Astrit Lulushi: Aristoteli dhe Aleksandri

Aleksandri i Madh ishte i njohur për aftësitë e tij ushtarake dhe perandorinë e tij të madhe. Në moshën 7 vjeçare, Aleksandri doli nga krahu i nënës së tij për t’iu nënshtruar stërvitjes rigoroze nga Leonida, ilir epirot, një i afërm i Olimpias. Ky i afërm i mësoi atij aftësitë fizike të nevojshme për të qenë një mbret-luftëtar.
Ndërsa arritjet e tij janë të dokumentuara, ka disa spekulime dhe debate në lidhje me atributet fizike, duke përfshirë gjatësinë e shtatit të tij.
Sipas tregimeve historike, Aleksandri i Madh ishte me të vërtetë një individ shtatlartë për kohën e tij. Besohet se ai qëndronte rreth 1.68 metra i gjatë, që do të konsiderohej mbi lartësinë mesatare gjatë shekullit të katër pes. Megjithatë, matjet e lartësisë nuk ishin aq të sakta apo të standardizuara në atë kohë sa janë sot.
Burimet kryesore që ofrojnë njohuri për pamjen fizike të Aleksandrit janë të kufizuara dhe shpesh kontradiktore. Disa shkrimtarë të lashtë, si Plutarku dhe Arriani, e përshkruajnë atë si një gjatësi mesatare, ndërsa të tjerë, si Diodorus Siculus dhe Justin, e përshkruajnë si më të gjatë se shumica e njerëzve të kohës së tij. Këto llogari kontradiktore mund t’i atribuohen ekzagjerimit, paragjykimit ose thjesht dallimeve në perceptim.
Për më tepër, lartësia e Aleksandrit mund të jetë ndikuar nga normat kulturore dhe shoqërore të epokës së tij. Grekët e lashtë idealizonin fizikun atletik, dhe është e mundur që bashkëkohësit e tij mund ta kenë portretizuar atë si më të gjatë për të rritur imazhin dhe staturën e tij si një udhëheqës i madh.
Për të fituar njohuri të mëtejshme mbi lartësinë e Aleksandrit, historianët i janë drejtuar edhe dëshmive arkeologjike. Një dëshmi e tillë është një figurinë balte e zbuluar në Egjipt, që besohet se përshkruan Aleksandrin e Madh. Kjo figurë, e njohur si “figurina Tanagra”, përshkruan një figurë të gjatë dhe elegante, duke ofruar njëfarë mbështetje për nocionin se Aleksandri ishte me të vërtetë mbi lartësinë mesatare.
Persa i përket edukimit, filozofi Aristoteli thirret në mbretërinë e Pellës, për të mësuar perandorin e ardhshëm. Aristoteli e mësoi atë për tre vjet, derisa Aleksandri 18 vjeçar filloi të luftonte përkrah babait të tij, Filipit II.
Aristoteli, një nxënës i Platonit dhe filozofi më i famshëm i kohës së tij, e ndihmoi atë të bëhej i sjellshëm, fisnik dhe i arsimuar – i denjë për një mbret.
Gjatë tre viteve, ai formësoi mendimin e Aleksandrit për gjithçka, nga lidershipi te shkencat natyrore, filozofia dhe matematika.
Në Jetët Paralele, Plutarku e përshkruan Aleksandrin si student të shkëlqyer; me performancë të lartë sa ai njihet me akroamatikën (“vetëm për të dëgjuar”) dhe me doktrinat ezoterike (“që i përkasin një rrethi të brendshëm”) – fillimisht referuar mësimeve sekrete të filozofëve grekë. Këto dy doktrina janë thelbi i filozofisë aristoteliane dhe parimet më të larta të njohurive në atë kohë.
Vetë Plutarku citon komentet e Aleksandrit për librin Metafizika të Aristotelit:
“Më mirë të dalloj veten për njohuri të gjera sesa për aftësitë e mia luftarake”.
Aristoteli i përgjigjet duke pohuar se libri nuk përfshin asnjë dobi as në mësimdhënie dhe as në studimin autodidaktik të kësaj lënde, por jep një udhëzim për ata që janë edukuar sipas teorive të ekspozuara në këtë libër.
Tashmë mund të vërehet raporti i midis tyre, i cili është i përjashtuar nga kritikat ideologjike. Filozofi dhe gjenerali  zhvillojnë respekt dhe admirim të ndërsjellë, ngjashëm me marrëdhëniet tipike midis baballarëve dhe bijve.
Formimi i Aleksandrit ndjek edukimin klasik helen, duke u rrotulluar rreth idealeve “mendje e shëndetshme në trup të shëndetshëm” në bazë të leximeve të Iliadës që e mbart me vete gjatë gjithë kohës.
Ai përshkruhet si një personazh i pangopur i librave; për shembull, ai urdhëron filozofët t’i dërgojnë disa libra të mëdhenj dramatikë dhe vepra me poezi. Prandaj, historianët pretendojnë se ai lexoi edhe Iliadën përpara se të dërgonte ushtrinë në betejë. Ai, në fakt, e admironte Akilin dhe ishte i vendosur të imitonte qëndrimin e tij.
Pas vdekjes së Aleksandrit, Athina u rebelua kundër sundimit maqedonas dhe situata politike e Aristotelit u bë e pasigurt. Për të mos u dënuar me vdekje, ai iku në ishullin Eubea.
“Unë nuk do t’i lejoj athinasit të mëkatojnë dy herë kundër filozofisë” – tha ai, duke iu referuar dënimit me vdekje tē Sokratit nga një gjykatë e Athinës.