Poezia e Rudolf Markut vjen në italisht nga Rifat Ismaili

Sono nato sulle rive dei Mari Omerici D

a bambini giocavamo con i teschi dei soldati greci e romani

Trovati tra i ciclopici muri di pietra Sotto le mura del Castello

E la nostra memoria era un viaggio lontano,

Nei dolori inspiegabili che apparivano nei ardenti crepuscoli.

Le nostre madri partorivano bambini sani senza conoscere la genetica,

Senza che nessuno ci insegnasse, nuotavamo nelle potenti correnti dei Fiumi

In compagnia di bisce d’acqua, lontre, grandi tartarughe acquatiche,

trote e anguille,

A dieci anni guardavamo film proibiti con sesso, criminalità e violenza,

E tornavamo a casa puntuali a mezzanotte,

Più gentili e migliori che mai.

Padri con la fronte rugosa e le mani screpolate

Ci hanno detto di giocare con i cagnolini,

appena nati, li abbiamo portati in strada

Insegnandogli le leggi della sopravvivenza tra gli esseri umani, Evitare auto, biciclette, e passeggini, nascondersi dalla Polizia

Nemici di cani randagi, gatti e mendicanti coperti di stracci…

Sokol Luli ci dava dei cuccioli di lupo da allevare

e ce lo ha rivelato in segreto.

Che i lupi sono angeli rispetto alla maggior parte delle persone.

Adesso arrivano sugli aerei moderni con grandi sacchi pieni di libri di psicoanalisti

Ci dicono che la nostra infanzia era sbagliata, piena di odio e violenza,

Ci dicono che dovremmo dimenticare, dimenticare, dimenticare

Affinché possiamo diventare onorevoli cittadini della tarda civiltà,

Mentre i loro ultimi inventori sganciano le bombe

Sui bambini che giocano come noi in riva ai fiumi, con cani e lupi.

E chi risponderà loro?

Adesso che i teschi dei nostri padri da molto tempo

Sono mescolati con i teschi degli antichi soldati greci e romani

Sotto le antiche pietre ciclopiche, nel loro silenzio cupo e solenne?

Kam lindur në brigjet e Detrave Homerikë

Fëmijë loznim me kafkat e ushtarëve grekë, romakë

Që i gjenim mes mureve të gurëve ciklopikë

Poshtë mureve të Kalasë

Dhe kujtesa jonë ishte një udhëtim i largët,

Në dhëmbjet pa spjegim që shfaqej në muzgjet e ndezura flakë.

Nënat tona lindnin fëmijë të shëndetshëm pa njohur gjenetikën,

Pa na mësuar askush, notonim në rrrymat e fuqishme të Lumenjëve

Në shoqërinë e gjarpërinjëve të ujit, të lundërzave, breshkave të mëdha ujore,

troftave dhe ngjalave,

Dhjetë vjeçarë, shihnim filma të ndaluar me seks, krim dhe dhunë,

Dhe ktheheshim në shtëpi të përpiktë në mesnatë,

Më të mirësjellshëm dhe më të mirë se kurr.

Baballarët me ballin e rrudhur dhe duart tërë plasa

Na thonin të loznim me qent e vegjël të sapo lindur, i nxirrnim në rrugë

Duke ia mësuar ligjet e mbijetesës mes njerëzve,

Shmangien e makinave, biçikletave, karrocave, fshehjen nga Policët

Armiq të qenëve të rrugëve, maceve dhe lypsarëve zhel e mel.

Sokol Luli na jepte këlyshë ujqërish që t’i rritnim – dhe na thoshte si sekret.

Se ujqërit janë ëngjëj në krahasim me shumë njerëz.

Kurse tani ata vijnë me avionë modernë me çanta të mëdha me libra psikoanalistësh

Na thonë se fëminija jonë ishte e gabuar plot urrejtje dhe dhunë,

Na thonë se na duhet të harrojmë, të harrojmë, të harrojmë

Që të mund të bëhemi qytetarë të nderuar të qytetërimit të vonë,

Ndërsa shpikësit e tyre më të fundit hedhin bombat

Mbi fëmijët që loznin si ne dikur buzë lumenjëve, me qen dhe ujq.

Dhe kush do t’u jap atyre përgjigje

Tani që kafkat e baballarëve tanë ka kohë

Janë përzier me kafkat e ushtarëve të lashtë grekë e romakë

Poshtë gurëve të lashtë ciklopikë, në heshtjen e tyre solemne dhe të zymtë?

Avevamo sedici anni

Entrambi timidi. Ci incontravamo al crepuscolo,

A volte ci stringevamo la mano sapendo che non era abbastanza.

 Ci siamo guardati, chi avrebbe fatto la prima mossa?

 Oh, sentivamo la gravita delle stelle che ci fissavano,

 Ci sussurravano alle orecchie:

 Siete coraggiosi, Siete fatti l’uno per l’altro, o bischeri!

 Erano i tempi quando le astronavi non tagliavano ancora i cieli

, E non c’erano computer, né – fb – tiktok – cellulari,

Aspettavamo la sera per stringerci la mano,

Non sapendo quanto fosse bella questa ingenuità-ignoranza

 Per apprezzare poi le cose semplici come se fossero perle!

Ishim gjashtëmbëdhjetë vjeçarë

Të dy të ndrojtur. Takoheshim në muzg,

Ndonjëherë shtërngonim duart me njëri-tjetrin

Edhe pse e dinim se nuk ishte e mjaftë.

Shikonim nga njëri-tjetri, kush do ta bëntë hapin e parë?

Oh, ndjenim peshë e yjeve që na vështronin me ngulm,

Na pëshpërisnin në vesh: Bëhuni guximtarë,

Jeni bërë për njëri tjetrin o të marrë!

Ishte koha kur anijet kozmike nuk kishin shkuar në qiej,

Dhe s’kishte as kompjuter, as -fb- tiktok-celularë,

Prisnim prapë mbrëmjen të shtërngonim duart bashkë,

Pa e ditur sa i bukur qe ky naivitet- injorancë

Për t’i çmuar më vonë gjërat e thjeshta si t’ishin margaritarë!

 Da bambino imparai a decifrare le voci che provenivano dalle pietre,

Voci bassi, profondi e pesanti,

Rumori sonori che tremano come un pianto funebre,

Ora so sfogliare le pietre come le pagine di un dizionario,

 Per accertarmi del significato delle parole che prima non conoscevo.

Un edificio in pietra è un’intricata biblioteca di geroglifici

Non brucerà mai come la Biblioteca di Alessandria;

Il castello della mia città mi insegnò il significato dei alfabeti insanguinati,

Mentre quel sassolino con cui giocavamo sulla strada principale

Ci confidava il segreto della tristezza del primo amore.

Quando mi vedete a portare una pietra sulle spalle,

Nelle strade delle città moderne, senza pietre,

Voi capirete che porto il peso dell’rancore degli amori perduti,

Che non tornano mai più!

Që fëmijë mësova të dëshifroj zërat që vinin nga gurët,

Zëra prej basi, të thellë e të rëndë,

Hulli sonore që shkundëllijnë si një kujë a vaj,

Tashmë di të shfletoj gurët si fletët e një Fjalori,

Për t’u siguruar për kuptimin e fjalëve që s’i dija më parë.

Një ndertesë prej guri është një bibliotekë e ndërlikuar me hieroglife

Që kurr nuk do digjet si Biblioteka e Aleksandrisë;

Kështjella e qytetit tim më mësoi kuptimin e alfabeteve të përgjakur,

Ndersa ai guri petashuq me të cilin loznim në rrugë të madhe

Na besonte sekretin e trishtimit të dashurisë së parë.

Kur më shihni tek mbaj mbi supet një shkëmb,

Në rrugët e qyteteve modern, pa gurë,

Ju e kuptoni se mbaj peshën e pengut të dashurive të humbura,

Që nuk kthehen më kurr!

Janar, 2024.

Përktheu; Rifat ISMAILI

Tradotto; Rifat Ismaili

Ovviamente non ha bisogno di presentazioni. Il duro lavoro nel corso degli anni gli ha dato lo splendore di un antico cavaliere. Nella corte reale delle lettere albanesi regna e ritorna naturalmente come punto di riferimento per migliaia di contendenti a far parte della guardia poetica. Ma come al solito, occorre accennare brevemente anche ad una sostanza fondamentale della sua vita. Nato a Lezhë nel 1952, si è laureato all’Università di Tirana e dal 1987 al 1990 ha lavorato come redattore presso il quotidiano letterario “Drita”.

Attraverso a quel.giornale importante ha aperto le porte dell’editoria ad alcuni giovani scrittori, facendoli conoscere al lettore albanese.

 Autore di diversi libri come i volumi poetici “I miei amici”, “La strada”, “Di nuovo”, “Amore”, “Viaggio nel luogo delle cose che conosciamo”, “Cerchi inscritti” (Onufri, 2020) ecc. È autore di diversi romanzi tra cui “I tre divorzi del signor Viktor N.”, con il quale ha vinto il Premio Kadare 2015, “I quattro bambini e i Pogi invisibili”, “Cappuccetto Rosso arriva con il treno delle ore dieci” “, eccetera. Oltre ad essere uno scrittore, Rudolf Marku è anche un traduttore. Grazie a lui sono arrivati ​​​​in albanese poeti come Eliot, Pound, Oden, ecc.

Rudolf Marku è stato insignito di numerosi premi letterari, tra i quali possiamo citare il Premio Europeo di Poesia a Berlino nel 2007, il Premio Naim Frashëri per il 2012 a Tetovo e Pristina, il Premio Atë Zef Pllumi per il libro di poesie, il Premio PEN e il Premio Penda Argentea, premio assegnato dal Ministero della Cultura per il 2012. Il 1 dicembre 2020, Rudolf Marku è stato annunciato come il primo Poeta Laureato della letteratura albanese. Gli è stato conferito il titolo di “Poeta Laureato”, il primo nel suo genere, con l’incarico di contribuire a restituire alla poesia albanese il peso che sembra aver perso nel corso degli anni.

Dopo aver consegnato il mandato di Poeta Laureato, continua ancora oggi a contribuire all’arricchimento della letteratura albanese e al suo riconoscimento in patria e all’estero. Vive da anni in Inghilterra, senza mai dimenticare i contatti con la sua terra d’origine. Le sue poesie sono state tradotte e pubblicate in molte lingue, essendo incluse in alcune prestigiose antologie del mondo.

Abbiamo selezionato alcune sue poesie, con la buona voglia di presentarle al pubblico italiano, pur sapendo che è ben poco rispetto a la grandezza della sua opera poetica.

Sigurisht, ai nuk ka nevojë për prezantim. Puna e palodhur ndër vite i ka dhënë shkëlqimin e një kalorësi të dikurshëm.

Në oborrin mbretëror të letrave shqipe ai princëron dhe kthehet natyrshëm edhe si pikë referuese për mijëra pretendentë për të qenë pjesë e gardës poetike.

Por siç e do zakoni , duhet të përmendim shkurtimisht edhe një bërthamë- substancë të jetës së tij.

Lindi në Lezhë më 1952, u diplomua në Universitetin e Tiranës dhe nga viti 1987, deri në 1990, punoi si redaktor pranë gazetës letrare Drita. Nëpërmjet saj, i hapi portat e botimit disa prej shkrimtarëve të rinj, duke i bërë të njohur për lexuesin shqiptar.

Autor i disa librave si vëllimet poetike “Shokët e mi”, “Rruga”, “Sërishmi”, “E dashur”, “Udhëtim për në vendin e gjërave që njohim” , “Rrathë të brendashkruar” (Onufri, 2020)etj. Është autor i disa romaneve si “Tre divorcet e zotit Viktor N.”, me të cilin fitoi Çmimin Kadare për vitin 2015, “Katër fëmijët dhe Pogi i padukshëm”, “Kësulkuqja vjen me trenin e dhjetës” etj.

Përveçse shkrimtar, Marku është edhe përkthyes. Falë tij kanë ardhur në shqip poetë si Eliot, Paund, Oden etj..

Rudolf Marku është nderuar me disa çmime letrare mes të cilëve mund të përmendim  çmimin e Poezisë Evropiane në Berlin në vitin 2007, çmimin Naim Frashëri për vitin 2012 në Tetovë dhe Prishtinë, çmimin Atë Zef Pllumi për librin poetik, çmimin PEN dhe me çmimin Penda e Argjendtë, dhënë nga Ministria e Kulturës për vitin 2012.

Me 1 Dhjetor te vitit 2020 Rudolf Marku eshte shpallur si Poeti i Pare Laureat i Letersise Shqipe.

 Iu dha titulli “Poet Laureat” i pari i këtij lloji, me përgjegjësinë të ndihmojë për t’i rikthyer poezisë shqipe peshën që përgjatë viteve duket se e ka humbur. Pas dorëzimit të mandatit si Poet Laureat,

vazhdon ende sot të kontribuojë per pasurimin e letërsisë shqipe dhe njohjen e saj brenda dhe jashtë vendit.

Jeton prej vitesh në Angli, pa harruar asnjë çast kontaktet me atdheun.

Poezitë e tij janë perkthyer dhe botuar ne shume gjuhe, duke u përfshire ne disa Antologji prestigjioze te botes.

Përzgjodhëm disa poezi të tij ,me dëshirën e mirë për tia paraqitur publikut italian, edhe duke e ditur se është shumë pak në krahasim me

madhështinë e veprës së tij poetike.