Nuk di nga m’u kujtuan ruset sot, ndoshta se jam ende e zhytur në kujtimet e fëmijërisë sime.
Çudi! Si bënin vajzat ruse që martoheshin me djemtë shqiptarë studentë në Moskë a Leningrad, e vinin në këtë vend të vogël e të largët, ku nuk njihnin askënd?
Këto gra mua më dukeshin të tëra të bukura e të mbështjella gjithnjë me një farë misteri. I ndiqja me mendim sa here i shikoja. Pas linin aromën e një parfumi, te cilin s’e përshkruaja dot atëhere, vetëm merrja frymë thellë e thoja: Parfum sovjetik!
Më ishte bërë zakon të dilja në ballkon nga ora 11 e para dites, ulesha në stol dhe përsërisja mësimet para se të shkoja në shkollë. Dy ruse banonin në pallatin përballë. Njëra ishte bjonde me baluke. Banonte në katin e katërt. Mbështetej në parvazin e ballkonit dhe rrinte gjatë ashtu. Nga ballkoni kishte malin e Dajtit dhe shtepite e ulta tiranase rreth e qark. Pallatet ku banonim ne ishte të reja, dhe bulevardi atë kohë mbante emrin “Stalin”. Mbase ky qe i vetmi emër që i bënte shoqëri nga vendi i saj. Nuk e dija si quhej, por me mendje i thërrisja, “Ljuba”. Ose me përkëdheje “Ljubka”,
Por rusen më të afërt e kisha në hyrjen ku banonin ne, një kat më poshtë. Ajo quhej Luiza. Ishte e gjatë dhe e hollë në trup. Punonte pedagoge e gjuhës ruse në universitet. I shoqi besoj se ishte gjykatës. Ishte e vetmja familje që kishin televizor në pallatin tonë. Një mbrëmje kishin lënë derën hapur dhe unë duke ngjitur shkallët, mbajta këmbët. Në ekran transmetohej festivali i parë i këngës në Radio Televizion. Ishte koha kur sapo qe zbuluar Vaçja. Thoshin që italianët e kishin cilësuar si bilbili i Adriatikut. Ne vajzat e pallatit filluam ta imitonin duke holluar zërat. Familja kishte dy vajza “ Irrmën” dhe “Xjankën”. Kështu e shqiptonte rusja emrat e vajzave. Për ne ishin thjesht Diana dhe Irma ( me një r) Rusja Luiza u thërriste vajzave që luanin me ne në oborr me nje theks të veçante: Xjanka!! Irrma! “Idi – s’ju da”! Ndoshta që prej asaj kohe fillova ta dashuroja gjuhën ruse . Në shtëpi gjeta një libër me kapak të trashë “Ruskij jazik”. Libër i gjuhës ruse, metodë me shumë gramatikë, me sa mbaj mend ku mësova “mjak-i znaket” dhe tvjordiznaket. Autorja ishte Nina Potatova. Më erdhi rrufe në mendje ky emër. Besoj se kujtesa ime duhet ta ketë gdhendur fort që atëhere. Pra emri i saj është i vërtetë. Irrma (me dy r) ishte vajza e vogël. Xjanka(Djanka) më e madhja ishte një bufe trupmadhe. Një ditë dëgjuam që Diankës i kishin vënë shushunjat, gjë që mua m’u duk sa e çudiçme aq edhe e frikshme! Mendoja se Diankën duhet ta kishin lidhur për shtrati, ndryshe si mund të rrish e disiplinuar në shtrat duke patur mbi trup disa qënie të çudiçme që të thithnin gjakun?
Duhet të ketë qenë fillimi i viteve 60. Në lagjen tonë erdhi të banonte gjithashtu edhe një familje që kishin qënë me punë në Bashkimin Sovjetik për disa vite. Ata u vendosën në shtëpinë dykatëshe në oborrin tonë dhe kishin televizor. Familja kishte një vajzë më të vogël se ne në moshë. Dilte jashtë vetëm me mamanë për dore. Mamaja e saj vishte fustane me zhupone të gjerë, kurse babit të saj i thërrisnin “sovjetiku”.
Një ditë një lajm i çudiçëm dhe i frikshëm u përhap në shtëpitë tona: “Sovjetiku” vdiq papritur. Të rriturit thoshin që e kishte zënë korenti duke rregulluar televizorin. Të tjerë thoshin se i kishte futur duart vetë me dashje brenda televizorit. Përfundimisht u tromaksëm kur dëgjuam variantin e fundit: Kishte vrarë veten. S’kishim dëgjuar kurrë që dikush të vriste veten.Vajzën dhe gruan me zhupone nuk e pamë më. Grilat e dritares në katin të dytë të godinës mbetën të mbyllura, si të një shtëpie misterioze.
Vazhdonim si gjithmonë të luanim me top në oborrin tonë trekëndesh, ndërkohë që të tjera lajme të çudiçme filluan të na ndiqnin .
Një ditë u shkëmbyem në shkallë me komshien tonë, Luizën. Kisha qejf se kur shkëmbeheshim një aromë parfumi “mbushte” hapësirën e shkallëve. Nëna ime s’kishte parfume.
-S’ju kam parë këto ditë, i tha mamaja Luizës .
-Maria,- është e vërtetë, u përgjigj ajo. Ajo e shqiptonte bukur emrin e nënës sime, dhe mua më pëlqenta ta dëgjoja.
-Ne do të shkojmë në një qytet tjetër. Këto ditë ishim atje dhe pamë apartamentin e ri.
– Do të transferoheni në qytet tjetër? Ku? u habit nëna ime.
Mua më shkoi mendja tek Irrma e tek Xjanka. Nuk do t’i shihja më.
– Në Lushnja, u përgjigj ajo.
As mamaja, as unë, s’kishim qënë ndonjëherë në “Lushnja”. Si do të ishte ai qytet vallë?
Nëna ime bëri atë pyetje që sapo më kish kërcyer mua në mendje.
– Si ishte Lushnja, Luiza?
– Lushnja, mirrë, mirrë, Lushnja. Por jo si Cirrana.
Pas largimit të tyre, në atë apartament sollën një çift që kishte qënë në Amerikë. E zonja e shtëpisë e mbante derën gjithë ditën hapur, e kush zbriste nga lart shikonte gjerat amerikane që kishin sjellë prej andej.
Mësuam që i zoti i shtëpisë kishte qënë shofer në ambasadën shqiptare në NYC. Çifti nuk kishte fëmijë dhe ne në oborrin tonë kishim dy shoqe më pak.

Shtator, 2008