Mediat serbe në Kosovë, “në shënjestër” të një portali nga Serbia

“Të qenët në shënjestër është çmimi i profesionalizmit, por asgjë nuk do të na lëkundë”. Kështu e komenton Darko Dimitrijeviq, kryeredaktor në Radio Gorazhdevac – media në gjuhën serbe që vepron në Gorazhdec të Pejës – pretendimin e portalit serb Srpski Glas (Zëri Serb) se media që ai drejton “punon në favor të Kosovës së pavarur”. “Ne përpiqemi të punojmë brenda standardeve profesionale. Tregimet dhe rezultatet tona në 25 vjetët e fundit flasin për këtë”, thotë Dimitrijeviq për Radion Evropa e Lirë (REL). Portali i sapokrijuar, Srpski Glas, publikoi më 27 mars lajmin se po nis një seri publikimesh, ku do të veçojë mediat “që e paraqesin një pjesë të territorit të Republikës së Serbisë, krahinën autonome të Kosovës dhe Metohisë, si shtet të pavarur”.

“Radio Gorazhdevac përdor terma si ‘presidenti i Kosovës’, ‘kryetari i Kosovës’”

Lajmi i parë i tillë kishte të bënte pikërisht me Radion Gorazhdevac. “Një nga këto media është Radio Gorazhdevac, e cila, përmes portalit të saj gorazdevac.com, çdo ditë publikon lajme, ku përdor terma si ‘presidenti i Kosovës’, ‘kryetari i Kosovës’, ‘kryeministri i Kosovës’, e të tjerë, duke i dhënë kështu legjitimitet të plotë separatistëve shqiptarë dhe të ashtuquajturit shtet i rremë ‘Kosovë’”, shkruhet në lajmin e Srpski Glas-it, i cili përfundon me thirrjen për bojkotimin e kësaj radioje, sepse gjoja “promovon Kosovën e pavarur”. Dimitrijeviq thotë se rastin e ka raportuar në Departamentin për Krimin e Teknologjisë së Lartë në Serbi, duke shtuar se vënia në shënjestër e mediave rrezikon sigurinë e gazetarëve. Për publikimin e Srpski Glas-it kanë reaguar shoqatat e gazetarëve, si në Kosovë, ashtu edhe në Serbi. Radio Gorazhdevac filloi transmetimin në tetor të vitit 1999. Sot, përveç radios, ka edhe portal dhe prodhim televiziv. Në faqen e saj të internetit ka një impressum të qartë dhe një mision të specifikuar për të promovuar lirinë e mediave, për të informuar komunitetin serb dhe komunitetet e tjera pakicë në Kosovë, me fokus në rajonin e Pejës, si dhe për të promovuar respektimin e të drejtave të njeriut dhe të drejtave qytetare, ndërkulturalizmin dhe bashkëjetesën. Kryeredaktori Darko Dimitrijeviq thotë se Radio Gorazhdevac edhe më parë është përballur me kërcënime dhe me presione, për shkak të qëndrimit kritik dhe politikës së pavarur redaksionale.

Çfarë dihet për Srpski Glas-in?

Domeni srpskiglas.rs është regjistruar më 7 janar 2025 nga një person fizik, sipas të dhënave që mund të gjenden në faqen e Regjistrit të Domenëve Kombëtarë të Internetit në Serbi. Domeni është regjistruar nga kompania ndërkombëtare Superhosting, që operon në Serbi që nga viti 2019. Aktualisht nuk dihet saktësisht se kush qëndron pas këtij portali. Deri më 2 prill, ai nuk kishte impressum të publikuar – apo të dhënat e detyrueshme me ligj për kryeredaktorin, adresën, numrin e regjistrimit, e të tjera. E vetmja gjë në përshkrimin e portalit është se politika e tij redaksionale është “e pavarur, çka mundëson raportim të vërtetë dhe të saktë”. Ky portal njoftoi më 28 mars, në faqen e tij në rrjetin social Facebook, se Srpski Glas është në proces të regjistrimit dhe se do të nisë paditë dhe procedurat ligjore kundër Radios Gorazhdevac, të cilin e akuzon se, përmes “shumë shoqatave dhe portaleve antiserbe, ka nisur një fushatë kundër Srpski Glas-it”. Në Agjencinë për Regjistrimin e Bizneseve në Serbi, deri më 2 prill, Srpski Glas nuk ishte regjistruar si media, siç parashihet me Ligjin për Informimin Publik. Në faqen e vet në Facebook, Srpski Glas ka përsëritur se do ta informojë publikun për mediat që në punën e tyre “shkelin ligjet dhe Kushtetutën e Republikës së Serbisë, dhe nuk mbajnë asnjë përgjegjësi për këtë”, si dhe që do të kërkojë nga “organet kompetente që të reagojnë”. REL-i i është drejtuar Srpski Glas-it përmes adresës së email-it, të publikuar në portal, duke kërkuar sqarime nëse është i regjistruar si media në Serbi, se pse nuk ka impressum të publikuar, si financohet, dhe cili është misioni i tij. Megjithatë, deri në publikimin e këtij teksti, nuk ka marrë përgjigje. Srpski Glas nuk ka dhënë as sqarime se si konkretisht përdorimi i termave, si “presidenti i Kosovës”, “kryeministri i Kosovës” e të tjerë, nga Radio Gorazhdevac nënkupton përkrahje për Kosovën e pavarur.

Faqja në Facebook e ndërroi emrin 12 herë

Në faqen e tij në Facebook mund të shihet se ky portal është aktiv edhe në Instagram, në platformën X (ish-Twitter), në TikTok dhe në Telegram. Sipas të dhënave të transparencës në Facebook, faqja e Srpski Glas-it është krijuar më 3 shtator 2020. Që atëherë, emri i faqes është ndryshuar 12 herë. Të dhënat tregojnë, gjithashtu, se faqja menaxhohet nga Gjermania dhe Serbia.

Fillimisht, faqja quhej Nacionalni, pastaj më 2021 u bë Glas Srba, e më pas Srpski Glas. Në vitin 2022 u bë Identitet.rs, më vonë Glas Rusije, e pastaj Nacionalni.rs, dhe më 2023 përsëri Srpski Glas. Kanali i Srpski Glas-it në Telegram u krijua në gushtin e vitit 2022, ka 2.127 anëtarë, ndërsa postimi i parë i dukshëm çon te faqja Nacionalni, e cila është mbyllur. Në kanalin në Telegram shfaqen postime proruse, anti-BE, anti-NATO, si dhe narrativin që Kosova është pjesë përbërëse e Serbisë. Aty publikohen rregullisht edhe informacione për protestat aktuale në Serbi. Përmbajtje të ngjashme mund të shihen edhe në llogarinë e Srpski Glas-it në Instagram, e cila është krijuar më 2022 dhe menaxhohet Gjermania. Deri më tani, emri i llogarisë është ndryshuar dy herë. Llogaria në platformën X u krijua, po ashtu, në vitin 2022 dhe menaxhohet nga Serbia, me përmbajtje të ngjashme me atë në Telegram dhe në Instagram. Postimi i parë në TikTok u bë në 24 nëntorin e vitit të kaluar, dhe shumica e përmbajtjes lidhet me protestat aktuale në Serbi. Nga analiza e rrjeteve sociale shihet lidhja e Srpski Glas-it me ueb-faqe si identitet[.]rs, srpskagazeta[.]wordpress[.]com, srpskiglas[.]wordpress[.]com, dhe me ueb-faqen e mbyllur nacionalni[.]rs. Asnjë prej këtyre ueb-faqeve nuk ka lejuar publikimin e të dhënave për pronarët e domeneve.

Dimitrijeviq shpreson në hetim

Kryeredaktori i Radios Gorazhdevac, Dimitrijeviq, thotë për REL-in se ka njoftuar Departamentin për Krimin e Teknologjisë së Lartë, që funksionon në kuadër të Ministrisë së Brendshme të Serbisë, se është vënë në shënjestër, dhe se shpreson që do të hetohen arsyet kryesore të “një veprimi të tillë”. Rasti, sipas Dimitrijeviqit, është raportuar edhe te shoqatat profesionale në Kosovë dhe në Serbi, si dhe te Këshilli i Shtypit në Serbi, për shkak të dyshimeve se Srpski Glas mund të jetë i lidhur me autoritetet në Serbi. Dimitrijeviq thekson, po ashtu, se vënia në shënjestër e mediave e rrezikon sigurinë e vet gazetarëve. “Pavarësisht nëse bëhet fjalë për kërcënime nga Prishtina apo nga Beogradi, si këto të fundit nga Srpski Glas, nuk është një gjë naive. Këto janë gjëra që gazetarët duhet t’i raportojnë, ne kemi pasur përvoja të ngjashme në dekadat e fundit. Do të shohim nëse autoritetet do t’i zgjidhin rastet e tilla”, thotë Dimitrijeviq. Frikën për vënie në shënjestër e shpreh edhe Danijella Tomasheviq, gazetare në radion lokale në gjuhën serbe Kontakt Plus, nga Mitrovica e Veriut. Ajo shton se është shumë e rrezikshme kur gazetarët etiketohen si “tradhtarë” apo “bashkëpunëtorë të separatistëve”, dhe se një gjë e tillë nuk është vetëm sulm ndaj punës së tyre profesionale, por edhe ndaj sigurisë së tyre personale. Ajo konsideron se përdorimi i terminologjisë legjitime në raportimin e përditshëm të mediave lokale në gjuhën serbe nuk duhet të jetë pjesë e “përplasjeve politike apo përpjekjeve për diskreditim të gazetarëve”. “Këto sulme – unë i konsideroj sulme – krijojnë një atmosferë frike, çojnë në censurë dhe në autocensurë, dhe qëllimi përfundimtar është të mbytet liria e fjalës dhe e drejta e qytetarëve për informacione të sakta dhe të besueshme”, thotë Tomasheviq për REL-in. Ajo thekson se mediat lokale që raportojnë në gjuhën serbe në Kosovë janë “thelbësore kur bëhet fjalë për informim gjatë situatave kritike”. “Këto janë media që ekzistojnë që nga viti 2000, që kanë qenë aty në momentet më kritike për të informuar qytetarët në kohë për ngjarjet, situatat apo vendimet që janë marrë”, vlerëson ajo.

Reagimet e shoqatave të gazetarëve

Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës ka dënuar “fuqishëm këtë lloj targetimi dhe kërcënimet pasuese që rrezikojnë sigurinë fizike të gazetarëve të këtij mediumi”. “Gazetarët duhet të lejohen të bëjnë punën e tyre pa pengesa dhe pa u frikësuar”, ka thënë AGK-ja. Edhe Shoqata e Pavarur e Gazetarëve të Serbisë (NUNS), si dhe Asociacioni i Mediave Elektronike të Pavarura (ANEM), kanë dënuar etiketimin e mediave dhe gazetarëve si “tradhtarë” dhe “bashkëpunëtorë të separatistëve” për mënyrën se si raportojnë për realitetin politik dhe institucional në Kosovë. Ata theksuan se portali Srpski Glas e akuzoi Radion Gorazhdevac për “tradhti ndaj shtetit dhe popullit”, dhe bëri thirrje për bojkotimin dhe ndjekjen penale të kryeredaktorit të saj, duke aluduar se ata duhet të mbajnë përgjegjësi penale kur Serbia të bëhet “shtet ligjor”. “Kjo është një thirrje e qartë për linçim, e cila rrezikon drejtpërdrejt sigurinë e gazetarëve dhe cenon rëndë të drejtat themelore për lirinë e shprehjes dhe lirinë e medias”. Edhe Shoqata e Gazetarëve të Serbisë (UNS) kërkoi që menjëherë të ndalen akuzat e Srpski Glas-it ndaj Radios Gorazhdevac, duke theksuar se vënia e saj në shënjestër dhe “përplasja me gazetarët dhe me shtëpitë mediale është e papranueshme, pasi një etiketim i tillë mund të rrezikojë sigurinë e gazetarëve dhe punonjësve të medias”.

https://www.evropaelire.org/a/srpski-glas-radio-gorazhdevac-kosova-serbia/33368772.html