Arrestimet e 7 inxhinierëve nën sytë e Ramiz Alisë dhe Adil Çarçanit

Historia e një prej grupeve më të bujshëm të goditur politikisht para viteve ’90. Si nisi sulmi në aktivin e Patosit nën orkestrimin e Ramiz Alisë dhe Adil Çarçanit dhe arrestimet menjëherë pas thirrjes në turmës: Kriminelët në Litar. Kush ishin inxhinierët e shquar që u arrestuan në vitin 1975 dhe nisja e hetuesisë së tyre

Shpërthimi i Koço Plakut në hetuesi: Enver Hoxha e ka mbushur tokën shqiptare me varre, duke u marrë shpirtrat sa e sa njerëzve.

Nga Shpëtim Koli

Stalini nuk ia kishte lënë mangut me procese politike çdo brezi që e mendonte si sabotator. Aty ku ishte dështimi i tij dilte një ndëshkim i ashpër me prerje kokash. Kjo përligjte çdo dështim ekonomik të sistemit të tij. Në këtë rrugë eci pikë për pikë edhe nxënësi besnik i Stalinit, Enver Hoxha. Në vitet ’70 Shqipëria kishte hyrë në valën e disa proceseve masive në drejtim të kulturës, ekonomisë dhe kulturës. Dështimet e mëdha në fushën ekonomike iu vunë Koço Thoedhosit dhe Abdyl Këllezit në plan të parë dhe Vasil Katit e Kiço Ngjelës. Mirëpo u implikuan edhe një numër i madh ekonomistësh dhe specialistësh të kësaj fushe. Një prej fushave më të lakmuara në këtë gjueti shtrigash ishte edhe ajo e naftës. Midis punës së palodhur të inxhinierëve të naftës dhe kërkesës së udhëheqjes komuniste ishte në mes shkenca dhe e vërteta e madhe. Udhëheqjes nuk i leverdiste të mos dilte fjala e saj për zbatim plani, apo për mungesë investimi. Duhej të dilte në kohën e duhur dhe në vendin e duhur aq naftë sa kishte vendosur “naftëtari” udhëheqës. Vigjilenca që kishte treguar Partia e Punës në këtë drejtim ishte e madhe. Ishte ngritur nga Sigurimi i Shtetit një degë të posaçme që merrej me gjetjen e “armiqve” në radhët e njerëzve më të përkushtuar të shkencës dhe studimeve. Nuk mjaftonte vetëm ajo që bënte përditë me jetën e njerëzve të thjeshtë, por vazhdonte deri në mënyrën më kriminale me njerëzit më të papërsëritshëm që mund të kishte ky vend, me shkencëtarët. Fatin më të keq e patën pikërisht ata që iu nënshkruar proceseve politike pa pasur asnjë bazë vërtetësie në akuzat që ngriheshin.
Ishte viti 1970 kur Shqipëria po përgatitej të niste goditjen e grupeve të mëdha në ekonomi, kulturë dhe ushtri. Drejtoria e Parë e Sigurimit të Shtetit do të kalonte një degë të posaçme të saj jashtë Tiranës, pikërisht në Fier, e cila do njihej me emrin Dega e Naftës. Kjo degë u ngrit në mars 1970. Ajo kërkonte të gjente dhe të sajonte me çdo kusht sabotatorët në naftë. Filloi menjëherë ngritja e rrjetit agjenturor – operativ si dhe përpunimi i një numri i madh inxhinierësh dhe punonjës. Spiunllëku doli në plan të parë, bërja e gropës së tjetrit, shpirtrat e zinj, shkatërruesit e sa e sa jetëve të njerëzve.
Dega e Naftës funksionoi deri në vitin 1984.

Aktivi i Patosit

Goditjet në rastin e inxhinierëve të naftës vinin midis organeve të partisë dhe atyre të Sigurimit. Kur mbaronte punë partia, ia niste Sigurimit. Personi më i njohur i “grupit” të madh të naftës ishte Koço Plaku. Në goditjet e saj kishin qenë viktima në kohë të ndryshme 4 vëllezërit e kësaj familjes. Njëri u vra në mënyrë të pabesë gjatë luftës. Tjetri i helmuar pas luftës. Panajot Plaku i arratisur në Jugosllavi vdiq në mënyrë enigmatike në Jugosllavi. I fundit që kishte mbetur gjallë ishte gjeologu Koço Plaku. Rasti më i mirë, pasi i ishte shfrytëzuar puna kërkimore shkencore, ishte përfshirja e tij nga diktatura në grupin e personave të destinuar për t’u dënuar si pjesë e llavës së nxehtë të proceseve të atyre viteve. Por si të gjitha planet e zeza të diktaturës, ka një pikënisje të gatimit të asaj që pritej të ndodhte. Për naftën një rast i tillë ishte aktivi i Partisë së Punës i Patosit, i marsit 1975 me pjesëmarrjen e “gjeologëve” Ramiz Alia (sekretar i Komitetit Qendror të PPSH-së) dhe Adil Çarçani (zëvendëskryeministër i parë). Në një sallë të tejmbushur me fanatikë dhe me njerëz të tjerë të këtij kallëpi, duke imituar proceset e para politike të pasvitit 1945, njerëz të irrituar bërtisnin në eksitim e sipër “kriminelët në litar”. Pas gjithë kësaj skene të denjë për kohët mesjetare, me të dalë nga kjo sallë, nisën arrestimet e të piketuarve për t’u arrestuar. Ishte 25 marsi i viti 1975 kur nisën këto arrestime.

“Grupi”

Rreth një vit më parë, ishte arrestuar Nuredin Skrapari për agjitacion e propagandë. Atij do t’i bashkohej edhe “grupi” tjetër për të dhënë më së miri idenë e “sabotazhit në grup”.
Hetues injorantë që nuk e kishin idenë e për gjeologjinë dhe naftën, duke pasur afër ekspertë nga më të paaftët e kishin të lehtë të ngrinin akuza, pasi flisnin për gjëra që as vetë nuk i kuptonin e jo më t’i kuptonin të tjerët.
Enver Hoxha ishte ai që në mitomaninë e tij ishte i fiksuar, jo vetëm në hakmarrje deri edhe personale, por edhe në aftësinë për t’u quajtur ai “zbuluesi” i vërtetë i naftës shqiptare.
Në Tiranë është zhvilluar hetuesia ndaj “grupit të naftës”. Pikërisht nga këto përgjime dhe nga zhvillimi i gjyqit kemi arritur edhe të dëgjojmë zërin e Koço Plakut, sidomos në shpërthimin aq përcaktues se Enver Hoxha e kishte mbushur tokën shqiptare me varre duke u marrë shpirtrat sa e sa njerëzve.
Kryetar i grupit hetimor, Ferhat Matohiti, e paraqiti aktakuzën e tij më 29 prill 1976, ndërsa kjo gjeti menjëherë miratimin e prokurorit të përgjithshëm.

*
Proces me dyer të mbyllura

I mbajtur sot, më datën 11.6.76 nga Gjykata e Lartë e Republikës Popullore të Shqipërisë e formuar me:
Kryetare seance: Eleni Selenica, zv/kryetare e Gjykatës së Lartë, me ndihmësgjyqtarë: Mitat Goskova, Fehmi Legreta, të asistuar prej sekretarit Sadik Memo, me pjesëmarrjen e zv/prokurorit të përgjithshëm Sotiraq Samara, mori në shqyrtim në seancë gjyqësore me dyer të mbyllura, çështjen penale nr.12 që u përket të pandehurve Filip Nashi, Beqir Alija, Koço Plaku, Protoko Murati, Milto Gjikopulli, Dhimitër Stefa, Jani Konomi e Nuredin Skrapari, të akuzuar në bazë të nenit 72, në kombinim me nenin 12 të Kodit Penal.

Kryetarja çel seancën dhe njofton çështjen që do shqyrtohet.
Thirren të pandehurit dhe u merret identiteti.

1-Filip Nashi, i biri Apostolit dhe i Aretisë, i dtl. 1923, lindur në katundin Sheper te Rrethit Gjirokastër, banues në Fier me origjinë shoqërore fshatar i varfër, me gjendje shoqërore nëpunës, ish-drejtor i DPN-së, me arsim të lartë, i martuar, ka 5 fëmijë, ish-anëtar partie, tani i përjashtuar, i padënuar më parë, mban medaljet e Kujtimit, Trimërisë, Çlirimit, Urdhrin e Trimërisë, 2 urdhra pune Klasi i dytë dhe Urdhrin e Flamurit Klasi i dytë, i arrestuar më datën 25 mars 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

2-Beqir Alia, i biri i Aliut dhe i Merjemes, i dtl. 1927, lindur në Shkodër, banues në Fier, me origjinë shoqërore tregtar i mesëm, me gjendje shoqërore nëpunës, ish-drejtor i Institutit të Naftës, me profesion inxhinier gjeolog, me arsim të lartë, i martuar, ka dy fëmijë, ish-anëtar partie, tani i përjashtuar, i padënuar me parë, mban Urdhrin e Punës Klasi i dytë, i arrestuar më datën 25 mars 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

3-Koço Plaku, i biri i Josifit dhe i Kostandinës, i dtl. 1929, lindur në katundin Hoçisht të Rrethit Korçë, banues në Fier, me origjinë shoqërore fshatar i pasur, me gjendje shoqërore nëpunës, me profesion inxhinier gjeolog, shef i kabinetit në Institutin e Naftës Fier, me arsim të lartë, i martuar ka një fëmijë, ish-anëtar partie, tani i përjashtuar, i padënuar më parë, mban dy medalje pune dhe Urdhrin e Punës Klasi i tretë, i arrestuar më datën 25 mars 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

4-Protoko Murati, i biri i Avniut dhe i Xhevrijes, i dtl. 1929, lindur në katundin Klos të Fierit, banues në Fier, me origjinë shoqërore fshatar i pasur, me gjendje shoqërore nëpunës, me detyrë shef i sektorit të gjeologjisë në Institutin e Naftës, me profesion inxhinier gjeolog, me arsim të lartë, i martuar, nuk ka fëmijë, ish-anëtar partie, tani i përjashtuar, i padënuar më parë, mban 2 Urdhra Pune Klasi dytë dhe një Urdhër Pune Klasi i tretë, i arrestuar më datën 25 mars 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

5-Milto Gjikopulli: i biri i Vasilit dhe i Jorgjisë, i dtl. 1938, lindur në Dhërmi të Vlorës, banues në Fier, me origjinë shoqërore fshatar i varfër, me gjendje shoqërore nëpunës, inxhinier gjeolog, në Institutin e Naftës dhe Gazit në Fier, me arsim të lartë, i martuar, ka dy fëmijë, i përjashtuar nga Partia, i padënuar më parë, mban Urdhrin e punës Klasi i dytë, i arrestuar më datën 25 Mars 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

6-Dhimitër Stefa, i biri i Nikollës dhe i Vasillos, i dtl. 1934, lindur në katundin Grazhdan të Sarandës, banues në Fier, me origjinë shoqërore fshatar i varfër, me gjendje shoqërore nëpunës, me profesion inxhinier gjeolog, ish-përgjegjës i grupit të Kurveleshit, me kombësi minoritare greke, me Shtetësi Shqiptare, me arsim të lartë, i martuar, nuk ka fëmijë, i paorganizuar, mban dy medalje pune, i arrestuar më datën 17 prill 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

7-Jani Konomi, i biri i Agustinit dhe i Elenit, i dtl. 1934, lindur në katundin Krongji të rrethit Sarandë, banues në Fier, me origjinë shoqërore fshatar i varfër, me gjendje shoqërore nëpunës, me profesion inxhinier gjeolog në nxjerrjen e naftës, drejtor i nxjerrjes së naftës në D.P.N. me arsim të lartë, i martuar, ka një fëmijë, ish-anëtar partie, tani i përjashtuar, mban dy Urdhra Pune Klasi i tretë dhe një medalje pune, i arrestuar më datën 17 prill 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

8-Nuredin Skrapari, i biri i Mentorit dhe i Xhevrijes, i dtl. 1943, lindur në Bubullimë të Lushnjës, banues në Qytet Stalin, me origjinë fshatar i pasur i cilësuar kulak, me gjendje shoqërore nëpunës, me profesion inxhinier gjeolog, me arsim të lartë, i pamartuar, i paorganizuar, i dënuar në vitin 1974 me 10 vjet heqje të lirisë sipas nenit 73/I të K.P. dënim të cilin e vuan nga data 15 mars 1974, i riarrestuar më 18 mars 1975. Aktakuzën e ka marrë para një muaji.

Dëshmitarëve ju tregohen detyrat që kanë lidhur me dëshminë që do bëjnë dhe dalin jashtë sallës së gjyqit.