e il rimpatrio delle spoglie del cittadino italiano Giuseppe Terrusi, vittima del regime comunista in Albania.
Il Gruppo inter-istituzionale di lavoro dovrà essere presieduto da un rappresentante del Ministero dell’Interno e dovrà essere composto da membri rappresentanti del:

– Ministero della Giustizia;

Direzione Generale delle Carceri (tre membri);
Istituto di Medicina legale;
Istituto per l’Integrazione degli ex Perseguitati Politici.

Negli incontri del gruppo inter-istituzionale di lavoro sono invitati a partecipare rappresentanti delle istituzioni di cui si reputa siano in possesso di informazioni relative al caso in questione oppure esperti del settore, a seconda delle questione che saranno trattate.
Il Gruppo inter-istituzionale di lavoro ha il dovere di organizzare il lavoro allo scopo di:

Effettuare la prima riunione e stilare un piano di misure per il raggiungimento degli obiettivi entro 5 (cinque) giorni dall’entrata in vigore della presente Delibera;
Gestire l’informazione ufficiale necessaria per l’identificazione della zona in cui si trovano le spoglie del defunto Terrusi;
Identificare con precisione la zona in cui si possono effettuare gli scavi, allo scopo del ritrovamento delle spoglie;
Avvisare tutte le istituzioni competenti che devono autorizzare ed assistere durante il processo di ritrovamento delle spoglie e, nel caso di ritrovamento, il processo dell’identificazione e del rimpatrio delle spoglie;
assicurare tramite le istituzioni competenti, che ogni ricerca e/o scavo svolto presso istituti di detenzione e pena, sia effettuato in ottemperanza e nel pieno rispetto ai requisiti di sicurezza dell’istituzione.

Nel caso di realizzazione degli scavi presso istituti di detenzione e pena, la Direzione Generale delle Carceri ha il dovere di autorizzare lo svolgimento delle azioni nel territorio dei penitenziari rispettivi e di coinvolgere le risorse umane necessarie per il buon andamento del lavoro e l’assistenza necessaria per raggiungere gli obbiettivi del gruppo di lavoro.

Il Gruppo di lavoro dovrà collaborare strettamente con le unità rispettive di auto-governance locale, dove si svolgeranno le ricerche e gli scavi, nonché con l’Istituto di Archeologia, con l’Autorità dell’Informazione sui Documenti dell’Ex Sigurimi (Servizi Segreti) e gli organismi internazionali specializzati in processi analoghi.
In caso di rilevamento, nel corso delle ricerche, di informazioni relative a spoglie di altri ex detenuti politici, tali informazioni dovranno essere inoltrate immediatamente alle istituzioni rispettive per l’esecuzione delle procedure legali per la ricerca, lo scavo e per la notifica alle persone interessate.
Il Capo del gruppo di lavoro dovrà riferire periodicamente presso il Gabinetto del Primo Ministro sull’andamento dei lavori e presentare al Primo Ministro il rapporto finale del gruppo.
Le istituzioni coinvolte usano le risorse umane e i mezzi a propria disposizione per le attività necessarie per l’attuazione degli incarichi previsti da parte del gruppo di lavoro e per il buon andamento di ogni altra procedura necessaria che deriva da tale processo. Ogni altra spesa per riguardo ad azioni necessarie per la buona riuscita della procedura dovrà essere coperta dalla parte interessata o dai familiari del defunto.
I titolari delle istituzioni citate al punto n.2 entro due giorni dall’entrata in vigore della presente Delibera hanno l’incarico di individuare i propri rappresentanti e segnalare i nominativi alla Direzione Generale delle Carceri, che svolgerà il ruolo di segretariato tecnico del gruppo.
Si incaricano le istituzioni citate al punto n.2 e i membri del gruppo inter-istituzionale di lavoro di eseguire e attuare il presente ordine.

La presente Delibera entra in vigore immediatamente.

IL PRIMO MINISTRO: EDI RAMA

Please follow and like us: