Fatmire Duraku: “Interpretimi i ëndrrave” nga Ivana Rogar

(Libri është botuar nga shtëpia botuese Fad, 2025, ka 144 faqe, nga gjuha kroate është përkthyer nga Fatmire Duraku)

Në botën letrare të autores kroate Ivana Rogar, “Interpretimi i ëndrrave” shfaqet si një pasqyrë shumëdimensionale e përvojës njerëzore, ku realiteti dhe fantazia, kujtesa dhe ëndrrat bashkëveprojnë për të krijuar një narrativë që kërkon thellim dhe reflektim. Ky koleksion i tregimeve të shkurtër është një udhëtim i brendshëm dhe shpesh i turbullt përmes psikes dhe shpirtit njerëzor, i cili ofron jo vetëm ndjeshmëri, por edhe një shqyrtim të thellë të natyrës së jetës dhe ekzistencës.

Tregimet e përfshira në këtë libër janë: Drejt qendrës së spirales, Ngushëllim për simetrinë, Kube të kuqe për çati, Stacioni në rrugën, Kronikë e zakonshme e rinisë, Repetitio ad absurdum, dhe Memoare, nuk janë thjesht rrëfime të veçanta; ato janë shpesh një thirrje për të kuptuar më thellë vetveten dhe botën që na rrethon. Rogar përdor elemente të cilat, në dukje të thjeshta, shkaktojnë ndjenja të thella dhe përplasje mes mendjes dhe ndjenjave, duke pasur gjithmonë një vështrim të hollë dhe të ndjeshëm mbi natyrën e jetës dhe individëve.

Një nga temat që përshkon gjithë librin është kalimi i vazhdueshëm nga një gjendje në tjetrën. Tregimi Drejt qendrës së spirales sjell në vëmendje një kërkim të pafund për kuptim dhe harmoni, përmes një udhëtimi që është njëkohësisht i jashtëm dhe i brendshëm. Spirale, si një simbol që shpesh përfaqëson ciklikun dhe pafundësinë, pasqyron kërkimin e individëve për të arritur qëllime të papërcaktuara, të cilat duket se përsëriten pa fund. Ky element i “spirales” shërben si një metaforë për ciklet e jetës dhe përpjekjet për të gjetur rend në kaos, duke theksuar se shumë herë ndalemi për të reflektuar, por shpesh nuk arrijmë kurrë të dalim nga ky rreth.

Në Ngushëllim për simetrinë, Rogar eksploron idenë e përpjekjes për të gjetur ekuilibrin dhe stabilitetin në botën tonë të pasigurt. Ajo përdor simetrinë si një metaforë për përpjekje të vazhdueshme për të kontrolluar jetën, për të krijuar një botë të rregullt dhe të kuptueshme, në një univers që shpesh duket kaotik dhe tërësisht të paorganizuar. Ky tregim nxjerr në pah tensionin që krijohet kur përpiqemi të ruajmë simetrinë dhe rendin në botën që na rrethon, duke ofruar një reflektim mbi natyrën e mundësisë për të gjetur ekuilibër dhe pasigurinë që e shoqëron këtë kërkim.

Në Kube të kuqe për çati, Rogar e përdor ngjyrën e kuqe për të krijuar një atmosferë intence dhe të pasigurt, ku marrëdhëniet dhe mundësitë janë shpesh të ngushta dhe të tensionuara. Ky tregim është një reflektim mbi shpërthimet e brendshme të individëve dhe pasigurinë që ndjejnë përpara botës dhe të tjerëve, duke krijuar një imazh të papërfunduar dhe të ndërlikuar për atë që mund të jetë shtëpia dhe kuptimi i saj.

Përkundër atmosferës shpesh melankolike dhe reflektive që mbizotëron në shumë tregime, Kronikë e zakonshme e rinisë sjell një risi në narrativën e librit, duke u përqendruar në periudhën e rinisë, një kohë plot energji dhe kërkesa për mundësi, por gjithashtu një kohë të pasigurtësisë dhe të dyshimit. Rogar e trajton këtë periudhë të jetës me një lloj nostalgia të ndërlikuar, duke e përshkruar rininë jo si një periudhë të padiskutueshme lumturie, por si një moment që është gjithmonë i mundësi e devijimit dhe i mbushur me pasiguri të thella.

Në tregimin Repetitio ad absurdum, autorja shqyrton idenë e përsëritjes së pafundme dhe absurdësisë që mund të shfaqet kur një individ përpiqet të kuptojë kuptimin e jetës në mënyrë të pafundme. Ky është një tregim që e përdor konceptin filozofik të “repetitio ad absurdum”, një teknikë që nënkupton repetimin e veprave dhe veprimeve deri në absurd. Rogar na bën të mendojmë për ciklet e jetës që duken të pandryshueshme, duke theksuar se pavarësisht përpjekjeve tona, shumë nga ato që përjetojmë janë të mbushura me përsëritje dhe paqartësi.

Në fund, Memoare përmblidh një koleksion të thellë dhe të pasur të kujtimeve dhe ëndrrave, duke pasqyruar natyrën e pasigurt dhe të ndryshueshme të kujtesës njerëzore. Rogar eksploron se si kujtimet nuk janë thjesht pasqyra të së kaluarës, por janë të mbushura me ndjenja të fuqishme dhe ndodhin me luhatje dhe transformime të papritura. Në këtë tregim, ajo sfidon kufijtë e asaj që e konsiderojmë si të vërtetë dhe na tregon se kujtesa është një fushë e pasigurt, një mozaik që ndërlikohet me emocionet dhe perceptimet e momentit.

Në përgjithësi, Interpretimi i ëndrrave është një libër që kërkon një vëmendje të thellë dhe një përqendrim të plotë për të kuptuar ndjeshmërinë dhe reflektimet që ai përmban. Ivana Rogar, përmes këtij koleksioni të tregimeve të shkurtër, na jep një pamje të natyrës së brendshme të njeriut, duke theksuar se ëndrrat, kujtimet dhe pasiguria janë të pandashme nga identiteti ynë. Ky libër është një udhëtim shpirtëror që sfidon lexuesin të përballen me pasigurinë dhe thellësitë e jetës, duke ofruar një pasqyrë të pasur dhe të ngarkuar emocionalisht mbi natyrën e ekzistencës dhe të qenies njerëzore.