REL/A NDIHMOI CIA QË PASTERNAK TË FITOJË ÇMIMIN NOBEL?

Në vitin 1958, Boris Pasternak, shkrimtar i madh rus dhe autor i “Doktor Zhivago”, u nderua me çmimin Nobel për Letërsi.
Ivan Tolstoi, ekspert i letërsisë dhe korrespondent i shërbimit rus të Radios Evropa e Lirë, kaloi vite të tëra duke studjuar veprat e Pasternakut në rusisht.
Ditë më parë në Moskë, Tolstoi pohoi se për të shpëtuar poetin, CIA orkestroi botimin e “Doktor Zhivagos” në gjuhën ruse. Kur më 1958 i dha çmimin për letërsi shkrimtarit Boris Leonid Pasternak, Komiteti i Nobelit citoi “arritjet e rëndësishme në poezinë lirike dhe në fushën e traditës së madhe epike ruse”.
I njohur në Bashkimin Sovjetik për vargjet e tij poetike, “Doktor Zhivago” i dha Pasternakut njohjen më të madhe ndërkombëtare në perëndim.
Si një rrëfim tragjik dashurie në kohën e turbullt të revolucionit bolshevik, për shumë lexues “Zhivago” mbeti sinonim i novelës klasike të Rusisë.
Novela fillimisht u botua në italisht në vitin 1957 dhe pastaj u përkthye në gjuhë të shumta. Në pranverën e 1958, shkrimtari dhe filozofi francez Albert Camus e nominoi Pasternakun për çmimin Nobel. Por, siç shpjegon eksperti i letërsisë ruse Tolstoi, doli një pengesë. “Me tekstin rus kishte një problem. Në fillim, më 1956, botuesi moskovit ‘Goslitizdat’, që ishte shtëpia më e madhe botuese në Bashkimin Sovjetik, premtoi ta publikojë librin. Por pas ngjarjeve në Hungari në tetor 1956, politika e Bashkimit Sovjetik pësoi ndryshime rrënjësore. Nuk kishte liberalizëm, as poezi apo prozë të hapur”, thotë Tolstoi. Prej atij momenti, ishte perëndimi ai që filloi ta botojë “Doktor Zhivagon” në rusisht. Por kur klima politike në Rusi vazhdoi të errësohej, mbështetësit e Pasternakut në perëndim filluan të mendojnë se ky botim mund të ishte i rrezikshëm. Tolstoi thotë se në mesin e këtyre hezitimeve, ishte CIA ajo që vendosi të mbështesë versionin e “Doktor Zhivagos” në rusisht. Përmes një skeme mirë të elaboruar, CIA më në fund e publikoi librin. Projekti jo vetëm që i solli autorit çmimin Nobel, por edhe ia shpëtoi jetën, thotë Tolstoi. “A kishte Pasternaku dijeni për operacionin? Jo. Ai absolutisht nuk dinte gjë. Komuniteti amerikan i kundërzbulimit vetë e bëri financimin, që shkrimtari dhe poeti i madh të mund të fitonte mirënjohjen ndërkombëtare. Ky veprim i CIA-s i shërbeu dhe e shpëtoi Pasternakun. Aksionet e kundërzbulimit amerikan e shpëtuan poetin e madh rus”, thotë Tolstoi. Nën presionin e madh të autoriteteve sovjetike, Pasternak u detyrua të mohojë çmimin. Por kur vdiq dy vjet më vonë, në 1960, ai vdiq në shtëpinë e tij në Pedelkino e jo në burg apo mërgim. Ky ishte një fat më i mirë se i shumë shkrimtarëve të tjerë rusë të kohës. Tolstoi thotë se shfrytëzimi që Amerika i bëri kulturës si armë ideologjike kundër Bashkimit Sovjetik, është shembull tipik i asaj që e quan “drama e Luftës së Ftohtë”. “Në këtë rast, kundërzbulimi dhe politika amerikane e mundën komunizmin dhe ideologjinë e Kremlinit, jo me helme, me rrëmbime apo aksione të papara, por me ndihmën e vetë kulturës ruse. Ata e përdorën kulturën ruse për ta luftuar shtetin sovjetik”, përfundon Tolstoi.

https://www.evropaelire.org/a/1002345.html