Miho Gjini: SHTËPIA E MALLKUAR

Tregim

Athinë, shkurt 2023. Skica nga Leonidha Bullgari.

– Ja, kjo është shtëpia, tha e panjohura, si më tregoi me gisht, shtëpinë përdhese me blloqe betoni, rrethuar nga bima kacavjerrëse jeshile, që kishte ngjitur nëpër muret e saj, e shëndetshme prej ujrave të përroit “Kifisia”, të këtij caku fundor të Athinës. Vjeshta kishte hyrë, ashtu e thatë, pas një vere përvëluese,  me një rrëke uji që vinte nga Koqinara dhe fletët e verdha të pemëve, shkëputeshin e binin nga degët, të plogëta, në atë heshtje që zaptonte përroin, gjer tek rrëza e malit të zhveshur përkarshi, me ca pemë që dukej sikur qanin “fatin” që i zuri në lakuriqësinë e tyre…

E panjohura liroi nje tel që mbërthente portën prej druri, shkeli mbi pirgun e gjetheve që i kishte përplasur era dhe, pak metra më tej, hapi derën e aluminit me çelësin që veçoi prej një unaze mtalike. Na erdhi nje erë e rëndë myku që rrëfente se aty nuk banonte më njeri… Po do të stepeshim nga rrëmuja e krijuar, si në  një skenë teatri, pas një zënke, me karrike të përmbysura, me pjata e gota xhami të thyera. Edhe mua, dhe Sofisë sime, na u kyç goja e nuk dinim se ç’farë të thonim, si ai njeriu që nuk e di se nga t’ia mbajë, kur i vërsulen qëntë nga mbrapa.

“Për ju që s’keni se nga e ku të futni kokën, me nje qerre fëmijë,-tha ajo,- si ta kishte ‘kapur fillin’ e mendimeve tona,- kur dimëri po troket në derë dhe  Greqia është e tejmbushur me shqiptarë, nga ai “HUNDA” juaj  dhe vijnë ditë-natë nga sinori, që s’merret vesh e kush ua hapi (?!)-po mirë  bënë, ama, në atë ‘përroin tuaj’ të tmerruar, që u vuri  përpara!… “Aman o ZOT ku je”? E, që ta dini, këtë nder e keni nga zonja Stefani e zotni Toli që u ka mbajtur, si të qe vetë Perëndia… Hej, “karrocieri fukara!”, si e thotë edhe ajo kënga e arvanitasve,që bënë të njëjtën gjë, kur erdhën nga varfëria dhe këtu mbetën!… Aman o Zot, kuje?-Ku gjen një njeri si zotni Tolin, që u mbajti 10 vjet, me zemër në dorë… Ja ku e keni  edhe çelësin e shtëpisë… Ta gëzoni!… Se edhe qeranë, të vogël do ta keni…! Për ju nuk bëhet më mirë”, -tha përfundimisht, u kthye nga dera e u ngjit mëtëpërpjetë bregut të përroit, duke na lënë si të trullosur!…

Pamë një copë herë njëri-tjetrin, si të goditur nga rrufeja… Po të rëndet edhe shikimi i njeriut tënd… Sofia pa muret e zhveshura gri e me lagështirë, lëvizi e hutuar nëpër orenditë e përmbysura dhe pa nga pasqyra e thyer e komoit fytyrën e saj të coptuar. Unë ngrita nga dyshemeja një karrike, fshiva me duar që më dridheshin rrjetën e merimangave e u shëmba në të… Kishim me të vërtetë dhjetë vjet që “shtyreshim” në një barangë, anës  parcelës së ullinjëve të zotit Toli. Dimër e behar. Me tre fëmijë të vegjël: i madhi 13, e mesmja, vajza 8 vjeçare dhe djali i fundit, pesë. Të parin e sollëm si “maçin mbi kurriz”, po dy të tjerët këtu lindën. Me të keq. Sa më shumë rriteshin ata, aq më tepër më vinte në  mendje shqetësimi që nuk kisha një shtëpi për të qenë, as aty ku ishim e as këtu ku erdhëm, bashkë me turmën e madhe që kaloi kufrin…

Po unë sikur mbartja me vetë edhe kalvarin e vuajtjeve nëpër konvikte, internime, burgje dhe të atij veçimi, që i thonin “lufta klasore”, si të isha njeriu “i mbetur në klasë”, unë kokëqethuri, njeriu me gavetë e lugë alumini nga mbrapa, tërë jetën, gjersa të përfundoja te baranga e zotit Toli ,që tani s’kam si e pse ta shaj! E kujtesa ime e lodhur, shkonte tek breshka e kërmilli, jo vetëm se këto qënie zvarranikësh, kishin një “shtëpi”, po atë e merrnin gjithmonë me vete, ngado që venin, me rrëshqitjen dhe me “samarin” e tyre të përjetshëm… Po ne ç’farë bëmë? Sa morëm vesh që u shemb monumenti e ra edhe shteti, lamë shtëpi e katandi dhe ia mbathëm si të lemeritur nga kufiri jugor, me trasta ngarkuar, si i thonë ndryshe ”me kuç e maç” dhe me fëmijët kaliqafë a hequr zvarrë!

“Nga vajte, moj Sofi”?!-thira unë, sa mezi e dëgjova edhe vetë thirrjen time. Po ajo kishte dalë nga dera e jashtme, nga ana e përroit, ashtu e heshtur, si duket për të bërë ujët e hollë, ngase nuk më zuri syri ndonjë banjë aty… Dhe ndjeva se si më sulmuan mendimet e atyre ditëve, si kafshime qensh.

Zoti Toli, më kishte dhënë zarfin e rrogës mujore dhe  më tha se kjo ishte pagesa mujore e  parafundit që po merrja tek ai dhe se, më jepte një muaj afat, meqënëse  kisha fëmijë të vegjël që të interesohesha për ndonjë punë e banesë tjetër. Mandej shtoi se ishte i kënaqur prej meje e gruas sime dhe se qe i detyruar të sillte aty pesë puntorë me mëditje që të përballonin gjithë punët që kishte ai në pronat e tij, përveç vjeljes së ullinjve 15 vjeçarë, në sodhinë  e tyre  të mbarë… Qe i saktë në sa thoshte, si të ishte një gjykatës, para vendimit të formës së prerë… Mirëpo, fytyra ime u prish, u bë e përvuajtur dhe i thashë që isha mirënjohës ndaj tij, patjetër, përsa bëri, patjetër, por… Dhe ngeca… I ziu unë ç’bëra! Po edhe ai ç’bëri? Kishte kthyer krahët, hyri në mesin e ullinjve, uli njerën degë të rënduar, pa me kënaqësi kokrat jeshile që ishin zmadhuar e po mbusheshin me vajin e dëshiruar. Sa u kthye, pa edhe një herë nga unë dhe mori udhën drejtë vilës së tij tre katëshe që hijeshonte në kodrinën përballë… Me shpejtësi i dola edhe njëherë përpara, pa folur fare, patjetër si të isha njeriu më fatkeq në botë… ”As që mos më fol më tepër, se nuk kam si të bëjë ndryshe, të mbajta kaq kohë, një dekadë, jo shaka, fare pa pagesë qeraje!… Më lironi barangën e veglave, ju lutem, sa më parë që të jetë e mundur, se do sjell këtu, ata të pestë, edhe qenin që sapo e  bleva  e s’kam ku e mbaj”,-tha  ai këtë herë me tonin urdhërues dhe iku më shpejtë se fjala ime të delte nga fyti e s’mundi dot të dalë, patjetër…

Si tha ai: “qenin”?! Përse qenin!? Ne të delnim prej andej e të fuste aty qenin që kishte blerë? Patjetër, se qe puna e tij dhe në pronën e tij! O ZOT KU JE(?!),-si e thoshte edhe ajo, e panjohura, që na solli e na plandosi këtu në përrua… Pa tjetër! More, sa gabim bëra që i dola përpara afendikoit! E ndjeva veten të përhumbur, kur u shfaq përsëri Sofia, para meje, fyfyrëprishur  edhe ajo. “Na morre në qafë, o pisqollë,-tha ajo,- që na solle këtu, nga ulliri tek ulliri, njëlloj si nga njeri fshat në fshatin tjetër, përtej kufirit. Edhe atë konakun që kishim aty, e humbëm! U mjeruam vetë dhe meruam edhe fëmijët  që i sollëm në këtë jetë skëterre. Eja të ikim e të mbytemi më mirë, me gjithë fëmijë. Se aty e kishim edhe detin, përse nuk  vamë të mbyteshim më mirë”!

Fjalët e saj më rënduan më keq se ato të afendikoit grek dhe e qepa gojën. Le një herë që më shau fshaçe e më tha “pisqollë”… domethënë kobure! Po, nganjëherë është më mirë kështu, të heshtësh e të ndukësh gjuhën. Po nga vete, o njeri?! Ne vlenim më pak se një qen dhe aq! Patjetër… Ndofta edhe të hidheshim nga ndonjë buzë rrëpire, do të ishte edhe më mirë!… Se shpëton robi! Se, as që mund të ktheheshim dot më aty ku ishim, patjetër kur edhe ligjet që bënin tashmë, i ndërronin përditë, me sherre të mëdha e fshati ynë,-për habi,- qe trefishuar me “mërgimtarët e brendshëm”, që zbrisnin nga vendet malore e vinin buzë detit, patjetër, dhe nuk u thoshte askush, pse e bënin aty shtëpinë!… Ata që iknin nga “hallet  e rënda”, që ishim ne dhe askush tjetër, i shihnin me “sy të shtrembër”, na thonin “tradhëtarë” akoma, na shanin patjetër, kurse ata që lëviznin përbrenda vendit, që zbrisnin nga malet e djerrinat shterpe dhe që vinin fushave a buzë detit, që i lakmonin më tepër,  favorizoheshin, patjetër, si me një “Carta Bjanca”. Bile flitej për “një lugë floriri” e për “liri pa caqe e shtrëngesa”!  Lamtumirë “DIKTATURË”! Mirëse të gjetëm “HUNDA”, lypsej të thonim ne! Patjetër… Nëpër gazetat që vinin prej andej thuhej se do të marrin tokë ata që ndodheshin aktualisht aty e jo ata që janë “larguar” e “hajde pirdhuni ju që keni ikur”! Ne të “ksenosit”, patjetër!… U bë edhe gjyqi ynë menjëherë… u bë edhe ligji! Sapo kisha lexuar faqet e një romani spanjoll të Jaume Cabre, për një gjyq të famshëm në Katalonjë (të përkthyer në shumë vende të botës), që thoshte të njëjtën gjë: ”E bëre ligjin, e bëre edhe hilenë”!… Vallë, ishim edhe ne të ndëshkur, si në Katalonjë, me njëfarë ligji me “hile nga mbrapa” që na linte “me gisht në gojë” e na duhej edhe të “vriteshim” me njëri-tjetrin? Më zunë të dridhurat.

U ngrita me përtim nga karrikja e pluhurosur dhe e përmbysa përsëri ashtu sikundër qe, pa e kuptuar se çfarë po bëja në atë rrëmujë lemeritëse, me ca fotografi njerëzish të panjohur, në korniza të thyera, tek edhe fytyrat e tyre i kshin si të gjakosura”, prej ndonjë katastrofe natyrore a njerëzore, në vakumin e gjatë të një kohe a të ndonjë krimi “të mbyllur”?!… Dolëm prej andej, pa i thyer e coptuar akoma më tepër xhamet, kornizat e ca pjata porcelani, të hedhura dhe e kyçëm përsëri derën e aluminit, që kishte gjurmët e një goditjejë të fortë. Pirgu i fletëve thuajse arrinte të rrafshonte edhe vazot e luleve të vyshkura e vende-vende të thara gjer tek unaza e tyre rrethore, si një “humus” i zi, i kalbur, erërëndë dhe po ngjiteshim njëripastjetrit, po kaq të heshtur, si të ktheheshim nga ndonjë proçesion varrimi, nëpërmjet monopatit me shkurre të dendura e midis atyre skeleteve të pemëve të zhveshura, si t’i kishte djegur baruti i ndonjë lufte… Po ajo, “e panjohura”, si na solli, ashtu edhe iku?… Po emrin e zotit Toli, përse e përmendi? Çfarë “lidhje të mistershme”, kishin ata me ne e me fatin tone të ndyrë?! Patjetër… Qartë… Fitilhumbur a “fitilkëputur”! Tani na kishin harruar këtyre anëve…

Po aty në rrugë, tabloja ishte edhe më e habitshme! Një grumbull njerëzish të irrituar qenë mbledhur,-ku ta dinim sepse,- që çuditërisht prisnin ne, për të marrë vesh se kush ishim e çfarë kërkonim prej atij përroi që ishte ndofta edhe i tyre! Po, mase janë ata, ambientalistët që ruanin natyrën, të mos prekej, së toku me lulishtet, përrenjtë e lumenjtë,-patjetër,- që në këto vende i mbron edhe ligji,-thashë me vete. Midis tyre qe edhe një prift i moshuar, me mjekrën dëborë e flokët derdhur mbi supe që na i kishte ngulur sytë peronë, si të ishim heretikë që duhen djegur në “turrën e druve”, patjetër… Dy gra dolën përnjëherësh para turmës e pyetën se kush ishim dhe ç’kërkonim në atë vend “të pëgërë nga Satanai”. Sofia, që e shprehte greqishten ca më mirë prej meje, spjegoi se, si jabanxhinj nevojtarë që ishim, pamë një shtëpi të vjetër, aty buzë përroit, që nuk na pëlqeu aspak e që ndoshta, nga nevoja, mund të hynim përkohësisht, sa të gjenim  diçka më të mirë… ”Mos e merrni atë mundim,-tha gruaja tjetër, me një rreptësi që nuk e prisnim. -Aty, vëndi është i mallkuar dhe askush nuk ka guxuar të hyjë në atë shtëpi, se ndëshkimi mund të ishte ca më i madh akoma”!

Që të dy, burrë e grua, shqyem sytë e “rryma elektrike” na i bllokoi trurin… Turma e njerëzve tani na dukej si një njoIIë e errët, që lëvizte e nervozuar… E sikur po rrokulliseshim drejë “Satanait” të përroit të Kifisias, me krahët hapur e këmbët në ujin e rrëmbyer! Mirëpo nga rreshti pas atyre dy grave, doli një person tjetër që foli shqip e tha se aty paska ndodhur një vetvrasje, pas një konflikti të një motre me të vëllanë, i cili drogohej rëndshëm,- tha ai me një frymë,- dhe një mbrëmje, nga super doza që kishte marrë, shkatërroi gjithçka, goditi të motrën me grusht e, duke kujtuar se e vrau fare, kur ajo nuk ngrihej dot nga dyshemeja, e zalisur, vrau veten me çiften e babait që kishte ndërruar jetë disa vite para tij… Në këto e sipër u afrua edhe prifti, duke bërë kryqin tre herë e duke mërmëritur një lutje, me zërin e një tenori të ëmbël e pasataj tha me zë kumbues se duhet qëndruar sa më larg “frymës satanike” të këtyre toksomanëve që kanë humbur “udhën e Zotit” e kanë rrënë në “prehrin e Satanait”, që Mitropoliti ynë i nderuar ua ka mbyllur përgjithmonë “derën e kishës” e ZOTI nuk ua jep bekimin e përtejmë! E përsëri e bëri kryqin, duke pështyrë anash e përpara, në drejtimin e përroit dhe të asaj shtëpie të mallkuar që tashmë nuk mund të bëhej as e jona! Patjetër… Po ajo “E panjohura”, ç’kishte vallë që  përmendi edhe emrin e zonjës Stefani? Mos ishte e saj edhe kjo shtëpi e “Shejtanit të përoit”?! Patjetër…

Ne do qëndronim të ngrirë, edhe pak kohë, sa turma na ktheu krahët e u largua në heshtjen e një varrimi! Tani ishim të bindur se nuk mund të jetonim as në atë barangën e ullishtes dhe as buzë një përroi të thatë e me hijen e një vdekjeje pranë. Bile as që të kthehshim! Ishte vjeshtë. Prag dimri. Vallë, nuk e dinim se ky përrua mund të përmbytej edhe gjatë verës, sa të hynim ne aty, po të “zemërohej” vetë natyra e Ai Lartë!

Burë e grua, ecnim buzëpërroit, buzëplasur, gjersa na zuri errësira e natës, pa folur fare me njëri-tjetrin. Dëgjonim vetëm shushurimën e erës, gurgullimën e përroit dhe kërcëllitjen e gjetheve, poshtë këpucëve  tona, mbi “qylimin prej ari” të shtruar nga vjeshta, që na gjente tek “bluanim kockat tona”, atje  ku kishim vajtur me këmbët tona e “trari i shtëpisë së panjohur”, kishte rrënur mbi ne… Patjetër!