Sotir ATHANASI: Në rrugën ‘Myslim Shyri’ dhe një histori tronditëse (2)

Por, ajo s’mund t’u thoshte ende këtyre perëndimoreve maniera të tilla të kampit lindor. Ndërkaq ishin hedhur në një tjetër këmbësore dhe përkthyesja me zakonin e shoqërueses së grupit tha: – Kemi hyrë në rrugën “Myslym Shyri”.
– Ashtu? – dhe zonja franceze, që gjithë bisedën edhe për doktorin, e kishte bërë për të mposhtur atë rikumbim që ndiente sapo lexoi, aty në krye të trotuarit, tabelën me emrin e rrugës. Përsëdyti me habi të shtirur: – Ashtu?!
– Po. Jemi në rrugën “Myslim Shyri”, – përsëriti përkthyesja. – Nuk është se ka ndonjë histori kjo rrugë. Emri i tij, po. Ai është një dëshmor i Luftës Nacional- Çlirimtare.
– Myslim Shyri më kujton adresën e një shoku në adoleshencën time, – tha fizikania, ndërsa me vete mendoi: në mos qoftë gjallë s’është e domosdoshme që rruga të mbajë emrin e tij. Ajo është ‘pagëzuar’ tanimë me një emërtesë. ‘Shkatërrimi i një jete nga Diktatura’. Ja pra, që kjo rrugë nuk është pa histori.
– Si quhej shoku në adoleshencën tuaj, zonjë? – pyeti përkthyesja, Mira, me naivitetin e saj, por edhe krejt e shpenguar, pasi kishin ndodhur plot ndryshime dhe u qenë hequr mjaft kufizime marrë- dhënieve me vizitorët e huaj. Veçanti përbënte edhe ky shoqërim, që përpara një viti, as që mund të mendohej e jo më të ndodhte, se pasojat do të qenë katastrofike për shqiptaren tonë dhe shpalljen non grata për të dyja francezet.
– Luan Majlindi, – shqiptoi ajo dhe menjëherë iu ndërkëmbye figura. Përpara saj sikur kishte moshatarin pesëmbëdhjetëvjeçar të ulur në bankën e fundit në shkollën e mesme në Paris. Trupin e tij të bëshëm krahasuar me vërsnikët e tjerë, sytë e zinj e vështrimin e ëmbël, por sidomos hutimin e saj, kur profesori përmendi emrin e tij dhe ai u përgjigj: Ui!

Ndërsa ajo e hutuar gjeti rastin t’i japë dorën poshtë bankës, duke pëshpëritur emrin e saj: Marsejeza.
Ky, pra, ishte prezantimi i tyre i parë. Dhe asaj, patjetër do t’i kujtohej se si me dëlirësinë e një çupëline, do të përsëriste gjithë atë buzëmbrëmje në lozhën e shtëpisë, emrin e tij, teksa me një dëshirë hovshëm të papërmbajtur, për të parën herë, kishte marrë të ujiste lulet. Veçse, këtë punë plot kënaqësi e kryente gjyshi. Ardhja e tij bëri të ulte kryet e turpëruar. Pasi, përpara se t’i njomte ato, ajo kishte këputur njërën dhe kish hedhur në tokë petalet e saj, një e nga një, sipas atij riti për të marrë përgjigjen: më do, s’më do. E fundit, pas së cilës ajo do të thoshte ‘më do’, fletëza kishte qëlluar tepër e vogël për t’u vlerësuar si e barabartë me të tjerat.
Pezmatimin e saj idhnak do ta zbuste e, madje, do t’ia kthente në gëzim, gjyshi që sapo hyri dhe e pa si të shtangur.
– Të do, – tha ai.
Ajo kishte sjellë kryet nga porta prej qelqi ende e hapur dhe kishte buzëqeshur:
– Pyetja nuk shtrohej për këtë, gjysh, – iu desh të gënjente.
– Po për çfarë?
– Kaloj apo s’kaloj, – ishte e detyruar të vazhdonte rrenën e ndodhur në një pozicion disi të vështirë. Qe si një nga ato shtirjet që bënte drekave, kur dëshirën për të ngrënë pas saj kos me mjaltë, e paraqiste sikur kërkonte ta përgatiste për gjyshin i cili, në të vërtetë qe edhe nxitësi, pasi ajo e shihte në sy dhe nuk guxonte ta kërkonte.
Prindërit, nukështë se ia ndalonin.Por ata kujdeseshin që ajo të mos merrte shumë të ëmbla. Aq më keq, mjaltë. Kjo qe bërë palë me gjyshin. Ky e pyeste duke ndukur pak cepin e majtë të mustaqes dhe kaq duhej që ajo të thoshte:
– Mami, po ngrihem t’i përgatis gjyshit një kupë të vogël me kos dhe mjaltë? Qe një haje pas buke, që ajo e kish mësuar nga Aleksandri, shoku i saj grek dhe i pëlqente shumë. Por këtë radhë gjyshi, jo vetëm s’ishte palë me të, por qe kundër. Mospranimin ai e shprehte në një lëvizje teatrale të vetullës së djathtë. Ai e ngrinte atë lart si drizë. Pas kësaj do të ndukte patjetër, cepin e majtë të mustaqes, sikur donte të thoshte: “Të jetë kjo si shakatë e kosit me mjaltë”, por tha: – Ti je e shkëlqyer në mësime dhe s’ke arsye ta bësh këtë test. Aq më tepër tani që është fillimi i vitit e jo fundi i tij, kur nis sezoni i provimeve… Megjithatë, eppur si muove.
– Që do të thotë?
– Se të do… ose: “megjithatë rrotullohet”.  Pra do të kalosh.
– Nga e di ti, gjysh?
– Se ajo fletëza që të ka mbetur, – dhe kësaj here edhe vetulla tjetër ngrihet në lartësinë e simotrës, si dy shkurre në të cilën një bletë ulet për të marrë hov në ngjitjen për në lulen e synuar, – edhe pse është e vogël, duhet të numërohet ashtu si edhe të tjerat.
– Tani po flet si botanist, gjysh.
– Unë as futbollist nuk kam qenë, por si tifoz i futbollit di të them se “vija është pjesë e fushës”.
– Dhe ç’del nga kjo?
– Ç’del, – përsëri poza teatrale e vetullës-drizë, hyn në një veprim të menjëhershëm. – Del se edhe ajo fletëzë që të ka mbetur në dorë si dopio gjashtë e dominosë, është gjithashtu pjesë e kurorës së lules  edhe pse është e vogël, llogaritet si e tillë. Eppur si move.
Vajzën e kishte tradhtuar gëzimi i beftë dhe nxitimthi e kishte puthur gjyshin pak më tutje se cepi i mustaqes së tij të përdredhur, për të fluturuar përjashta e ndjekur nga romuzet e tij qesëndisëse: na, moj Marsejezë, po këto fletë e gjethe, kujt ia le për të pastruar, gjyshit?
Por ajo nuk do t’ia vinte veshin, si gjithmonë “ankesave” të tij. Aq më pak tani që shkëlqente ajo shpotia gajasje e qesëndisëse, njëkohësisht.
Atë natë gjumi do ta zinte vonë, pasi ishte lodhur së numëruari yjet nën dritën e të cilëve, shihte e shqetësuar edhe ndonjë meteor që shkëputej dhe trembej se mos ky do të ishte medoemos miku i saj nga Tirana, Luan Majlindi. Vërtet fati i tij qe përcaktuar si ai i meteorëve: ata shfaqen befasisht dhe me shkëlqim për t’u zhdukur po aq papritur e me nxitim…
– Luan Majlindi?! – shfaqi me tepri habinë shoqëruesja Mira, e cila hoqi në çast syzet e diellit si për t’i parë më imtësisht tiparet e kësaj ikone.
Francezja, që gjithashtu bëri të njëjtën gjë për të zbuluar pas atyre qelqeve blu, sytë jeshilë, ku feksi shpresa. Se kështu e rroku Marsejeza leximin e atij vështrimi. Por edhe përsëritjen e emrit Luan Majlindi, në mënyrë të tillë që, veç të tjerave, mund të merrej si një premtim i pashprehur. Dhe, për t’i dhënë kurajë shqiptares që të mos tërhiqej, por të vazhdonte të fliste, siç edhe pohoi befasimin e saj, deri në shtangie, e nxiti:
– Mbase diç ju kujton ky emër, zonjushë Mira? Pasi, për fatin tim…  rastësor (nuk deshi të thoshte as të mirë, as të keq) keni lindur dhe jeni rritur bashkë me historinë e mëhallës suaj të vjetër e të re. Kështu nuk është?
– Po, – tha Mira dhe rivuri syzet. – Pak hapa më tutje është lokali i një berberi. (Ajo në frëngjisht tha “salloni i bukurisë për burra). – Ai, me siguri e ka njohur shokun tuaj të adoleshencës. (Nënvizimin nuk e bëmë ne që po shkruajmë këtë roman, por përkthyesja Mira me tonin e saj, brenda të cilit ishte ai ngjyrim që kthen shokun në njeriun më të dashur të jetës). – Se ai e ka pasur shtëpinë pranë numrit 28/1 dhe më kujtohet që, pikërisht, në atë vend, në tërmetin e vitit të largët ‘67, ajo u kris dhe plani i rregullimit të qytetit e rrëzoi atë plotësisht.
Zonja franceze, Marsejeza, vendosi menjëherë syzet mbi sy dhe rrahjet e zemrës iu shtuan. Nuk do të donte, kurrsesi, të qe me ‘të e bija. Për të parën herë, ndiente pendesë që këto pushime në vendlindjen e Luanit t’i kalonte me vajzën e saj. Aq më keq që atje, në plazhin e Durrësit, shihte përsëritjen e historisë, madje me spirale. Për këtë fliste, veç të tjerash edhe fakti që gjithë rrugën deri në Tiranë, s’këmbyen fare me njëra-tjetrën. Ishin bashkë dhe veç e veç. Si edhe tani këtë copë rrugë, po ashtu: të heshtura si në mort.
Megjithatë, zonjusha Xhulio mendjen e kishte te Poeti, që mbeti si i hutuar në plazh dhe qe e gatshme të bënte prapaktheu për të mbërritur në shoqërinë e tij. Sjelljen e saj të njohjes e quante: kapriçio, shpërthyese e të papërmbajtur. Largimin e vlerësonte si… harbutëri. E përbuzte kundra-tezën, po ashtu. Harbutëri! Për zonjushën një emërtim i tillë ishte skandaloz e i turpshëm.
Për zonjën Marsejezë, harbutëria ishte shtetërore. Kjo fjalë mund të quhej eufemike. Thënia e vërtetë duhej të qe terror.
Zonja i trembej një ballafaqimi. Lajmi që mund të merrte nga njeriu i gërshërëve dhe i briskut mund të qe si shigjetë, pas së cilës, po të ndiqje drejtimin të shpinte te Luani. Kjo, sigurisht do të qe e pëlqyeshme, ndonëse pak i besonte këtij arsyetimi. Me gjasë mund të qe e hidhur edhe pse shigjetë, gjithashtu madje, e kthyer drejt saj dukej. Po ende kjo e ligështonte që në mendim, aq më keq krah së bijës.
Gjithsesi me shpresën si me një shok fisnik mbërritën përpara një lokali, ku të zotin e tij bujar e gjetën në një pozicion disi jo fort të pëlqyeshëm për të. Ai, me fshesë…