Astrit Lulushi: I fundit…

Shqipëria, si shtet, u krijua pas luftërave ballkanike. Më parë ishte shtruar për 5 shekuj. Deri, edhe sulltanë kishte pasur.
Dihet, se për daljen nga diktatura komuniste, vendi ishte i fundit në Evropën lindore, si ai që nuk merr pjesë fare në garē. Por i fundit doli vendi edhe nga perandoria osmane, duke u qeverisur me “hoxhë, shehlerë” e pasardhës. Kjo tregon se me popullin luhet e manipulohet, ose mbahet në errësirë e propagandë. Më përpara kishte vetëm një kanal televiziv; sot ka shumë, por në një orkestër. Big Brother VIP dhe emisione të tjera janë “fshat pomjetkin”, mur fasade për të mbuluar të vërtetën. Nuk ka shpjegim tjetër.
Pas luftës ballkanike, Austro-Hungaria, në veçanti, ishte mbështetësi kryesor në krijimin e një Shqipërie të pavarur në kufijtë e saj aktualë. Situata në terren kishte bërë që forcat serbe dhe malazeze të pushtonin pjesë të Ballkanit Perëndimor, duke marrë pjesën më të madhe të Shqipërisë. Kjo përfshinte vijën bregdetare të Adriatikut dhe qytetin e rëndësishëm të Shkodrës. Traktati i Londrës vendosi kufijtë dhe Serbia u kërcënua të tërhiqej nga territoret e sapomarra.
Vendosmëria e Austro-Hungarisë ishte për të penguar Serbinë nga sigurimi i një daljeje në detin Adriatik. Nën sloganin (e shteteve të rajonit), “gadishulli ballkanik për popujt ballkanikë”, Austro-Hungaria gjeti një parim që mund të përdorej kundër kërkesave serbe. Ajo mbajti qëndrimin se shqiptarët janë një popull ballkanik krejtësisht i ndryshëm nga sllavët dhe grekët:
“Do të ishte po aq vetëvrasëse të vendosësh ndonjë nga shqiptarët nën sllavët, sa të ktheje ndonjë nga sllavët nën turqit. Shqipëria duhet të jetë një shtet autonom; që të mund të jetojë në paqe, duhet të ketë bregun e saj të paprekur”.
Ky pozicion u përkrah edhe nga Italia, e cila kishte interesa po aq të rëndësishme:
“Asnjë shtet nuk mund të lejojë që tjetri të zotërojë bregun lindor të Adriatikut; dhe të dy janë të vendosur që nuk do të bjerë në zotërimin e një fuqie tjetër ndoshta të fortë”.
Ky qëndrim astro-hungarez e italian ngjallën indinjatën e fortë të serbëve, ushtritë e të cilëve, në kundërshtim me ndalimet e shprehura të Austro-Hungarisë, kishin pushtuar Durrësin në Adriatik dhe Shqipërinë veriore.
Për të shprehur mendimin e saj se Shkodra duhet të jetë shqiptare, Austro-Hungaria ra dakord që qytetet shqiptare të Pejës, Gjakovës, Prizrenit dhe Dibrës t’u shkonin serbëve. Luftanijet e të gjitha fuqive, përveç Rusisë (e cila nuk kishte asnjë në Mesdhe) u përfshinë në bllokadë. Më 15 prill, për shkak të presionit dhe marrëdhënieve të acaruara që kishin lindur midis Serbisë dhe Bullgarisë, trupat serbe u tërhoqën nga Durrësi. Malazezët këmbëngulën të vetëm dhe u tërhoqën nga Shkodra një javë më vonë, më 22 prill 1913. Pas Dy ditësh, qeveria austro-hungareze kërkoi që fuqitë të ndërmerrnin veprime për të vënë në zotërim të Shqipërisë së pavarur edhe Shkodrën. Reagimi më i madh mbizotëroi në të gjithë Rusinë. Në shumë qytete të mëdha u mbajtën demonstrata kundër politikës austro-hungareze. Austro-Hungaria filloi të mobilizohej, ashtu edhe Italia, dhe i dërguan një ultimatum Malit të Zi – “tërhiqu nga bregu ose pushtohu”. Mali i Zi u tërhoq dhe Shqipëria mori kufirin e saj të njohur nga traktati i Londrës, që u tregua ende shumë bujar ndaj Serbisë në baza etnike, por edhe shumë në favor të Shqipërisë për sa i përket fuqisë së saj ushtarake inekzistente.
Jo shumë kohë më parë, Italia ishte mundur nga Etiopianët. Siç u tregua në Luftën e Dytë Botërore, një Itali fashiste më e industrializuar dhe e gatshme për luftë mund të zmbrapsej edhe nga Ballkani. Por Italia ishte shumë e vendosur për të qenë një “fuqi e madhe” dhe shkuarja pas Astro-Hungarisë ishte rendi i ditës. Me fjalë të tjera, nëse Austro-Hungaria nuk do të kishte ndërhyrë, kishte shumë të ngjarë që pothuajse e gjithë Shqipëria do të ishte vënë nën sundimin serb për pjesën më të mirë të shekullit të 20-të, megjithëse jo shumë e sigurt për stabilitetin e këtij konstruki. Harta ishte shumë e përafërt me kufijtë shqiptarë në kufijtë etnikë të epokës osmane.
Duhet shtuar se në gazetat evropiane në atë kohë kishte shumë interes humanitar për fatin e myslimanëve në duart serbe. I gjithë ai zemërim spontan u zbeh sapo Austria dhe Italia siguruan bregun strategjik.