Gjeografia letrare në tregimet për fëmijë dhe përrallat e Rifat Ismailit

Sa më shumë e lexoj dhe interpretoj krijimtarinë e shkrimtarit multidisiplinor Rifat Ismaili, aq më shumë ndjej dhe perceptoj spontanitetin e penës së tij, spontanitet i cili shtrohet këmbëkryq në çdo zhanër letrar.

Duke pasur në dorë disa prej librave të tij, mes tyre edhe një libër me përralla, me titull “Ëndrra e kalorësit”, do ta personifikoja atë me një zog fluturues, i cili shtegton viseve të ndryshme, pushon në oaze qetësie, ngre aty një fole, merr ngacmimin e imagjinatës për fluturimin e rradhës e vazhdon shtegtimin me premtimin që do të rikthehet sërish. Në udhëtimet e tij ai takon njerëz, kafshë, shpendë, dukuri që transformohen në protagonistët e përrallave të tij, sepse në botën e fëmijëve, në botën e përralltë, edhe zogjtë janë shkrimtarë, madje ata e kanë penën më të prehtë se sqepi i tyre, më largpamëse sepse fluturojnë lartësive, më të shpenguar  sepse janë të lirë, më ngjyruese sepse  prekin ylberin e marrin prej tij  hijeshinë ngjyruese, gjithpërfshirëse sepse ata s’kanë dogana e kufinj. Kjo është arsyeja që “zogu yne shkrimtar”, cicëron duke derdhur fantazinë në mënyrë kaq prurëse, duke na bërë të ndihemi sikur kemi qenë në udhëtimet e tij.

Për të ngjarjet zhvillohen aty ku ndalon e përfundon kur përmbushet morali edukativ.. Si krijues edhe për fëmijë Rifati di të përhumbë, krijon situata komike e kaq reale saqë ti ndihesh si njëri prej personazheve imagjinar.

Cili të jetë vallë çelësi i suksesit të krijimtarisë së tij që i mban fëmijët të ngërthyer?

Kam kërkuar brenda vetes të analizoj këtë pajtueshmëri e pranueshmëri të tij në këtë botë letrare e cila sot po vuan mangësira,sidomos, në letërsinë për fëmijë.

Përgjigjja ime do të ishte: Ndërthurja e shkrimit artistik me atë pedagogjik e bën këtë penë, të jetë e pakonkurueshme, duke i dhënë krijimtarisë së tij një diapazon të gjerë lexueshmërie, jo vetëm nga fëmijët, por edhe nga edukatorët, gjyshërit, prindërit apo mësuesit e ciklit fillor. Kjo pasuri që ai le në duart tona sot, tashmë është edhe pjesë e sistemit akademik duke marrë vlera te pakontestueshme, jo vetëm për larmishmërinë e dukurive, personazheve, por mbi të gjitha për të ardhmen e këtij zhanri, të lënë në harresë, pasi jo kushdo mund të trokasë me imagjinatën e fëmijëve, të prekë botën e tyre e të depërtojë nëse nuk zotëron çelësa të tillë si: spontaniteti, kultura, pasioni, dëshira, njohja psikologjike evolutive dhe zhvillimore e fëmijëve, si edhe mjeshtëria e përdorimit figurativ.

Dikush mund të thotë që përralla, mund të shkruajë kushdo, pa qenë nihiliste, po e pranoj faktin që folklori popullor ka qenë dhe mbetet burimi kryesor dhe artileria e rëndë në këtë fushë, por brenda tyre mungon elementi akademik, kjo është pikërisht risia që Rifati sjell te ne, gjë të cilën e provon fakti që shumë përralla të tij janë propozuar te bëhen pjesë e teksteve mësimore.

Jo më kot e etiketova Rifat Ismailin, shkrimtarin multidimensional, origjinal, autentik, që di në mënyrë modeste, të huazojë personazhet nga folklori popullor e ti trajtojë me një frymë bashkëkohore , hera herës i lidh me origjinën  nga ku janë bërë të njohur, duke i dhënë kështu përmbajtjes së përrallave një përfshirje  gjeografike, historike dhe artistike.

Një konsideratë tjetër që i vesh me fat lexuesit e vegjël, të cilët kanë në dorë këtë libër e shumë të tjerë prej tij,  është edhe fakti që ai është kritik letërsie e redaktor e si i tillë, shkrimtari Rifat Ismaili  sjell  në treg nje krijimtari të sigurtë për fëmijë në të gjitha aspektet, ndërkohë që kritika e letërsisë për fëmijë thuajse është inekzistente, gjë e cila është një kërcënim serioz për edukimin e fëmijës dhe formimin e tij, sepse përralla në vetvete ka një mision shumë të shenjtë: Edukimi i brezit të ri.

Përrallat- Fëmijët dhe gjyshërit janë trinomi i cili, pavarësisht çdo ndryshimi në kohë, pavarësisht jetesës që bëjnë apo kontinentit ku jetojnë kanë një të përbashkët të madhe që s’do të ndryshojë kurrë, ku dy ekstremitet e jetës janë në një kah gjyshërit, në kahun tjetër fëmijët e në mes morali, urtësia vlerat e trashëgimia familjare që përçohet nga brezi i vjetër te brezi i ri. Kjo është një e vërtetë e madhe që frymëzon cdo shpirt kreativ dhe e bën të përulet përpara këtij trekëndëshi që i thotë globalizimit të botës:  Gjyshërit edukojnë përmes argëtimit duke forcuar karakterin dhe personalitetin përmes rrëfimeve familjare, eksperiencave të tyre dhe përrallave, pikërisht këtij trinomi Rifat ismaili i vë theksin dhe promovon.

Një temë sa sociale aq edhe jetike për “Zogun fluturues shkrimtar”, të cilin jo pa qëllim e etiketova të tillë, është edhe emigrimi, faktor, që ai trajton në shkrimet e tij, si një fenomen social e tepër prekës që mbart në vetvete problematika, të cilat ai vetë i jeton në të përditshmen e tij duke e kthyer në një moment reflektimi e përshtjellimi.

Një lexues i rregullt ndjen epërsinë e tij për t’iu afruar këtij kontigjenti me qëllimin që fëmijët shqiptarë që jetojnë larg Shqipërisë të kenë një qasje të pastër me gjuhën e letërsinë e vërtetë shqipe, pasi i vetmi vektor komunikimi i tyre me gjuhën shqipe mbetet libri audiobook apo format letër, por që në të dyja format ai duhet të jetë i paraqitur denjësisht.

Duket si mision nga ana e tij, por njëkohësisht edhe si sfidë me veten, pasi rëndom hasim në librari, apo kur navigojmë në internet krijimtari për fëmijë, në të cilën vihet re një bastardim i gjuhës shqipe, i sintaksës dhe formave të saja gramatikore, që rrjedhon prej përkthimeve pa nivel profesional, duke sjellë kështu një disinteresim për librin. Pa kuptuar, kjo e bën lexuesin e vogël të shmanget e shpesh herë të zhgënjehet ,sepse nuk  arrin të kuptojë  ç’po ndodh  në ngjarje.

Te gjithë për fëmijët, tentojnë të investojnë edhe në pamundësitë e tyre, sidomos populli ynë i cili ndër shekuj ka qenë arsimdashës, e për këtë qëllim sakrifikon gjithçka për diturinë e fëmijës, por teksa dhurojmë pyetja që i bëjmë vetes është a kemi siguri në cilësinë e edukimit, në atë çka po i japim me dorën tonë fëmijës?

 A ka revizionim mbi këto botime apo gjithçka bazohet mbi komerçialitet? Po flasim për një investim të së ardhmes, sepse fëmijët janë e ardhmja jonë).

Ngacmuar pikërisht nga kjo dilemë prindërore konfirmoj me bindje që, shkrimtari Rifat Ismaili, iu dhuron edhe një siguri tjetër lexuesve të vegjël, cilësinë e përkthimit duke e bërë veprën e huaj të duket kaq origjinale sikurse edhe e anasjellta. Kjo e bën të mundur jo vetëm të tingëllojë bukur, thjesht dhe natyrshëm, por edhe të kapërcejë kufinjtë duke i dhënë një përhapje gjeografike shumëpërfshirësve lexuesve të vegjël anembanë, ku flitet gjuha jonë, apo ku  fëmijët tanë, e ato të huaj të lexojnë shkrimtarët tanë e ta ruajnë fort gjuhën mëmë.

Pra, figura e Shkrimtarit tonë Zog Fluturues, siç e pagëzova që në fillim, si një konglomerat aftësish, vlerash, diturish, mundësish,e misionesh  e bën atë të zërë një vend të çmuar e kaq prestigjioz në plejadën e shkrimtarëve për fëmijë duke plotësuar me punën e tij, portretin artistik me një frymarrje të re për lexuesit.

Në përmbyllje dua të citoj një thënie: “Nëse dikush ju dhuron një libër, ai është vërtetë një mik”, ( Roberto Cerati), kështu ndodhi dhe me mua, sapo lexova librin e Rifatit, u bëmë miq të vërtetë, mik i cili ma zbukuroi jetën me fisnikërinë e tij.

Bëjeni edhe ju mik dhe do të prekni horizonte të reja. Besomëni!