Restaurimi i Trashëgimisë Kulturore në Janjevë: Investime të Mëdha, Transparencë e Vogël?

Ismet Hajrullahu

Janjeva, një nga vendbanimet më të vjetra dhe më të pasura me trashëgimi kulturore në Kosovë, ka qenë në qendër të projekteve të restaurimit të financuara nga organizata ndërkombëtare dhe institucione vendore. Megjithatë, ndërsa fondet e investuara janë të konsiderueshme, transparenca mbi mënyrën se si janë shpenzuar këto para mbetet e paqartë. Pyetja që lind është: A ka ndryshuar Janjeva në mënyrë domethënëse nga këto investime, apo fondet janë shpërndarë pa një vizion të qartë dhe pa llogaridhënie?

Investime të Mëdha, Rezultate të Paqarta

Sipas raporteve, projekte të rëndësishme restaurimi janë financuar nga Bashkimi Evropian, UNDP dhe Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. Këto fonde kanë synuar restaurimin e shtëpive historike, përmirësimin e infrastrukturës dhe ruajtjen e identitetit kulturor të Janjevës. Por, sa prej këtyre investimeve kanë sjellë ndryshime të prekshme për komunitetin lokal?

Në shumë raste, restaurimi i objekteve ka qenë i kufizuar në ndërhyrje sipërfaqësore, pa një plan të qartë për përdorimin e tyre pas restaurimit. Disa shtëpi historike janë restauruar, por mbeten të mbyllura dhe të papërdorura, duke ngritur dyshime mbi efektivitetin e këtyre projekteve. Për më tepër, mungesa e një strategjie të qartë për zhvillimin ekonomik të zonës përmes turizmit kulturor ka bërë që investimet të mos kenë impaktin e pritur.

Ku Shkuan Paratë?

Një nga shqetësimet kryesore është mungesa e transparencës mbi shpenzimet e fondeve. Raportet financiare mbi projektet e restaurimit janë të vështira për t’u gjetur, dhe informacioni mbi mënyrën se si janë ndarë fondet mbetet i paqartë. Organizatat ndërkombëtare dhe institucionet vendore që kanë mbështetur këto projekte duhet të ofrojnë një pasqyrë të detajuar mbi shpenzimet, për të shmangur dyshimet mbi keqmenaxhimin e fondeve.

Nëse restaurimi i trashëgimisë kulturore në Janjevë ka për qëllim ruajtjen e identitetit historik dhe nxitjen e zhvillimit ekonomik, atëherë transparenca financiare është një domosdoshmëri. Komuniteti lokal ka të drejtë të dijë se si janë shpenzuar fondet dhe cilat janë rezultatet konkrete të këtyre investimeve.

Mungesa e Orientimit për Vizitorët

Një tjetër aspekt kritik që vlen të përmendet është mungesa e tabelave informuese dhe hartave turistike. Pavarësisht investimeve në restaurimin e shtëpive historike, vizitorët nuk kanë një mënyrë të qartë për të gjetur këto objekte. Turizmi kulturor mund të jetë një motor i fuqishëm ekonomik për Janjevën, por si mund të zhvillohet një turizëm efektiv kur turistët nuk kanë asnjë informacion mbi këto vende historike?

Një strategji bazike e promovimit do të kishte qenë vendosja e tabelave informuese dhe një hartë zyrtare për turistët, por deri më sot, nuk ka pasur përpjekje konkrete për ta bërë këtë realitet. Pa orientim të qartë, vizitorët e kanë të vështirë të zbulojnë dhe të vlerësojnë objektet e restauruara. Ky është një tjetër dështim i planifikimit dhe menaxhimit të projekteve të investimit.

Nevoja për Llogaridhënie dhe Strategji të Qartë

Për të siguruar që investimet në restaurimin e trashëgimisë kulturore të kenë impakt real, është e domosdoshme që institucionet përgjegjëse të publikojnë raporte të detajuara mbi shpenzimet dhe rezultatet e projekteve. Për më tepër, duhet të ketë një strategji të qartë për përdorimin e objekteve të restauruara, duke i integruar ato në zhvillimin ekonomik dhe turistik të zonës.

Pa transparencë dhe llogaridhënie, restaurimi i trashëgimisë kulturore rrezikon të bëhet një proces i shpenzimeve të mëdha pa rezultate të prekshme.

Janjeva meriton më shumë se sa ndërhyrje sipërfaqësore—ajo meriton një plan të qartë dhe të qëndrueshëm për të ardhmen e saj.