Tri ese nga Astrit Lulushi

Tesla

Tesla ishte një gjeni, shumë përpara kohës së tij. Ai kishte këtë ide për të përdorur energjinë që është rreth nesh, eterin, për të fuqizuar shpikjet e tij.

Ai gjithashtu kishte teori të gravitetit që ishte e ndryshme nga ajo e Ajnshtajnit. Tesla mendonte se graviteti ishte një forcë që ndryshon me kalimin e kohës dhe varet nga lëvizja e gjërave në hapësirë.

Pra, Tesla doli me këtë dizajn për një disk fluturues që përdorte një kondensator në formë disku për të krijuar një fushë elektromagnetike që do ta ngrinte atë nga toka.

Ai shtoi gjithashtu disa komponentë të tjerë si xhiroskopët dhe motorët elektrikë për të kontrolluar drejtimin dhe shpejtësinë e diskeve.

Tesla e quajti atë “Space Drive” ose sistem shtytës kundër fushës elektromagnetike.

Ai kurrë nuk e ndërtoi këtë gjë.

Tesla kishte vetëm projekte dhe disa patenta për të. Ai kishte nevojë për një burim energjie falas për ta fuqizuar atë dhe po punonte kullat që do të transmetonin energji elektrike pa tel.

Por atij i mbaruan paratë dhe projektet e tij u mbyllën.

Pra, nuk dihet nëse makina e tij kundër gravitetit do të kishte funksionuar apo jo. Shume shkencëtarë supozojnë se nuk do të kishte funksionuar. Por idea e tij mbeti. Të tjerët vazhdojnë të magjepsen.

Të dy, për t’u admiruar

Kush ishte gjeneral romak më i mirë, Jul Cezari apo Scipio Africani? Të dy kanë shumë histori, duke përfshirë disa libra ku flitet për luftrat e tyre.

Cezari kishte një etikë pune legjendare, një aftësi të çuditshme për të ndikuar dhe udhëhequr njerëzit, dhe një njohuri të mprehtë strategjike. Ai ishte në më të mirën e tij, kur i bindte njerëzit e tjerë të pranonin vizionin e tij. Metodat luftarake që mbase përshkruhen më së miri, janë marshimet e vështira që pasohen nga punë e madhe xhenjere që i dhanë atij një avantazh kundër fise gale dhe britane. Cezari udhëhiqej nga bindja dhe butësia. Megjithatë, gjithashtu bëri gabime të përsëritura, duke përfshirë disa beteja ku duhej të kishte humbur, si ajo me Pompeun, afër Durrësit. Ai është në një farë mënyre ideali romak – një njeri që rrëzohej, por gjithmonë ngrihej – dhe e çoi fatin aq larg sa mundi. General and burrë shteti, Jul Cezari e ktheu Republikën Romake  në Perandori të fuqishme Romake. 15 marsi 44 pes ishte ndoshta data më famëkeqe në të gjithë historinë e lashtë. Diktatori romak 55-vjeçar Gaius Julius Cesar u vra nga një grup senatorësh të pakënaqur.

* * *

Scipio, shqiptohet Shipio, nga ana taktike, ishte me shkëlqim të veçantë. Megjithëse disa njerëz mendojnë se betejat e veçanta nga gjeneralët e tjerë janë më të mira. Megjithëse ai tregoi një aftësi taktike përtej çdo gjenerali tjetër klasik.

I paparashikueshëm, por në kontroll, Scipio mundi të përshtatej, të kapërcente dhe të luftonte sipas kushteve të tij çdo herë. Scipio ishte në gjendje të krijonte mbështetje, të fitonte zemrat e njerëzve për kauzën e tij dhe t’u bënte përshtypje të huajve. Ai drejtohej nga virtyti personal; aftësia taktike ishte e patejkalueshme dhe njohuritë e tij strategjike ishin të shkëlqyera. Megjithatë Scipio ishte padiskutim arrogant, nganjëherë dukej dembel. Nëse ishte i paprekshëm në fushë beteje dhe i popullarizuar në mesin e atyre që pushtoi, ai kurrë nuk duket se fitoi mbi njerëzit e tij. Mund të quhet me ideal dhe aftësi të pakrahasueshme, por krenaria ishte një e metë tij fatale.

Në çdo fushë beteje, ai thjesht do ta arrinte Cezarin, i cili kishte njohuri të ngjashme strategjike, dhe më shumë gjasa të fitonte aleatë. Ishte energjia, aftësia politike dhe drejtuese që do t’i siguronin Cezarit të shkëlqente në çdo kohë ose rrethanë.

Scipio ka të ngjarë se do të kishte jetuar në errësirë, por fakt ishte se Roma ishte kaq e dëshpëruar sepse Hanibali vazhdonte të vriste gjeneralët e saj më me përvojë. Arritja më e madhe ushtarake e Scipios ishte humbja e Hannibalit në Betejën e Zamës në 202 para erë sonë. Kjo fitore në Afrikë i dha atij epitetin e nderit Africanus, që duhej kuptuar si një pushtues i Afrikës. Ndonëse nga populli romak konsiderohej hero, në radhë të parë për fitoret e tij kundër Kartagjenës, Scipio kishte shumë kundërshtarë, veçanërisht Kato Plakun, i cili e urrente shumë. Në vitin 187 pes, Scipio, ai u gjykua së bashku me vëllain e tij për ryshfet që supozohej se kishin marrë nga mbreti Seleucid Antiochos III gjatë Luftës Romako-Seleukide. I zhgënjyer nga kjo mosmirënjohje, Scipio u largua nga Roma dhe u tërhoq nga jeta publike në vilën e tij në Liternum (Lago Patria) afër Napolit.

Të dy rridhnin nga fillimet e Romës. Scipio ishte me prejardhje etruske. Ai vdiq i dëshpëruar më 183 pes, 53 vjeç. Cezari, që thoshte se rridhe nga Enea, vdiq në vitin 41 pes, 55 vjeç. Të dy janë për t’u admiruar; njëri nderonte Iliadën; tjetri, Aleksandrin e Madh. Ata janë të famshëm edhe për thëniet që kanë mbetur: “Përgatitu për luftë, nëse paqja bëhet e patolerueshme.

Jeta është 10% e asaj që më ndodh dhe 90% se si reagoj. Është budalla ai që thotë se nuk duhet të mendosh, para se të bësh diçka”. Scipio Africanus.

“Erdha, pashë, fitova.

Është më e lehtë të gjesh burra që do të dalin vullnetarë të vdesin, sesa të gjesh ata që janë të gatshëm të durojnë dhimbjen me durim. Përvoja është mësuesi i të gjitha gjërave. Nëse duhet të shkelni ligjin, bëjeni për të kapur pushtetin: në të gjitha rastet e tjera respektojeni”. Jul Cezari.

Toka nga Hapësira

Kur udhëton me aeroplan, Toka duket e gjerë dhe e lidhur.

Për ata që kanë fluturuar më lartë, në hapësirë, ajo duket e brishtë dhe vogël.

Më 1962, Yuri Gagarin u bë njeriu i parë që arriti në hapësirë dhe ndoshta i pari që përjetoi atë që shkencëtarët tani e quajnë “efekti i përgjithshëm”. Ky ndryshim ndodh kur njerëzit e shohin botën nga lart dhe vërejnë se është një vend ku “kufijtë janë të padukshëm, ku grindjet racore, fetare dhe ekonomike nuk shihen askund”.

Efekti i përgjithshëm i bën grindjet e njeriut me njëritjetrin të duken tepër të vogla dhe e paraqet planetin ashtu siç është në të vërtetë, një organizëm të ndërlidhur.

Tani shkencëtarët thonë, që nëse më shumë njerëz do ta zhvillonin këtë perspektivë planetare, ne mund të rregullonim shumë nga ato që mundojnë njerëzimin dhe planetin. Parë nga lart, Toka është shumë më e brishtë nga sa mendohej.

“Nga dritarja e Stacionit Ndërkombëtar të Hapësirës, pashë shkreptimat e stuhive të rrufesë, pashë perde vallëzuese të aurorave që dukeshin aq afër sa mund të zgjatnim dorën dhe t’i prekje. Dhe pashë hollësinë e pabesueshme të atmosferës së planetit tonë. Në atë moment, u godita me kuptueshmërinë e mprehtë se ajo shtresë e hollë mban gjallë çdo gjallesë në planetin tonë”, tha astronauti Ron Garan në një intervistë në televizionin amerikan.

“Pashë një biosferë të ylbertë që mbushej me jetë”, vazhdon ai. “Është e qartë se nga këndvështrimi i hapësirës ne po jetojmë një gënjeshtër, se njerëzimi duhet të rivlerësojë prioritetet e tij.

Garan thotë se po paguajmë një “çmim të lartë si qytetërim për paaftësinë tonë për të zhvilluar një perspektivë më planetare dhe kjo është një arsye pse nuk po zgjidhim shumë nga problemet tona. Edhe pse aktiviteti ekonomik mund të përmirësojë cilësinë e jetës në njërën anë, është gjithashtu katastrofike për planetin që mban jetën tonë. Është njësoj si të presim hundën për të rregulluar fytyrën tonë”.

Aktori William Shatner, 92 vjeç, pati një përvojë të ngjashme kur udhëtoi në hapësirë më 2021.

“Ishte ndër ndjenjat më të forta të pikëllimit që kam hasur ndonjëherë”, shkroi Shatner. “Kontrasti midis ftohtësisë së egër të hapësirës dhe ushqimit të ngrohtë të Tokës më mbushi me trishtim dërrmues. Çdo ditë, përballemi me njohurinë e shkatërrimit të mëtejshëm të Tokës nga duart tona: zhdukjen e specieve shtazore, të florës dhe faunës. … gjëra që u deshën miliardë vjet për të evoluar dhe befas ne nuk do t’i shohim më kurrë për shkak të ndërhyrjes së njerëzimit”.

Pra, kur të mund ta shohim botën përtej një mendësie dydimensionale dhe të përqafojmë realitetin e vërtetë shumëdimensional të universit në të cilin jetojmë, vetëm atëherë nuk do të notojmë më në errësirë, si sot.