Astrit Lulushi: Zbulime në mesjetë

Origjina e Strukturës Richat në Mauritania, e njohur si Syri i Saharasë, nuk dihet.

Për mijëvjeçarë ai mbeti i fshehur nga shikimi i shumicës së njerëzve. Më pas, me ardhjen e misioneve hapësinore dhe satelitëve, Syri i Saharasë, një formacion rrethor gjeologjik në shkretëtirën perëndimore të Saharasë, është bërë një nga subjektet fotografike më interesante në Afrikën e Veriut.

Por çfarë e shkaktoi këtë “vragë” në Tokë me diametër rreth 40 km?

Fillimisht, Struktura Richat – emri shkencor i formacionit – besohej të ishte një krater. Astronautëve nga misioni Gemini IV, që rrotulloheshin rreth Tokës për katër ditë, iu kërkua të kërkonin nga lart për ndonjë formacion rrethor që mund t’i atribuohej strukturave të goditjes, por nuk u gjetën shenja të shkëmbinjve të shkrirë në zonën e Syrit. Ky fakt ka bërë që kjo hipotezë të hidhet poshtë.

Sot, teoria më e besueshme, e mbështetur nga dy gjeologë kanadezë, e gjurmon origjinën e strukturës më shumë se 100 milionë vjet më parë, në kohën e shpërbërjes së superkontinentit Pangea për shkak të zhvendosjes kontinentale. Ndërsa ato që janë tani Afrika dhe Amerika e Jugut u shpërndanë, shkëmbinjtë e shkrirë të shtyrë drejt sipërfaqes formuan një kube shtresash shkëmbore ku tani shtrihet Syri (që do të ishte kështu një lloj kodre e madhe në koren e Tokës). Ky fenomen gjeneroi gjithashtu linja thyerje rreth dhe përmes strukturës, si dhe shpërbërjen e gurit gëlqeror në qendër të tij.

Shpërthimi i mëvonshëm i Syrit shkaktoi shembjen e kupolës dhe erozioni e përfundoi punën, me unazat që shohim ende sot që tregojnë llojet e ndryshme të shkëmbinjve që janë konsumuar me ritme të ndryshme. Pika më e lehtë në qendër të saj do të ishte shkëmbi vullkanik që doli në sipërfaqe gjatë shpërthimit.