Cikël poetik nga Ismail Kadare

 

 TI ISHE PËR MUA

Ti ishe për mua e pamposhtur si Troja

Ti ishe për mua e pakuptueshme,

Troja që unë dot s’e pushtoja.

Më e pakuptueshme se mbishkrimet etruske.

Vetëm në ëndrra, ah, në ëndrra

T’i përqafoja flokët e dendura.

Gaz më shumë ndjeja tek të pushtoja

Se gjithë grekët kur ra Troja.

Vetëm në ëndrra m’ishe e kuptueshme,

Ti,  e shtrenjta ime etruske.

 

NË KOHËN KUR TË DESHA

Në kohën kur të desha,

Mendimet për ty më mbulonin natë e ditë.

Ashtu si Vezuvi që me hirin e tij,

Mbulonte Pompeun me periferitë.

Por koha shkoi.

Tani lava e ftohur,

Plehëron të gjatat rreshta të të mbjellave.

Ndërsa mendimet për ty,

Plehërojnë rreshta poezish të kthjellëta.

 

NJË VAJZË

Duke të puthur, pa të dashur

Në shpirt ai ty të plagoi

Buzëpërgjakur nga të kuqtë e tu,

si vrasës tinëz shkoi

Krenar që ty “të shtiu në dorë”

Gjith’ shokëve emrin tënd ua tha

Pranë gotës së birrës për ty folën

në park, të dielave ata

Dhe ti e vetme mbete, bosh

mbenë sytë e ty në net bilbilash

Si sheshi i shkretë, ku posa ndodhi

Një katastrofë automobilash.

Tani kur shkon Rrugës së Dibrës

Ata me sy të ndjekin pas

Pastaj me bërryl i bien shokut

“E sheh filanen? E ka pas…”

Dhe ti ul kokën shpejton hapin

T’arrish tek shoqja sa më shpejt

Të përsërisësh fjalët standart:

“Ah, njëlloj janë të tërë djemtë”

Të dyja t’ulura pranë radios

Do ndizni heshtur një cigare

tek supi i saj, nën fjalë lajmesh

një çast dremitja do të t’marrë

Dhe do të të çojë tek një rrugë tjetër

M’e gjerë, m’e bukur dhe më e re

Atje në sfond fabrikash, njerëzit

Nga kembët s’do të të venë re.

Atje ku t’ecësh midis turmash

Në një grup djemsh, ndoshta midis

Dikush me brryl do t’i bjerë shokut:

“E sheh filanen? Ishim miq…”.

 

EDHE KUR KUJTESA

Edhe kur kujtesa ime e lodhur

Ashtu si ato tramvajet e pasmesnatës

Vetëm në stacionet kryesore do të ndalojë,

Une ty s’do të harroj.

Do të kujtoj

Mbrëmjen e heshtur, të pafund të syve të tu,

Dënesën e mbytur, rrëzuar mbi supin tim

Si një dëborë e pashkundshme.

Ndarja erdhi

Po iki larg teje…

Asgjë e jashtëzakonshme,

Veç ndonjë nate

Gishtat e dikujt do të mpleksen në flokët e tu

Me të largëtit gishtat e mi, me kilometra të gjatë…

 

PËR KOSOVËN

E hidhur vjeshtë e këtij viti

Kosovën gjeti nën terror.

Korba të zez mbi të ia mbërritën,

Hetues, gjykatës e prokurorë.

Me dhjetë vjet burg, me tetë, me shtatë,

Me dymbëdhjetë dënojnë diku.

Kështu mes jush shekullin ndani,

Dhe mijëvjeçarin ndani ju.

Kështu e prekni historinë,

Mbi supe e mbartni ju sërish.

Prangat në shkollë që i mësonit

Në duar ndjetë befasisht.

Dhe patë se koha e mesjetës

S’qe larg dhe veç në libra s’qe,

Dhe u kthye nata e Prishtinës

Në natë Shën Bartolemeu.

U ngritët ju viganë, fisnikë

Me korrektesë e madhështi.

Ngaqë kërkuat Republikë,

U shtypët si në monarki.

Por koha kurrë s’vjen përgjysmë,

Natë e masakrës vetëm s’mbërrin,

Se pas Dushanit car të frikshëm

Rrufeshëm Skënderbeu arrin.

S’ kish dëshmitarë, TV nuk pati

Zinxhiri i tankut kur ju griu,

Por retë e globit veg ju panë,

Ndërgjegje e botës te ju mbërriu.

Kështu në vorbull të epokës

U ngritët ju si monument,

Ju që e prekët historinë,

Dhe n’ histori u kthyet vetë.

 

NË PARKUN QË MBULUAN FLETËT

Në parkun që mbuluan fletët

Të dy ne ecim qetësisht,

Pas shijes saj ka shtruar vjeshta

Qilim të verdhë natyrisht.

Dhe ndoshta si një ëndërr e zbehtë

Ju fanit një muzg i vonë

Ky park që e kan’ mbuluar fletët

Ku pas kaq shekujsh ti po shkon.

Nga vagabondët me cigare

Ti mos u tremb e dashur kot

Imazhin tënd as dinosaurët

Shekuj më parë s’e shtypën dot.

Që ti të vije kaq e bukur

Me këta flokë, me këtë hap,

Toka të egrën klimë e zbuti

Dhe akullnajat ktheu mbrapsht.

Dhe s’kishte se si të ndodhte ndryshe

Të ndodhte ndryshe s’kish se si.

U desh të zhdukeshin përbindëshat

Që te kjo botë të vije ti.

 

TI DHE HËNA

Kësaj nate me hënë të vjeshtës

Dola fushës të bredh kuturu.

Retë shtohen me vrap pa reshtur,

Hëna duket aty-këtu.

Porsi vetë mendimet e mia

Po më shtyhen ndër mend më shpesh

dhe pas tyre gjithnjë gjendesh ti

si kjo hënë që duket mes resh.

Hëna shpejt do të zhduket dhe netët

do të mbeten pa të, kurse ti

në ëndërrimet e mia pa jetë

perëndim s’do të kesh kurrsesi.

 

E DIEL E PASHKËVE NË PARIS

Helenës

Kambanat qenë të gjitha brenda meje.

Megjithatë krejt i tmerruar brofa

Nga shtrati.

Timpani gati po më çahej.

Në shtratin ngjitur flinte ime shoqe

E qete krejtësisht. Ndihej që s’kishte

Asgjë ndërgjegjeshpuese që ta trembte:

Blasfemi, vjersha, britma në plenume,

Dhe deklarata kundër fesë.

Ato po më shurdhonin… Megjithatë,

Me zë të ulët, me një mënyrë të vjetër

(Mënyrë e vjetër, e harruar, ah plot mall),

I thirra: “Ngrehu, ime zonjë, se mesha ka filluar”

Kështu u ngritëm, ajo e qetë, unë i çakërdisur.

Në metro “Motte Piquet”, thellë nën dhe të errët.

Në Konkord ndërruam stacion.

Nëpër nëntokë,

Porsi Virgjili, treni elektrik na udhëhiqte.

Kambanat plot qortim po më shurdhonin.

(Plot pesë shekuj kishin shkuar që kur arbëreshët

Mbi supe i kishin mbartur, ndërsa iknin

Nga vendi i tyre, të ndjekur krejt prej turkut.)

Por hija e tyre m’e rëndë se bronzi qe

Mbi shpinën time sot, në metro të Parisit.

Kështu, gati, më dysh i kërrusur, dola

Në tokë, mu në këmbë të Notre Dame.

Atje qirinjtë digjeshin pa fund.

E midis tyre, midis mijërave prej tyre,

M’u bë se pashë flakëzën e zbehtë

Të të humburit, dikur të krishterit, shpirtit tim.

Paris, prill 1987.

 

KINEMA E VJETËR

Kinema e vjetër,

Kinema e braktisur,

Ku prej kohësh më s’lozin filma të përsëritur,

Ku s’bëjnë më zhurmë njerëzit me karriget,

Ku në pushimet e seancave

S’shesin kikirikë.

Ekrani me njolla,

Megafonët prishur,

Stolat janë boshe si radhë të pashkruara;

Këtë poemë stolash të gjatë, të braktisur

Nga dera e vështroj

Plot mall e i menduar.

Kinema e fëminisë,

Kinema e rrëmujës,

Kam parë aq vende,

Kam parë aq salla,

Por n’asnjë prej tyre s’kam hyrë me aq bujë,

Sa tek ti,

E shtrenjta barakë,

E rralla!

Më mirë asgjëkund veten s’e kam ndier,

As në sallat luksoze me kadife që shndrit,

Megjithëse në to me leshverdha kam qenë,

Kurse tek ti vija

Me jevgun Rakip.

Lekë, lekë,

Të mbledhura me mundim paret,

Tingulli i gëzuar në biletari,

Afishet tek xhamia

Dhe tek Qafë e Pazarit

Të shkruara nga vetë portieri Qani.

Për të njëjtin film tek njëra afishe

Shkruhej titulli ndryshe,

Te tjetra.

Por kjo asnjeriu punë s’i prishte.

T’i falnin ty të gjitha,

E dashura,

E vjetra.

Në atë copë ekran,

Për herë të parë,

Një copë të botës së gjerë ne pamë.

Në gjashtë metra katrore.

Bota fund s’kish e anë,

Bota ngjante e shkëlqyer,

Ndonëse ekrani ish me arna.

Dhe ne ishim me arna,

Me arna ish Republika,

Koha, bërrylat, shtetet ishin me arna.

Por në sytë tanë

Kish të tillë dritë,

Që nuk e patën kurrë

Më të ndriturat ekrane.

Kinema e vjetër,

Kinema e braktisur,

Stola ku janë ulur varg

Ditët e fëminisë,

Cicëronjëse gjithmonë

Si një rresht zogjsh

Mbi një tel telefoni.

Kinema e vjetër,

Kinema e braktisur,

Stola të rëndë, të gjatë, të vithisur.

Në çdo moshë që të hyj,

Në çdo vend që të vete

Si hamall këto stole

Do t’i marr me vete.

 

PRITJA

Telefoni po merr një sy gjumë para ardhjes sate

Abazhurët varen të heshtur mbi pritjen

Përbindëshat mbi qilimin e dhomës dremitin të qetë

Ora kaloi

Ti u vonove

Drita e abazhureve u bë e keqe

Si i vrarë telefoni ka rënë përmbys e s’merr frymë

Tani përbindëshat filluan të lëvizin

Ja, po zgjohen me leshra të kërleshura mbi qilim

Ti do vish patjetër të qetësosh gjithçka.