Astrit Lulushi: Cesar

Në kohën e Jul Cezarit, shqiptimi i emrit “Cezar” ishte paksa i ndryshëm nga ai që dëgjojmë zakonisht sot. Romakët kishin një mënyrë të veçantë për të shqiptuar fjalët e tyre dhe të kuptuarit se si thoshin “Cezar” mund të na japë një vështrim në botën gjuhësore të Romës së lashtë.

Gjatë kohës së Jul Cezarit, emri “Cezar” shqiptohej si “KAI-sar”. “C” në latinisht shqiptohej si një tingull i fortë “K”, i ngjashëm me mënyrën se si e shqiptojmë atë në fjalët angleze si “cat”.  Pra, kur romakët thoshin “Cezar”, ata do të kishin filluar me një tingull të mprehtë “K”.

Pjesa tjetër e shqiptimit “ae”, është ajo ku bëhet paksa interesante. Në latinisht, “ae” shqiptohej si dy zanore të dallueshme: “a” dhe “e”. Tingulli “a” ishte i ngjashëm me “a” në “baba”, ndërsa tingulli “e” ishte më afër tingullit të shkurtër “e” në “bel”. Pra, kur romakët thonin “Cezar”, kombinimi “ae” shqiptohej si “ai”.

Duke kaluar në rrokjen fundore, pjesa “sar”, “s” kishte gjithashtu një shqiptim paksa të ndryshëm. Në vend që të shqiptohej si një “s” e butë, në fakt ishte më afër një tingulli të fortë “s” ose “z”. Pra, “sar” shqiptohej si “zar” ose “sar”.

Duke i bashkuar të gjitha, shqiptimi i saktë i “Cezarit” në kohën e Jul Cezarit do të ishte “KAI-sar”. Ky shqiptim pasqyron tingujt dhe nuancat unike të gjuhës latine, e cila ishte gjuha mbizotëruese e Perandorisë Romake.

Shqiptimi mund të ndryshojë me kalimin e kohës dhe në rajone, kështu që mund të ketë pasur disa dallime në mënyrën se si individët shqiptonin “Cezar, Qezar, Czar, Kaizer, Knjaz, Krajl, Kre-u (Koka), në varësi të dialektit, theksit ose zonave ku flitej. Megjithatë, shqiptimi i përgjithshëm është përafrimi më i afërt bazuar në kërkimet historike gjuhësore.