Vita Blloshmi Kozeli: RRUGA E GJATË DREJT RIGJETJES

Tregim

-Ke për të ndezur? – dëgjoi një zë djali që po i fliste pas shpine. Ajo ktheu kokën ngadalë.

-Po,-i tha dhe nxori nga xhepi e i zgjati një çakmak që e kishte blerë në dyqanin e fshatit para se të nisej.

Djali e mori, ndezi cigaren, ndërsa nuk poi a ndante sytë vajzës që rrinte disi e ndrojtur përpara tij. Kishte tipare të bukura, ndonëse pak të vrara për moshën e re që kishte. Dukej që ishte marrë me punë jo të lehta për duart e një vajze si ajo.

-Tu rrittë ndera,-i tha duke i dhënë çakmakun. Pastaj u kujtua, nxori nga kutia një cigare dhe ja zgjati. –Do ta ndezësh?

Vajza e mori natyrshëm, e vuri cigaren në buzë dhe po aq natyrshëm priti lëvizjen e tij tek ndezi sërish çakmakun dhe ia afroi. Ajo e thithi dy herë, nxori pak tym dhe shpërtheu në një kollë të beftë.

-Duket që sapo ke filluar ta pish cigaren,-i tha ai dhe i buzëqeshi. -Por do mësohesh. Mua më quajnë Ardian, jam nga Durrësi. Dhe i zgjati dorën.

-Mikela. Jam nga Mirdita,- u përgjigj vajza që po ndruhej ta thithte sërish cigaren.

-Sa ditë ke që pret për t’u nisur?

-Tri ditë. Po pres të më vijë radha. Çdo natë janë nisur barkat plot me ata që kishin ardhur përpara meje.

-Të pret njeri andej?

-Po. Kam disa kushërinj në Bolonjë.-gënjeu ajo.

Pas kësaj përgjigjeje pllakosi një heshtje midis tyre. Ardiani iu afrua detit, mori ca guriçka dhe filloi t’i hidhte  në ujë, sikur donte të treste mendimet.

Mikela po ndiqte si me indiferentizëm lëvizjet e tij, me vështrimin në det, ku guriçkat zhdukeshin njëri pas tjetrit. Mendimet i shkuan tek vendlindja e saj, tek familja, motrat. Ajo ishte më e vogla e vajzave të Dilës. Babai u kishte vdekur. Motrat e mëdha ishin martuar. Ajo jetonte bashkë me nënën  në shtëpinë e xhaxhait, i cili e kishte marrë në kujdes familjen e të vëllait.  Mikela ishte rritur në një ambient ku zakoni e donte që vajza të mësonte të gatuante, të lante e të mirëmbante shtëpinë, për të qenë e gatshme si amvisë e mirë për në derë të burrit. Para se të martoheshin motrat më të mëdha, ajo ishte e përkëdhelura e shtëpisë, se punët i bënin ato. Xhaxhai e mbante afër, se ajo kishte tipare të bukura, që i kujtonin vëllanë e ikur para kohe nga një sëmundje e rëndë. I vinte keq për vajzën jetime dhe donte që ajo të kishte një fat të mirë në jetë. Ishte e re, e mençur, kishte një trup të bukur dhe shquhej ndër moshataret e saj në katund. Ndonjë djalë edhe kishte filluar t’i vinte rrotull, ndonëse e dinin që martesat brenda fshatit nuk lejoheshin  nga zakoni e djemtë duhej të kërkonin në fshatrat përtej lumit. Vajzat e fshatit duhej t’i konsideronin e mbronin si motra. Edhe Mikela e quante veten ende të vogël për këto gjëra, megjithëse pas martesës së motrave pjesa më e madhe e punëve  kishin rënë mbi kurrizin e saj.

Nuk i pëlqenin ato punë. Nuk donte ta ngryste jetën e saj në fshat. Kishte dëgjuar se diku larg në bregdet niseshin varka me njerëz që donin të iknin përtej detit, në Itali, për të kërkuar një jetë më të mirë. E brenda saj ishin zgjuar ca ëndrra të fshehta, të cilat nuk kishte kurajon t’ ja thoshte as vetes. Vetëm mbrëmjeve vonë, pasi të tjerët binin të flinin, ajo rrinte në dhomën ku ishte televizori  dhe kërkonte kanalet italiane. Gjithçka që shikonte aty i dukej si një ëndërr e bukur, por e paarritshme. Megjithatë çdo ditë iknin njerëz që kapërcenin detin. Edhe dy djem e dy vajza nga një fshat aty afër kishte një muaj që ishin nisur. E Mikelës i ishte mbushur mendja të ikte. Ndaj një mbrëmje vendosi të fliste me të ëmën. Priti sa të tjerët ranë për të fjetur dhe iu afrua së ëmës.

-Nanë, kam folur sot me dom Antonion. Ai më ka treguar se në Romë motrat murgesha të Nënë Terezes kanë hapur një shkollë dhe ndihmojnë ata që kanë nevojë e nuk kanë mundësi të ndjekin shkollat si gjithë të tjerët. Edhe unë dua të shkoj në shkollë e të bëhem dikush në jetë…

-Çka po flet moj bijë, a je marrue? Si mund të shkosh ti atje?  Po të vjen dita për me shkue ne derë të burrit e jo të kalosh detin…

Mikela e pa që e ëma ishte zbehur dhe po dridhej nën rrobat e shtatit. Iu afrua, e përqafoi dhe filloi ta përkëdhelte e ta shtrëngonte me dashuri. –Mirë, moj nanë. Nuk do të shkoj. Nuk ta thyej zemrën,-i tha, por e pa që e ëma nuk po u besonte fjalëve të saj, veç e ndiqte në heshtje tek zhvishej për të rënë në krevat.

Kishin kaluar vetëm pak ditë e Mikelës i arritën nga i kushëriri që kishte emigruar në Angli paratë e nevojshme për të paguar kapërcimin e detit me varkë e sa për të përballuar ditët e para në Itali. Pa i thënë askujt ndonjë fjalë, mori bohçen me pak gjëra personale që e kishte përgatitur prej ditësh e fshehur me kujdes dhe u nis për në qytet. I preu flokët shkurt, u vesh me pantallona e me nje xhup xhins, me këpucë sportive, që të dukej si djalë, sado që tiparet e fytyrës dhe hiret vajzërore nuk mund të fshiheshin lehtë. Në xhep, bashkë me paratë kishte fshehur edhe letrën e dom Antonios për misionaret e nënë Terezes në Romë.

Po atë ditë u nis për në qytetin e Vlorës. Nga drirarja e autobuzit i hodhi një vështrim të fundit fshatit të saj atje mbi kodra dhe një lëmsh ju mbështoll në grykë e lotët i rrodhën faqeve. Iu bë se pa nënën të dëshpëruar nga ikja e saj e papritur. Por e kapërceu këtë moment dobësie. Fshiu lotët me vrull, ktheu vështrimin nga rruga përpara autobuzit , shtrëngoi bohçen pranë e i tha vetes e vendosur: -Unë do t’ ja dal patjetër. Prapa nuk kthehem.

***

Mikelën e zgjuan nga mendimet zërat e njerëzve të tjerë që ishin ulur më tej e prisnin radhën. Ata nisën të lëviznin. –Ejani, erdhi radha jonë,-tha dikush. Ajo mbrëmje marsi kishte rënë e ftohtë dhe njerëzit ishin mbështjellë mirë.  Ardiani i kaloi pranë dhe i bëri me shenjë ta ndiqte. Hipën njëri pas tjetrit në barkë. Gratë, vajzat e fëmijët i vunë përpara. Ardiani deshi të ulej afër Mikelës, por ata që komandonin e urdhëruan të shkonte në fund, atje ku ishin ulur burrat. Për fat të mirë nata e marsit ishte e qetë dhe deti nuk kishte shumë dallgë. Një hënë e argjendtë, që pasqyrohej si pare e rrumbullakët ujrave të detit, u bënte shoqëri. Skafi ishte i shpejtë e dukej sikur vetëm sa i prekte dallgët e kalëronte mbi to.

Pikërisht ajo hënë e argjendtë do ua komplikonte punën kur iu afruan bregut. Rojet italiane e pikasën skafin dhe u dhanë sinjal me drita. Por dy skafistët, të mësuar e të regjur në atë punë, bënë një manovër të shpejtë, u futën në një gji si të fshehtë të detit dhe sapo ju afruan tokës urdhëruan që të gjithë të hidheshin në ujë. Ndonjë që hezitonte e hodhën me pahir në det. Mikela u tremb ngaqë nuk dinte not. Kërkoi me sy Ardianin, por ai tashmë i ishte afruar bregut me nxitim si të gjithë në alarmin që të mos i kapnin rojet italiane. Mikelës i hasën  këmbët në tokë. U lag deri në lartësinë e gjoksit, por nuk kishte kohë për të menduar. Bashkë me të tjerët arriti tokën dhe u shpërndanë errësirës në drejtime të ndryshme, siç i kishin udhëzuar skafistët. Ajo vrapoi përmes një pylli me pemë, që më vonë e zbuloi se ishin  ullinj, kapërceu ca mure të ulët prej gurësh të bardhë dhe humbi tej ullishtës, ku do të kalonte natën e fshehur. Diku ndërroi rrobat e lagura dhe në një gëmushë shkurresh e zuri gjumi.

***

Në misionin e nënë Terezes atë ditë do të vinin dy bojaxhinj për të lyer. Njëra nga motrat e misionit i kishte takuar tek punonin në qytet dhe ata ishin ofruar të lyenin vullnetarisht meqë bëhej fjalë për atë mision të shenjtë.

Mikela po bëhej gati të dilte. Kishte pak ditë pushim para provimeve të fundit në fakultetin e mjekësisë. Vitet e para e të vështira kishin mbetur pas. Letra e dom Antonios e kishte ndihmuar të gjente një vend për të fjetur në mision, të regjistrohej në fakultetin e mjekësisë dhe të fillonte atë rrugë të jetës që kishte ëndërruar prej kohësh.

-Buongiorno!- dëgjoi një zë që i kujtoi diçka të largët. Ktheu kokën. Ishin dy bojaxhinjtë. Njëri prej tyre i  kujtoi një fytyrë të njohur. A ka mundësi të jetë ai? –pyeti veten vajza. I dukej e pamundur, por ato tipare që i ishin ngulitur në mendje atë natë të kapërcimit të detit, i kujtonin pikërisht atë djalin me të cilin kishin shkëmbyer cigare.

– Da dove dobbiamo iniziare? –pyeti djali, që po merrej me mjetet e tij të lyerjes dhe nuk e kishte njohur vajzën. Mikela tani kishte flokë të gjatë e të krehur bukur tek parrukierja, veshur me shije e rroba verore në këtë mëngjes të nxehtë qershori dhe mbante mbi sup një çantë elegante.

– Potete iniziare da questa sala,- tha Mikela, duke u treguar sallën e ndenjes. Vado a chiamare la madre superiora.

-Nuk më duket si murgeshë kjo bukuroshja,-dëgjoi pas supeve të saj zërin e njohur të djalit, që kishte folur shqip me shokun e tij.

-Shqiptarë jeni ju? –u kthye vajza.

-Po,-u përgjigjën ata si të zënë në faj.

-Unë jam Ardiani,-tha ai nxituar si për ta kaluar momentin dhe i zgjati dorën.

-Gëzohem,-tha ajo, por pa ja thënë emrin e saj. Djali tjetër quhej Ilia dhe ishte nga Pogradeci. Thanë që punonin prej 5-6 vitesh bashkë.

Ata filluan punën dhe Mikelës i iku dëshira për të dalë. U kthye në dhomën e saj, u ndërrua dhe filloi të ndihmonte dy djemtë. Herë pas here u përgatiste ndonjë kafe apo u sillte pije freskuese. Qershori ishte i nxehtë e ata dërsinin ndërsa kalonin nga një ambient në tjetri, duke lyer me bojë të bardhë.  Superiorja kalonte herë pas here, shikonte me kënaqësi punën e bërë dhe i lavdëronte dy djemtë shqiptarë. Mikela gëzohej dhe sytë i shndrisnin tek i shikonte ashtu të përqëndruar në punë.

-Jam krenare që vendi ynë ka djem të mirë, që bëjnë punë cilësore e meritojnë lëvdata nga italianët,- u tha ajo në një moment kur po u shërbente kafenë.

-Edhe ne jemi krenarë që nga vendi ynë kanë ardhur vajza kaq të bukura, pavarësisht se janë bërë suore të misionit të nënë Terezes, -tha Ardiani duke qeshur.

-Unë nuk jam suora. Jam studente në mjekësi në vitin e fundit,-tha Mikela.

-E ç’ kërkon një studente e mjekësisë në një mision të tillë? Apo ka mbetur shtatzënë ndonjë suora? –qeshi Ardiani.

-Mos u tall. Unë këtu jam sistemuar sa për të fjetur. Ditën shkoj në universitet, kurse mbrëmjeve punoj në një pizzeri për të përballuar shpenzimet e studimeve,-tha ajo.

Të nesërmen djemtë i dhanë fund punës së tyre. Ndërsa do të iknin e Mikela po i përcillte tek dera, Ardiani i tha:- Kisha dëshirë të të ftoja për një kafe. Mund të dalësh sot në darkë?

-Unë mbaroj punë në piceri në ora dhjetë,-tha ajo. Nuk është vonë?

-Ora dhjetë është orar i përshtatshëm për të pirë një birrë në Piazza di Spagna,- i tha ai. –Të të pres?

-Mirupafshim!- i tha Mikela me buzëqeshje.

***

Mbrëmja ishte e bukur e Roma atë mbrëmje po i dukej edhe më e bukur Mikelës. Pas punës bëri një dush shpejt e shpejt, veshi një fustan të lehtë  e elegant bojëqielli, bëri fare pak truk sa për të evidentuar më mirë tiparet e saj dhe doli në rrugë. Kaloi pranë Fontana di Trevi ku lëvizja e turistëve nuk pushonte edhe në atë orë të mbrëmjes dhe u gjend mes elegancës arkitekturore të Piazza di Spagna. Ulur në shkallët, përballë shatrivanit në formë varke, ndodhej Ardiani, edhe ai i veshur me elegancë. Sapo e pa, u ngrit dhe u drejtua për tek Mikela.

-Jeni studentja më e bukur që njoh -i tha duke i zgjatur një trëndafil të kuq dhe i puthi lehtësisht faqen.

-Dhe ju jeni bojaxhiu më xhentil që kam parë, -i tha ajo duke marrë në dorë trëndafilin.-Faleminderit.

-Edhe unë bojaxhiun e bëj për të jetuar.- Por jam regjistruar e jap provime në një kurs pikture që e vazhdoj prej dy vjetësh,-tha ai.

-Po më vjen mirë që do kemi një artist nga vendi ynë,-tha ajo.

U ulën në një bar elegant aty afër piazzes. Ardiani porositi një shishe shampanjë që e sollën në një kovë akulli.

-Nuk di se kë më kujton ky zëri yt,-i tha ai ndërsa po ngrinin gotat.-Veç di që më është një zë i dashur.

-Ndërsa unë arrita ta bashkoj menjëherë zërin me fugurën, sapo të dëgjova në mëngjes.

– Prit… Ti… Cigarja në breg të detit…E kisha kuptuar unë që ishe fillestare.

-Jam Mikela. Ai alarmi në zbritje nga varka na shpërndau siç shpërndahen zogjtë pas një të shtëne. E unë e humba shpresën që mund të të shihja prapë.

-Oh!… Më fal që ika ashtu. Por qe një gjë e papritur dhe e pa parashikuar. Shpesh herë të kam menduar, duke pyetur veten se ku do kishe përfunduar.

-Mos kujto se atë ikje e shlyen me një shishe shampanjë,-i tha ajo duke qeshur.

Ai iu afrua, e mbështolli me një përqafim dhe i tha: -E di. Rruga për të të gjetur plotësisht është ende e gjatë.