Tregime dhe skica nga Ali Podrimja

MALËSORI DHE ATENAGORA

 

Saktësisht nuk dihet se kur ishte parë aty në Fanari të Stambollit i ardhmi nga Malësia e Gjakovës. Me ditë e kishte shikuar tempullin e lartë e të mistershëm. Para tij ngrihej ai si hije e trishtë. Pas një kohe kishte rënë në kontakt me një prift ortodoks shqiptar. Ai quhej Lefter Sava. Përmes tij malësori kishte hyrë në labirinthin e ortodoksizmit botëror.

Një mëngjesi jargavanësh, Hirësinë e kishte lajmëruar motra e parë për vizitorin e largët e të çudshëm. Patriku kishte urdhëruar: Le të hyjë? Pas motrës ishte nisur i ardhmi. Nuk dihet pas sa kthesave, por në fund të një salloni, ta quajmë kështu, qëndronte Hirësia. I kishte qitur edhe disa hapa e ishte ndaluar para tij malësori me dorë në zemër. Patriku i ortodoksizmit botëror e kishte pyetur se ç’hall e kishte qitur këndejpari dhe ç’kishte të re nga ai vend i largët, të cilin e shihte edhe në ëndërr, siç tha më vonë.

Malësori nuk kishte harruar asgjë se ç’e kishin porositur. Me rend ia kishte thënë të gjithat. At(h)ena(s)gore, Kryepari i ortodoksizmit botëror në Patrikanën e Stambollit, me vëmendje kishte përcjellë rrëfimin e të ardhmit, duke përsëritur shpesh ato fjalë, që i bënin përshtypje më shumë ose që i kujtonin diç nga kohët e hershme. Dikur i ardhmi nga Malësia e Gjakovës, i cili mund të ketë qenë nga Tropoja apo Hasi, kishte marrë frymë thellë. Në sy e kishte shikuar Patrikun. Me gjysmë zëri kishte thënë: Hirësi i nderuar, Atdheun e kemi në rrezik. T’i lëmë unë xhaminë e Ju kishën. Ç’na duhen tempujt pa atdhe.

I ardhmi derisa i thoshte edhe fjalët e tjera, në sytë e At(h)ena(s)gores ishte shfaqur një re, që pushtonte me dritën e saj. Dhe pas fjalëve të dëgjuara më vonë nga malësori, reja kishte zënë të shpërbëhet e të marrë forma piklash të shiut, që rrokulliseshin monotonshëm e tretnin në mjekrën e bardhë e të dendur të Hirësisë. E kishte rrokur për duar të ftohta. Gati i lemeritur e kishte shikuar: Hirësi, ç’keni? Ishte dëgjuar malësori i humbur. Lartmadhëria kishte lëvizur vetëm kokën. E në kupën e thellë të sallonit ishin përplasur ca fjalë të pakapshme. Kryepari i ortodoksizmit botëror mezi kishte shqiptuar: Mik i nderuar, halli dhe fjalët tua, më kujtojnë të ndritshmin Vaso Pashë Shkodranin.

At(h)ena(s)gore dhe malësori ishin qafuar shqiptarçe. E kishin kripur edhe nga një kafshatë. Hirësia e kishte përcjellë pastaj mikun e largët deri te pragu i derës kryesore. Respekt të tillë nuk i kishte bërë askujt më parë. Në analet sekrete personeli i Patrikanës së Stambollit e kishte shënuar këtë si gjest të dyshimtë të Patrikut…

Se, a janë takuar më, nuk dihet. Në kthesën e parë i ardhmi kishte nxjerrë shaminë e punuar në vegje të Dukagjinit. Kishte fshirë sytë e qafën e trashë. E, këtë ma thoshte nipi i tij me të cilin ballë Xhamisë Bli të arkitekt Sinanit, pinim: unë dhallë e ai çaj. Pjesën tjetër të rrëfimit nuk mund ta them. Njeriu ka nevojë edhe për pakëz fshehtësi.

(Stamboll, 1998).

 

SHKAMI

 

Shkamaxhinjve të të gjitha

Shqipërive që derdhën etninë

 

Ukë, tha, quhem. A dëgjoni? Nga Drenica vij. U sjell këtë shkam të punuar nga druri i maleve të mia. E kam punuar për ju, trima. Nëpër plumba e prita kam kaluar me të në shpinë. Uluni cili të doni! Mendermethënë, aty ka vend vetëm për një bythë. Mjeshtria e urtia cok janë të Drenicës. U thashë, quhem Ukë. Këtë shkam e kam punuar nga druri i maleve të ujqërve. E shikoni? Tri këmbë i ka. Por vetëm një bythë mund të ulet aty. Unë ua solla këtë. Nëse e fyeni, keni fyer gjakun e derdhur të ujqërve të mi; nëse e nderoni, paqi faqen e bardhë. Humbës nuk shkoni. Aty mund të ulet vetëm njëri nga ju! Po u pëlqen aq shumë, ua mbaroj secilit nga një. Në kohë ujqërish, nuk mund t’u shoh qyqe… Unë bëj dhe shkama, or të gëzuar. Pas kësaj katrahure, më dhemb zemra t’i dalë punë plumbit. Mbajeni mend, unë quhem Ukë. Por ju? Shkova të derdh të keqen atje ku mbrohet fytyra…

Njeriu i maleve të ujqërve kishte pleqëruar më urtë se bajraktarët e Vilajetit Hyxhymsandalija. Varri ynë mos na bëhet shkami? Oh, Zot!

 

KY NUK ISHTE FERKU

 

Këmbëklinc, me vrap pastaj, ujin e ftohtë e lashë pas, te Mulliri i vjetër. Kisha humbur në natë. Tek përplasesha, kapa pëshpëritjet e hijeve. Le të gërditën nga vetvetja, kishte thënë njëra. Le ta shohin sa të gërditshëm janë, kishte mbyllur bisedën tjetra. Rrobat i kishin ndërruar dhe ishin shpërndarë. Në kthesën tjetër nuk ishte dëgjuar gjë e gjallë. Isha fshehur në zemër të natës. Dikur ishte skuqur horizonti. Ky nuk ishte ferku. Në hundebuzë ishte përplasur vendi im. Edhe neveria e mjeshtërit…

(Prizren, 1999).

 

KOPSHTI DON FRYMËMARRJE

 

Në fillim e kishin vendosurt në vend të pashëm. Nuk di se kush ua kishte sharë. E kishin rrokullisur pastaj. Kërkonin një qyshk për të. Dikur e kishin ngulur në fund të oborrit. Pas një therre, që kishte bi befas. I zoti e kishte punuar kushedi sa kohë. Megjithatë, nuk kishte mundur ta bëjë të flasë. Me gjasë, i mungonte dhe shpirti. Bota ishte e madhe aq sa krijesa e tij. E gjymtë. Pa gjak. Pa identitet. E vdekur. E kishin rrokullisur atë kujt iu kishte tekur. Kështu veprohet me gjëra të vdekshme, preras kishte thënë njëri nga nikoqirët. Isha skuqur. Më vinte inat. Me një çollak kisha lejuar të më shesin mend kalaveshët e Alesë. Në fund të kopshtit e shihja tani. Vend më të mirë nuk mund t’i gjenin. Pranë një therre, e cila kishte lëshuar shtat ditën kur atë e kishin ngulur aty dhe pritej momenti kur t’i shkulin bashkë mbasi vetëm hija u kishte mbetur.

Kopshti ka nevojë për frymëmarrje.

(Duren, 1999).

 

Ç’DO TË BËJMË PA KALDERONIN?

 

Në Albumin e Shtëpisë së Hajnrih Bëlit, në vend të fjalëve një nga një ngjiti të gjitha biletat dhe fakturat e shpenzimeve. Në fund edhe fotografinë e vet më të mirë. Të dihet se këtu nuk kishte qenë çfarëdo burri. Mbylli derën. Dëgjova më vonë se Almelio Kalderoni kishte ikur. Ç’do të bëjmë pa të?…

Fidel Kastro është i mirë? Jo, jo, Kastro është i mirë. Fideli është monstrum. Jo, jo, Kastro është i mirë. Fideli është, është, është bastardh…

Nuk hamë më as makarona me suxhuk nga na shikon Gjergji ynë. Se, kur i ra fama konjakut, pabesisht Skënderbeun e mbërthyen në pako të suxhukut të terur në tym të huaj. Për mend kurrë nuk ka vuajtur shqiptaria…

Pak pa zbardhur iku edhe Rokeri. Do ta mësoj vetminë të flasë, bile të na shurdhojë… Ja, i radhitën karrigat aty. Unë do të zë vend i mbrami.

Mbi Drinin e Bardhë mjegulla shtrihet. Majë Urës së Shenjtë nuk e shoh veten.

(Këln, 1999).

 

EUROPA I NGJANTE NJË STRUCI

 

1.

Në midis të Shkupit u ngrit përmendorja e Nënës Tereze, e para në trojet shqiptare. Në guri asgjë nuk u shënua për origjinën e saj, bile të mos ia kishin shkruar emrin me çirilicë. Kaq di të respektojë një popull, që krijon historinë në dëm të të tjerëve. Befasi tjetër, përmendorja është vepër e një skulptori shqiptar të besimit ortodoks nga Reka e Gostivarit. Kjo malësi shqiptare dha shumë njerëz të kulturës e të politikës. Fatkeqësisht, gëlltitësit sllavë edhe këta i konsiderojnë të gjakut të tyre (!). Ç’u bëmë lodër për tyrlik k… Mirë që nuk na hedhin në ndonjë planet të panjohur.

 

2.

Sheshi kryesor në Strasburg mban emrin e Marko Boçari(si)t. Nën bustin e tij shkruan se ishte luftëtar i madh i çështjes greke. Nga historia jo vetëm shqiptare dimë se ky ishte arvanit dhe shumë pak e dinte greqishten. Tregojnë se kishte luftuar për çështje epirote, të mbetet Epiri shqiptar, por dhelpëria greke luftën e tij e kishte shpallur për të veten. Ata që e kishin vënë në atë shesh me atë shkrim nuk më çuditi. Të gjorët aq dinin për historinë shqiptare. Nipërit e tyre ndryshe e shikojnë të vërtetën. Derisa i shpalosëm fjalët shqipe para tyre, Europa i ngjante një struci…

 

Marrë nga përmbledhja me tregime “Fundi i mitit”. Ndalohet riprodhimi i paautorizuar i përmbajtjes së kësaj faqeje.