Fatmire Duraku: “Frymë e Asfodelës” i autorit Nexhat Halimi

Libri më i rime poezi “Frymë e asfodelës” i autorit Nexhat Halimi, botoi Fad, Prishtinë, 2024

Nexhat Halimi është i njohur për lexuesi dhe kritikën letrare për kultivimin e kurorave sonetike, të cilat janë një lloj tërheqjeje të vargjeve që përdoret në poezi, autori qysh në librin e parë i praktikoi sonete, të cilat janë një grup i rregullave për organizimin e vargjeve dhe rreshtave në një soneti.
Kurorat sonetike janë thelbësore për krijimin e një strukture të qartë dhe të përsosur në poezi. Kjo ndihmon në krijimin e një harmonie dhe ritmi të veçantë, duke i dhënë poezisë një ndjenjë të fortë emocionale dhe estetike. Këtë gjë e ka arritur me sukses autori.
Karakteristikat e kurorave sonetike në librin “Frymë e asfodelës”
Kurorat sonetike kanë disa karakteristika kryesore që i bëjnë ato unike dhe të dallueshme. Një nga karakteristikat kryesore në këtë përmbledhje është numri i rreshtave dhe vargjeve. Një sonet tradicionale ka 14 rreshta, të ndarë në dy pjesë: oktavën (8 rreshta 2×4) dhe sestin (6 rreshta 2×3).
Struktura e rimave është gjithashtu një karakteristikë e rëndësishme e përdorur nga autori në të gjitha kurorat sonetike. Një sonet tradicionale ka një skemë të caktuar rimash, siç është abab cdcd efg efg ose abba abba cde cde. Halimi ka respektuar rregullat e vargjeve por edhe të rimave, pra ai i është përmbajtur formave tradicionale të soneteve. Gjithashtu, në shtatë kurorat sonetike shpesh hasim përdorin e metafora, simbole dhe imazhe të pasura të cilat shprehin ndjenjat dhe idetë poetike në mënyrën efektive. Kjo krijon një thellësi dhe kompleksitet në poezi e autorit, duke e bërë atë mjaft tërheqëse për lexuesin. Kurora sonetike në librin “Frymë e asfodelës” janë 14 sonete dhe në fund është soneti i 15 i cili përbëhet nga vargu i parë i secilit sonet duke e formuar kështu Magjistralin.
Shkronjat e para të 14 vargjeve të magjistralit japi një fjali, nxjerrin në pah ciklet e librit siç janë: “Jalli me asfodela”, “Tufa me ca lilakë” , “Dy guaca me perla”, “Hëna mbi dritare” , “Zgjimi në pasqyre”, “Gjakshkrimi për ty”, dhe “Forma abstrakte”
Kurorat sonetike kanë origjinën e tyre në poezinë italiane, veçanërisht me poetin Dante Alighieri dhe veprën e tij “Komedia Hyjnore”. Nga Italia, kurorat sonetike u përhapën në gjithë Evropën dhe u bën njohur nga poeti anglez William Shakespeare (154 sonete që mbahen mend si realizimi poetik i çmueshëm), i cili shkroi shumicën e soneteve të tij në këtë format. Nga ajo kohë deri më sot, kurorat
sonetike kanë qenë një pjesë e rëndësishme e traditave poetike në shumicën e  kulturave letrare. Ato kanë evoluar dhe janë adaptuar nëpër kohë, por mbajnë njërën prej strukturave mbi te cilën bazohen shumica e poezive sonetike.
Në letërsinë shqipe ka disa autorë që kanë shkruar sonete. Sonetet janë një formë e njohur e poezisë dhe janë përqafuar nga shumë shkrimtarë shqiptarë. Disa nga autorët e shquar shqiptarë që kanë shkruar sonete janë: Ndre Mjeda, Beqir Musliu, Teki Dervishi, Nexhat Halimi , ndërsa Naim Frashëri është një nga figurat më të shquara të letërsisë shqipe. Ai është i njohur për kontributin e tij në poezi dhe është merita për shkrimin e soneteve që pasqyrojnë kuptimin e tij të thellë të gjendjes njerëzore dhe bukurisë së natyrës. Migjeni, ishte një shkrimtar me ndikim e i njohur për poezinë dhe prozën e tij. Ai gjithashtu shkroi sonete që shfaqën talentin e tij për të kapur emocionet dhe përvojat në një mënyrë koncize por me ndikim.
Lasgush Poradeci dha kontribut të rëndësishëm në skenën letrare të vendit. Sonetet e tij shquhen për bukurinë e tyre lirike dhe njohuri të thella mbi jetën dhe dashurinë. Këta autorë kanë lënë një ndikim të qëndrueshëm në letërsinë shqipe nëpërmjet soneteve të tyre, të cilat vazhdojnë të vlerësohen si nga lexuesit ashtu edhe nga studiuesit. Libri me poezi “Frymë e asfodelës” është një përmbledhje e realizuar mirë, si nga përmbajtja, si nga forma si nga ana artistike, të mos harrojmë se Nexhat Halimi është nga të paktët autor që hartojnë Kurora sonetike duke respektuar të gjitha normat dhe rregullat e sonetit.