TURGENIEV: LAMTUMIRË, NE NUK DO TË SHIHEMI MË…

Kur, të nesërmen në mëngjes, po i afrohesha shtëpizës së njohur, më habiti një gjë: dritaret ishin të gjitha të hapura kat më kat, madje edhe dera ishte e hapur. Disa letra ishin hedhur para pragut. Mbrapa derës u duk shërbyesja me fshesë në dorë.

Iu afrova asaj…Ikën! – ma plasi ajo, para se ta pyesja a është në shtëpi Gagini.

– Ikën!.. – përsërita. -Si ikën? Ku?

– Ikën sot në mëngjes, në orën gjashtë dhe nuk thanë se ku. Prisni, ju, më duket, jeni zoti N.?

– Unë jam z.N.

– Për ju ka një letër te zonja e shtëpisë. – Shërbyesja u ngjit sipër dhe u kthye me letrën. – Ja, zotëri, urdhëroni.

– Nuk është e mundur… Si kështu?.. – nisa të them.

Shërbyesja më pa thatë dhe nisi të fshijë.

Unë e hapa letrën.  Më shkruante Gagini, nga Asja nuk kishte asnjë rresht. Ai e kish filluar letrën me lutjen që të mos i zemërohesha për ikjen e menjëhershme. Kishte besim se, me një gjykim të pjekur, unë do ta mirëkuptoja zgjidhjen e tij. Ai nuk gjente tjetër rrugëdalje nga gjendja e krijuar, e cila mund të bëhej e vështirë dhe e rrezikshme.

“Dje në mbrëmje, – shkruante, – kur ne prisnim Asjën, u binda përfundimisht në domosdoshmërinë e ndarjes. Ka paragjykime që i respektoj; unë e kuptoj, se ju nuk duhet të martoheni me Asjën. Ajo m’i tregoi të gjitha. Për hir të qetësisë së saj, unë duhet t’u hapë rrugë lutjeve të përsëritura dhe këmbëngulëse të saj”. Në fund të letrës ai shprehte keqardhjen, që njohja jonë u ndërpre aq shpejt, më uronte lumturi, më shtrëngonte dorën miqësisht dhe më lutej të mos përpiqem t’i gjej.

“Çfarë paragjykimesh?  – thirra, sikur ai të mund të më dëgjonte. – Ç’janë këto dokrra? Kush ia dha të drejtën të ma rrëmbejë mua…” Vura duart në kokë…

              Shërbyesja nisi ta thërrasë me zë të lartë zonjën e shtëpisë: frika e saj më solli në vete. Në kokë më shkrepi një mendim: t’i gjeja, me çdo kusht t’i gjeja. Të merrja një goditje të tillë, të pranoja një zgjidhje si kjo, ishte e pamundur. Nga zonja e shtëpisë, mësova se në orën gjashtë të mëngjesit, hipën në vapor dhe lundruan poshtë nëpër Rin. U nisa për në agjenci dhe atje më informuan se biletat i kishin blerë deri në Këln. Shkova në shtëpi të bëja valixhet gati dhe të nisesha me vaporin e parë, mbas tyre. M’u desh të kaloja pranë shtëpisë së fray Luizë… Kur dëgjova se po më thërriste diksuh. Ngrita kokën dhe pashë te dritarja e dhomës, ku para një dite isha takuar me Asjën, vejushën e ish-kreut të qytetit. Ajo buzëqeshje me atë qeshjen e saj të pështirosur dhe më thërriste. U ktheva dhe vazhdova rrugën, por ajo më thirri përsëri dhe më tha se kishte diçka për mua. Këto fjalë më bënë të ndalem dhe të futem në shtëpinë e saj. Nuk di ta shpjegoj se çfarë ndjeva, kur pashë përsëri atë dhomëzës…

– Në të vërtetë, – nisi të flasë plaka, duke më treguar pusullën e vogël, – unë duhej t’jua jepja këtë,

vetëm në rast se ju do të vinit vetë tek unë, por ju jeni djalë i shkëlqyer. Merreni!

Unë e mora pusullën.

Në një copë të vogël letre ishin shkruar me laps nxitimthi, këto fjalë:

“Lamtumirë, ne nuk do të shihemi më. Nuk largohem nga krenaria, jo nuk kam si të bëj ndryshe. Dje, kur unë qaja para jush, po të më thoshit një fjalë të vetme, një fjalë të vetme, do të rrija. Ju nuk e bëtë këtë. Si duket, është më mirë kështu… Lamtumirë përgjithmonë!”

                Një fjalë… O, unë i çmenduri! Këtë fjalë… me lot në sy e përsërita dje, e hodha kot në erë, e përsërita midis fushave të shkreta, por nuk ia thashë këtë fjalë asaj, nuk i thashë se unë e dashuroja… Unë, madje as që nuk mundesha ta shqiptoja këtë fjalë. Kur u takova me të, në atë dhomë fatale, nde nuk isha i qartë me ndjenjat e mia të dashurisë, madje ajo nuk u zgjua as atëherë, kur isha ulur me vëllanë e saj në një heshtje të pakuptimtë dhe të mundimshme… Ajo shpërtheu me një forcë të papërmbajtur vetëm disa çaste më vonë, kur, i trembur se mos ndodhte ndonjë e keqe, unë nisa ta kërkoj dhe ta thërras, por ishte tepër vonë. “Po kjo është e pamundur!” – domethënë, nuk e di nëse është e mundur, – di që kjo është e vërtetë. Asja nuk do të kishte ikur, nëse brenda saj do të ishte pak lozonjare dhe, nëse gjendja e saj, nuk do të ishte e shtirur. Ajo nuk mundi ta përballojë atë që çdokush tjetër do ta kalonte. Këtë unë nuk e kuptova. Shpirti dashakeqësma ngriu në buzë mendimin, nuk më la të pranoja hapur në takimin e fundit me Gaginin para dritares së errësuar dhe, fija e fundit pas së cilës ende mund të kapesha, më rrëshqiti nga duart.

Po atë ditë u ktheva me valixhen me rroba në qytetin L. dhe lundrova për në Këln. Më kujtohet se vapori po nisej dhe unë me mendje po ndahesha nga këto rrugë, me të gjitha këto vende, që nuk mund t’i harroja kurrë. – Më zunë sytë Ganhenin. Ajo ishte ulur në stolin afër bregut. Fytyrën e kishte të zbehtë, por jo të mërzitur; një djalë i ri i pashëm qëndronte pranë saj dhe, duke qeshur, dukej se po i tregonte diçka; kurse në anën tjetër të Rinit Madona ime e vogël, po ashtu e trishtë shikonte përmes blerimit të errët të frashërit.

*Shkëputur nga libri “Ngadhënjim i dashurisë & Asja” i Ivan Turgeniev

Përktheu: Myzejen Shapllo