Ligji i ri ukrainas për organizatat fetare, shkëputja nga Moska

Parlamenti i Ukrainës, Verkhovna Rada, të martën më 20 gusht, miratoi një ligj të ri në lidhje me aktivitetet e organizatave fetare. Ligji Nr. 8371, i miratuar me një shumicë prej 265 votash, pas ratifikimit nga Presidenti Volodymyr Zelensky, do të ndalonte aktivitetet e Kishës Ortodokse Ruse (ROC) në Ukrainë dhe do të përfundonte aktivitetet e strukturave fetare të lidhura me Moskën.

Si shumica e përfaqësuesve të partisë “Shërbëtori i Popullit” i Zelensky dhe Solidariteti Europian i opozitës së Petro Poroshenkos votuan për projektligjin.

Në të njëjtën kohë, disa ligjvënës e kundërshtuan atë. Në veçanti, anëtarët e ish partisë opozitare pro-ruse Platforma për Jetën dhe Paqen, si dhe disa nga mbështetësit e tyre.

Ky grup njihet për mbështetjen e tij ndaj Kishës Ortodokse të Ukrainës (UOC), e cila është në varësi të Patriarkanës së Moskës (megjithëse me autonomi të gjerë), dhe ata e kuptuan se projektligji drejtohej kryesisht kundër UOC.

Disa kritikë (shumë prej tyre propagandistë pro-rusë, si Tucker Carlson) e kanë përdorur këtë çështje për të pretenduar se ka persekutim fetar në Ukrainë. Kyiv Post shqyrtoi se çfarë përfshin ligji i ri dhe nëse ai është një kërcënim për një pjesë të komunitetit ortodoks në Ukrainë.

Konteksti historik

Historikisht, Kievi dhe Ukraina i përkisnin juridiksionit të Patriarkanës së Kostandinopojës, me anë të së cilës u pagëzuan në vitin 988. Kjo vazhdoi deri në vitin 1685, kur Cardomi i Muskovisë, i cili deri në atë kohë kishte pushtuar pjesën lindore të Ukrainës dhe Kievin, dha ryshfet dhe i bëri presion Patriarkut Dionisi të Konstandinopojës që ta transferonte Selinë e Kievit në Moskë.

Vetëm gjashtë muaj më vonë, Dionisi u rrëzua nga Këshilli i Ipeshkvijve të Kostandinopojës për këtë tradhti. Moska, megjithatë, e cila kishte kontroll mbi tokat e Ukrainës, refuzoi të hiqte dorë nga Metropolia e Kievit.

Selia e Kievit mbeti pjesë e Patriarkanës së Moskës gjatë kohës së saj nën Perandorinë Ruse dhe Bashkimin Sovjetik. Perandoria Ruse përdori potencialin shkencor dhe njerëzor të Kievit për të siguruar klerikë dhe laikë të arsimuar nga Ukraina për të zgjeruar ndikimin e saj në Siberi dhe Azi.

Pas Revolucionit Bolshevik, në trazirat e luftës civile, ukrainasit krijuan një kishë ortodokse të pavarur në 1921, e cila u shtyp shpejt. Megjithatë, ajo arriti të lulëzojë në diasporë si Kisha Ortodokse Autoqefale e Ukrainës. Gjatë epokës sovjetike, Ortodoksia në Ukrainë ishte në varësi të Patriarkanës së Moskës, e cila vetë u bë viktimë e terrorit të Stalinit. Me kalimin e kohës, ROC u bë një shtojcë e bindur ndaj shërbimeve speciale sovjetike.

Pas shpalljes së pavarësisë së Ukrainës në vitin 1991, disa nga kleri pro-ukrainas i Patriarkanës së Moskës vendosën të shkëputen dhe të krijojnë një kishë të pavarur. Ky është një proces historik i ngjashëm me atë që ndodhi në kombet e tjera ortodokse.

Për shembull, Greqia e shpalli Kishën e Greqisë të pavarur nga Kostandinopoja pasi fitoi pavarësinë në vitet 1830. Arsyeja ishte se Patriarkët e Kostandinopojës, të vendosur në Stamboll, ishin të varur nga Sulltani turk, kundër të cilit grekët luftuan për pavarësi.

Një proces i ngjashëm ndodhi në Ukrainë, por Moska dënoi ashpër ata që u larguan nga Patriarkana e Moskës, madje duke shpallur një anatemim të kishës kundër tyre. Në të njëjtën kohë, Patriarkana e Moskës krijoi Kishën Ortodokse të Ukrainës (UOC), e cila në dukje ishte autonome, por e qeverisur nga Moska. Deri në vitin 2019, Moska dhe aleatët e saj në Ukrainë investuan shumë në diskreditimin e lëvizjes së pavarur ortodokse, duke e quajtur atë “nacionaliste” dhe “skizmatike”.

Më në fund, në vitin 2019, ortodoksët ukrainas që ishin shkëputur nga Moska morën statusin zyrtar kanonik. Ata u bashkuan mes tyre, tërhoqën disa klerikë pro-ukrainas nga Patriarkana e Moskës dhe me mbështetjen e Presidentit Poroshenko morën një dekret nga Patriarku Ekumenik i Kostandinopojës Bartolomeu, prelati më autoritar i botës ortodokse, që jepte njohjen dhe lejen për autoqefalinë./albspirit.com

https://www.kyivpost.com/post/37740