Poezia e Ilirian Zhupës vjen në italisht nga Harallamb Fandi

PËRKTHYER NË ITALISHT NGA HARALLAMB FANDI

FËMIJËRIA

Fëmijëria ime,

Gjeth që fishkëllen nëpër erë.

Largohet e vjen e gurgullon si kroi.

Vjen e pengohet në sandalet me tela,

Qan për gjunjët e vrarë e pantallonat e çjerra.

Unë s’di si ndodh që e pres

Pa të kërkojë ç’të dojë,

Vetëm të më thotë:

                           -Erdha!

Ajo vjen e çuditet

Nga shtrati i bardhë si ëndrra,

Qëndisur nga motra e larë nga nëna,

Nga librat e shumtë, nga vjershat që shkruaj.

Përpëlit qepallat. I vjen turp.

Nuk hyn brenda.

Më shikon si të huaj.

Fëmijëria ime,

Sy i hapur që më ndjek nga prapa,

Në asfaltet e gjera dhe në shtigjet e largëta.

Më përgjon gjithkund dhe më mban nga cepi i xhaketës,

Si të dojë të më porosisë për udhët e jetës.

Fëmijëria ime,

Gjeth që fishkëllen nëpër erë.

L’INFANZIA

La mia infanzia,

Foglia che sibila al vento.

Va e viene e gorgoglia come un sorgente.

Inciampa qua e là nei sandali lacciati da fili metallici,

Piange per le ginocchia, i pantaloni e la camicia stracciata.

Io non so cosa mi succede che la aspetto,

Ma può chiedere a me ogni cosa che vuole,

Basta che mi dica:

                                   Son arrivata!

L’infanzia viene e si stupisce

Dal letto bianco come il sogno,

Ricamata dalla mia sorella, lavata dalla madre,

Dai tanti libri, dalle poesie che scrivo.

Batte le palpebre. Si vergogna.

Non entra in casa.

Mi guarda come estraneo.

La mia infanzia,

Occhio aperto che mi segue di dietro,

Su ampi asfalti e lontani sentieri.

Mi perseguita ovunque e mi tiene per l’angolo della giacca,

Come se volesse istruirmi sui sentieri della vita.

La mia infanzia,

Foglia che sibila al vento.

 ***

MBIJETESË NATYRE

Kam ecur mes dimrit që merr dhe jep frymë,

Jam pjekur nën saçin e diellit të verës,

Mbuluar me pluhur, me vesë, me brymë,

Kam heshtur si gurët,

Kam klithur si shpendët.

Jam rritur si pema me rrënjët shumë thellë,

Jam djegur rrufesh, jam mbytur nga shiu…

Po krahët dhe rrënjët gjithmonë m’i ka prerë,

Një dorë njeriu.

SOPRAVIVENZA NATURALE

Ho camminato attraverso l’inverno che prende e dà fiato,

Mi son scottato sotto il coperchio metallico del sole estivo,

Essendo coperto di polvere, di brina, di rugiada,

Ho strillato come gli uccelli,

E ho taciuto come le pietre di strada.

Mi son cresciuto come l’albero delle radici profonde,

Bruciato dai fulmini, inondato dalla pioggia…

Ma le braccia e le radici mi ha sempre troncati,

Una mano di bestia umana.

***

DHE Ç’KISHTE MBETUR NË SHËNGJIN NGA DASHURIA

Dhe ç’kishte mbetur nga premtimet tona të hershme,

Ca zogj krahëkëputur, si fjalë që s’të ndjekin dot tej,

Pre vjeshtërash e dimrash, mbuluar me brymë e me heshtje,

M’u dhimsën e s’desha t’i ndjej.

Pesë vjet midis, shumë fjalë janë thënë dhe harruar

Dhe qenke shurdhuar…

Dhe ç’kishte mbetur nga vështrimet tona të hershme,

Një sy lotues deti që brigjet i lagte ngado,

Guackat e zbrazëta ishin mbushur me rërë dhe me heshtje,

M’u dhimbsën e s’desha t’i shoh.

Pesë vjet midis, shumë sy janë ndezur e shuar

Dhe qenke verbuar…

Dhe ç’kishte mbetur nga përqafimet tona të hershme,

Pak leshterikë si flokët e tu shpërndarë nëpër breg,

Qenë ngrirë e mbuluar me kripë të bardhë dhe heshtje,

M’u dhimbsën e s’desha t’i prek.

Pesë vjet midis, shumë paskan vdekur e lindur

Dhe qenke thinjur…

E COS’ È RIMASTA A SHËNGJIN DAL NOSTRO AMORE

E cos’è rimasta a Shëngjin dalle nostre prime promesse?

Certi uccelli alati, come le parole coperte col’ silenzio e brine

Degli autunni e inverni, non in grado a seguirti.

Ero dolente a sentirle.

Cinque anni in mezzo, le parole dette e la nostra storia già dimenticata,

Da tè che sei assordata.

E cos’è rimasta dai primi nostri sguardi?

Un occhio lacrimoso di mare che non poteva coprire le rive con perle,

E conchiglie svuotate, riempite di sabbia e profondo silenzio.

Dolente ero, e non volevo vederle.

Cinque anni in mezzo, molte parole son accesi e spenti

E i tuoi occhi che son diventati non vedenti.

E cos’è rimasta dai nostri primi abbracci?

Poche alghe come i tuoi capelli, sparsi nelle sponde del mare,

Gelate e coperte in silenzio con bianco sale.

Mi sentivo in pena toccarle.

Cinque anni in mezzo, molti son morti e nati

E i tuoi capelli, grigi son diventati.

***

HISTORI NJERËZORE

Ujku,

Ha ushqimin e vet dhe të shokut.

Njeriu,

Ha ushqimin e vet dhe shokun.

STORIA UMANA

Il lupo,

Mangia il suo cibo e quello del amico.

L’ uomo,

Mangia il suo cibo pure l’amico…

*** 

FJALËT E MIA PËR TY

Gjithmonë ke qenë e fshehur në vargjet dhe fjalët e mia,

siç fshihet uji në mugullimën e barit,

Siç fshihet gjethi dhe lulja nën lëvoren e rreshkur të pemës,

njollë e zezë nën degët e mpira.

Flokët e tu me krela që më mbulonin fytyrën,

kanë qenë dallgët e shkumëzuara të detit dhe ajrit,

Drita dhe errësira.

Krahët e shpendëve nuk fërfërijnë nëpër natë,

s’u besojnë pamjeve të veshura nga heshtja dhe terri,

Me kokat e tulatura nën pupla, bëjnë gjumin e bukur

të çlodhjes dhe lagen nga ëndërra të bardha ndijimi,

Gjersa të ç’mpikset agu, si një alkimi e fshehtë nga brufullon

dita me linja dhe ngjyra ylberi,

Triumfi dhe flijimi.

Po unë nuk jam dita, e dashura ime, as nata,

Ashtu siç nuk jam mëngjesi, mesdita dhe mbrëmja,

Unë jam një shtjellë e beftë dëshirash, midis klithmës dhe mekjes,

midis zgjimit të beftë dhe gjumit,

Midis lëndës së gjallë dhe gjendjes, midis epshit të ndezur

dhe stepjes, si midis jetës dhe vdekjes,

Diçka midis zjarrit dhe brumit.

Kështu janë dhe fjalët e mia që t’i nis përditë, si mesazhe

që hidhen në det, mbyllur mirë në shishet e vargjeve,

Nëmosmbërrifshin te ty, me siguri do të mbërrijnë

në rrjetat e peshkatarëve.

*** 

LE MIE PAROLE PER TE

Sempre sei stata nascosta nei miei versi e nelle mie parole,

come si nasconde l’acqua nell’ mezz’ombra dell’erba,

Come la foglia e il fiore sotto l’abbrustolita corteccia dell’albero,

macchia nera sotto rami intirizzite.

I tuoi capelli mossi che mi coprivano il viso,

son stati le onde schiumanti del mare e del aria,

La luce e l’oscurità.

Le ali degli uccelli non frullano di notte,

non credono alle immagini appannati dal silenzio e dal tenebre,

Su teste calmate tra le piume fanno la bella dormita

del riposo e si bagnano dai sogni bianchi del sentimento,

Finché si squaglia l’alba, come un’alchimia segreta da dove il giorno

pullulacon colori d’arcobaleno auspicio,

Il giorno e il sacrificio.

Ma io non sono il giorno, amore mio, nemmeno la notte,

proprio come non sono il attino, il mezzogiorno o la sera,

Sono una vortice subitaneo dei desideri, tra l’urli, sfinimento,

l’improvviso risveglio e il sonno,

Tra la materia vivente e lo stato, tra la lussuria ardente

e l’esitazione, tra lavita e morte nefasta,

Qualcosa tra fuoco e pasta.

Cosi sono anche le parole che ti mando ogni giorno, come messaggi

gettati in mare, ben chiusi in bottiglie dei versi migliori.

Se non arrivassero a tè, saranno di sicuro nelle reti dei pescatori.

***

ËNDËRR PËR DUART E TUA

Nuk përqafohemi më,

S’shikohemi.

Po duart e tua, e dashura ime,

M’u ulën mbi flokë si mjegulla.

Duart e tua paskan mbetur te unë,

Si hiri i zjarreve në shpella.

Nuk përqafohemi më,

Mallohemi.

Po duart e tua, e dashura ime,

Rrjedhin brigjeve e lugjeve të fytyrës sime,

Si shirat e vjeshtës përzënë nga era.

Duart e tua paskan mbetur te unë,

Si rrënjët e pemëve të shkulura në dhera.

Nuk përqafohemi më,

Harrohemi.

Po duart e tua, e dashura ime,

Humbasin si ujërat.

Hyjnë nën lëkurë dhe bëjnë rrëmujë atje brenda…

Një jetë të tërë,

Pres të dalin prej meje duart e tua,

Të më qetësojnë mua.

SOGNO PER LE TUE MANI

Non ci abbracciamo più

Non ci vediamo,

Ma le tue mani, amore mio,

Son sedute sui miei capelli come la nebbia.

Le tue mani son rimaste stranamente su di me,

Come la cenere del fuoco nelle grotte.

Non ci abbracciamo più

Ci soffriamo di nostalgia.

Ma le tue mani, amore mio,

Scorrono lungo le rive e i solchi del mio viso,

Come le piogge autunnali spinte dal vento.

Le tue mani son rimaste su di me,

Come le radici di alberi estirpati dalle terre.

Non ci abbracciamo più,

Ci distraiamo.

Ma le tue mani, amore mio,

Si perdono come le acque.

Entrano sotto la pelle e si mettono sottosopra lì dentro…

Una vita intera

Aspetto che le tue mani escano da me,

Per calmarmi.

VONESA E NJË FJALE

Vonoi pranvera

të vinte mbi brigjet dhe malet,

Fluturoi një zog dhe mbeti pa emër,

Humbi dhe bishtin

dhe puplat

dhe krahët,

Çerdhen dhe pendët.

Bari ngrihej në gjunjë dhe rrëzohej sërish,

Ujërat i mbanin avujt pezull në ajër,

Vinte mbrëmja,

bota fshihej,

po mistere s’kish,

I flisja një vajze dhe s’m’i kuptonte fjalët.

Shkova te deti

dhe s’kishte më det

As peshq, as plazh e të tjera,

Pulëbardhat

e trishta

si fletët

pa peshë,

I rrëmbente era.

Qiejt e kaltër vonuar retë,

Shirat dhe vetëtimat e befta vonuan,

Pemët e humbën shkëlqimin e fletëve,

Krojet shteruan…

…Unë, vonova një fjalë dashurie!

IL RITARDO DI UNA PAROLA

La primavera tardò a venire sulle coste e le montagne.

Volò un uccello e rimase senza nome,

Perse la coda e le piume e anche le ali,

Il nido e le penne.

L’erba si alzava sui ginocchi e ricadeva di nuovo,

Le acque mantenevano i vapori sospesi nell’ aria,

Veniva la sera, il mondo si nascondeva, ma misteri mancavano,

Parlavo a una ragazza e non mi capiva le parole,

Andai al mare, ma il mare non c’era più,

Niente pesci, niente spiaggia eccetera,

I gabbiani tristi come le foglie senza peso,

Volavano portati via dal vento.

I cieli azzurri, ritardate le nuvole,

Pure le piogge e i fulmini ritardarono,

Gli alberi persero la lucentezza delle foglie,

Le sorgenti si esaurirono…

…Io ritardai una parola d’amore!

***

ELEMENTET

Ti je një zjarr që më ngroh, e më thek e më djeg.

Sa herë që të shoh dhe sa herë që të prek.

Fëshfërimë e hollë ajri që më flet, e më fton e më zbon,

Sa herë fikem shpejt dhe sa herë ndizem vonë.

Vesë e avullt mbi gjeth që më lag, e më mbledh e më derdh,

Sa herë të kam larg e sa herë të vij rreth.

Dritë e beftë që më puth, e më trand e më shtang,

Sa herë që jam vuv dhe sa herë që bëj bam.

Këngë e shenjtë që më tund, e më zgjon e më mbron,

Sa herë që jam kulm dhe sa herë që jam hon.

Tokë e pëlleshme që më rrit, e më struk e më nduk,

Sa herë që jam pritje dhe sa herë që jam bujk.

Ti je një zjarr që më ndez, e më ngrin e më shkrin,

Sa herë që jam kohë dhe sa herë që je stinë.

 GLI ELEMENTI

Tu che mi riscaldi, mi bruci e mi tosti sei un fuoco,

Ogni volta che ti vedo e ogni volta che ti tocco.

Fruscio sottile d’aria che mi parla, m’invita e mi scaccia via

Sia quando mi spegno veloce o quando mi accendo col ritardo e apatia.

Rugiada vaporosa su foglia, che mi bagna, mi raccoglie e mi versa giorno e notte,

Ogni volta che ti sto lontano oppure ti avvicino facendoti corte.

Luce improvvisa che mi bacia, mi sconvolge e mi stupisce,

Sia quando mi trovi a bocca chiusa, sia quando il mio “bum” ti ferisce.

Canto sacra che mi sveglia, mi protegge e mi fa sconvolto,

Ogni volta che sono in cima oppure sto cadendo in vuoto.

Terra fertile che mi cresce, mi ripara e mi morde,

Ogni volta che sono in attesa o sto lavorando pure di notte.

Sei un fuoco che mi accendi, mi raggeli e mi metti sempre in agitazione,

Ogni volta che io sono tempo e tu diventi stagione.