Të fshehtat e romanit ‘Krim dhe ndëshkim’ të Dostojevskit
Romani zhvillohet në një Shën Petersburg shumë real
Është ndoshta fakti më i dukshëm për “Krim dhe Ndëshkim”, por nëse po lexoni tekstin origjinal, ose një përkthim besnik të tij, do të zbuloni se Dostojevski i ka fshirë emrat e shumicës së vendeve që ai përmend (për shembull, “V -Y Prospect” qëndron për Voznesensky Prospect).
Guri i saktë nën të cilin Raskolnikov fshehu plaçkën e grabitur, është gjithashtu i vërtetë
Tani kjo është saktësi: gruaja e Dostojevskit, Anna Grigorievna, tregoi më pas në kujtimet e saj se jo shumë kohë pas martesës së tyre, shkrimtari e kish çuar në një oborr gjatë një shëtitjeje dhe i kishte treguar gurin nën të cilin vrasësi i tij më i famshëm kishte vënë sendet e vjedhura.
Emrat kanë kuptim
Raskolnikov nuk është aspak një emër i rastësishëm, i vrazhdë, i keq. Vjen nga rusishtja për ‘skizma’, raskol, dhe derivati i tij raskolniki, që i referohet një grupi të veçantë skizmatikësh:domethënë, Besimtarët e Vjetër, të cilët u shkëputën nga Kisha Ortodokse Ruse në mesin e shekullit të shtatëmbëdhjetë. Razumikhin, ndërkohë, vjen nga razum – arsyeja, mendja, inteligjenca – dhe Lebezyatnikov u krijua nga folja “lebezit”, që do të thotë të bësh lajka në një mënyrë të ethshme.
Svidrigailov ishte një person real
Svidrigailov historik nuk ishte, me sa dimë, i njëjti lloj dhunuesi i pabesë-përdhunuesi-ngacmuesi minorenesh si homologu i tij imagjinar, ai gjithashtu nuk ka asnjë nga tiparet shpenguese – të ndihmuarit e prostitutës Sonya apo gjetjes së një shtëpie për familjen e saj. Svidrigailovi i vërtetë njihej në Shën Petersburgun e viteve 1860 si mik i një pronari provincial. Emri në fakt përdorej shpesh në biseda për të treguar një lloj tregtari dhe intriganti të dyshimtë.
Shumica e copëzave të lajmeve të gjetura në roman janë origjinale
Kjo është më e dukshme kur Raskolnikov inspekton letrat ndërsa është ulur në një tavernë, si dhe në bisedën delirante që pasoi me policin e ri Zamyotov. Incidenti i saktë për të cilin ata përfunduan duke folur ndodhi në të vërtetë: historia e një bande prej 50 falsifikatorësh, ku përfshihej edhe një pedagog universiteti, u raportua në Gazetën e Moskës në 1865. Ashtu si edhe fakti që llogaria e bashkëpunëtorit nervoz që shkoi në bankë, ngjalli dyshime dhe fundosi të gjithë operacionin.
Lexuesit rusë dinë diçka për Dunya-n, që të tjerët vetëm mund ta hamendësojnë
Nga fundi i “Krim dhe Ndëshkim”, motra e Raskolnikovit, Dunya, zhvillon një bisedë të paharrueshme me të fejuarin e saj të mundshëm dhe ish-punëdhënësin Svidrigailov, i cili zbulon se vëllai i saj është një vrasës. Në origjinalin rus, Dunya, e tronditur, fillon t’i drejtohet burrit në vetën e dytë njëjës, një mënyrë që zakonisht përshtatet vetëm për familjen dhe miqtë intimë. Kjo sugjeroi për lexuesit rusë se marrëdhënia e tyre ishte më tepër se sa u shfaq në fillim. Ajo përfundon duke u përpjekur ta qëllojë (sigurisht) përpara se të largohet vetë, duke e lënë të kryejë vetëvrasje jo shumë kohë pas kësaj.
Është një fotografi e mirë e politikës radikale në Shën Petersburgun e viteve 1860
Socializmi utopik i francezit Furier, shumë me ndikim në atë kohë, përmendet në të gjithë librin. Nga ‘falansteria’, një koncept i përdorur për të treguar një shoqëri të ardhshme komunale dhe e tallur nga Razumikhin, tek një citim i drejtpërdrejtë nga Victor Considérant, një ndjekës i njohur i Furierizmit – “Unë po mbaj një tullë të vogël për lumturinë universale, dhe kështu kam një ndjenjë të paqes në zemrën time “- e përdorur nga Raskolnikov, dhe duke llogaritur të gjithë personazhin e Lebezyatnikovit: ndikimi i tij është i gjithëpranishëm. Po kështu, është edhe nihilizmi, i eksploruar me një efekt të jashtëzakonshëm gjatë një prej bisedave të shumta të tensionuara midis Raskolnikovit dhe Petrovichit, si dhe ato që protagonisti ka me Sonya-n.
Ka shumë Dostojevsk tek Raskolnikovi
Nuk është befasuese, ndoshta, por vlen të përmendet – “Krim dhe Ndëshkim” përmban tre pasazhe të rëndësishme si kujtime. I pari është ëndrra e rrëfyer herët, në të cilën një Raskolnikov i ri dëshmon për një pronar që rreh kalin e tij për vdekje; kujtesa është të paktën pjesërisht autobiografike. Autori tregon në shënimet e tij se kujton mirë këtë ngjarje që e kishte parë kur ishte fëmijë.
Po kështu, është edhe ndjenja që personazhi merr pasi ndihmon të venë e Marmeladovit dhe fëmijët e saj – “mund të krahasohet me ndjesinë e një burri të dënuar me vdekje, të cilit i jepet falja e papritur”. Ky imazh pasqyron nga afër dënimin gati me vdekje të Dostojevskit në vitin 1849, kur, pasi u arrestua për shoqërimin e tij me qarqet Furieriste, dënimi iu zbut me një letër nga Cari, disa minuta para ekzekutimit të supozuar.
Më në fund, natyrisht, burgimi i Raskolnikovit në Siberi është i informuar nga katër vitet që Dostoevsky kaloi si i burgosur në Omsk për krimet politike të përmendura më lart: “Siberia. Në brigjet e një lumi të gjerë e të shkretë qëndron një qytet, një nga qendrat administrative të Rusisë; në qytet ka një kështjellë; në kështjellë, një burg.” / bota.al