GANDHI I BALLKANIT
…..Për serbët Kosova është një tokë e shenjtë, plot me kujtesa të krishtera, që shqiptarët e paskan pushtuar me një boom demografik. Historia e Ballkanit është e rëndë. Shqiptarët e sotëm quhen nga serbët si turqit që i thyen në të largëtin 1389 në Fushën e Mëllenjave, pikërisht në Kosovë./
*…Për Rugovën Kosova ishte shqiptare. Qe ati i pavarësisë por, fakt i vetëm në Ballkan, luftoi në mënyrë të padhunëshme. Thonte : “Ka ndonjë që kërkon që gjërat të ecin shpejt, por në këtë gjendje jemi shumë të matur. Do të vazhdojmë me këtë mosdhunë, sepse është e vetmja rrugë….”/
Shkruar nga Andrea Riccardi[1]/
Përktheu për DIELLIN: EUGJEN MERLIKA/
Ballkani është pjesa e Evropës, në të cilën lufta u kthye me mujshi në vitet nëntëdhjetë me fundin e ish Jugosllavisë. Presidenti i Republikës së Maqedonisë, Kiro Gligorov, i goditur nga një atentat në të cilin kishte humbur një sy, më tha, duke cekur mizorinë e konflikteve etnike : “Është e vështirë të mbetesh njeri në Ballkan”. Por në këtë botë ka qenë një “Gandhi i Ballkanit”, Ibrahim Rugova, sot disi i harruar. Atij i detyrohet shtysa m’e madhe për pavarësinë e Kosovës (me shumicë shqiptare dhe myslimane) nga Serbia ortodokse, që e kishte provincë të sajën. Për serbët Kosova është një tokë e shenjtë, plot me kujtesa të krishtera, që shqiptarët e paskan pushtuar me një boom demografik. Historia e Ballkanit është e rëndë. Shqiptarët e sotëm quhen nga serbët si turqit që i thyen në të largëtin 1389 në Fushën e Mëllenjave, pikërisht në Kosovë. Çdo vit serbët e kujtojnë atë humbje dhe Kisha ortodokse ka shenjtëruar Mbretin Llazar, të rënë n’atë betejë. Sot serbët janë vetëm 5% në Kosovën e pavarur, ku jetojnë në marrëdhënie të vështira me shumicën shqiptare.
Për Rugovën Kosova ishte shqiptare. Qe ati i pavarësisë por, fakt i vetëm në Ballkan, luftoi në mënyrë të padhunëshme. Thonte : “Ka ndonjë që kërkon që gjërat të ecin shpejt, por në këtë gjendje jemi shumë të matur. Do të vazhdojmë me këtë mosdhunë, sepse është e vetmja rrugë….” Kishte lindur më 1944. Rinia e tij ishte shënuar nga shtypja komuniste e Titos dhe e kombëtarizmit serb. Rugova i u kushtua studimeve të gjuhës dhe kulturës shqiptare në Kosovë e në Francë, për të ruajtur lirinë e mendimit dhe vetvetësinë shqiptare, duke i qëndruar autoritarizmit dhe politikës përnjisuese të Beogradit : “Për mua”, thonte, “paditja e terrorit, para së gjithash, ka kaluar nëpërmjet gjuhës e letërsisë”.
Më 1989 u zgjodh në Kryesinë e Bashkimit të shkrimtarëvet të Kosovës dhe, dy vjet më vonë, shqiptarët e votuan si Kryetar të tyre në votimet e fshehta. U bë udhëheqës i luftës për pavarësi kombëtare nëpërmjet zgjedhjes së mosdhunës. Forcoi në Kosovën – nën zotërimin serb – një Shtet paralel, të themeluar edhe mbi taksimin vullnetar të shqiptarëvet. Ndërsa këta përjashtoheshin nga shkollat dhe institucionet, krijoheshin të tjera, të vetëmbarështuara nga vetë shqiptarët. Ishte një mënyrë qëndrese, pa pranuar sundimin e Beogradit.
Nuk është rasti të përsëris ndodhitë e ngatërruara të Kosovës. Por duhet kujtuar se mosdhuna e Rugovës qe kritikuar si një dobësi. Ai nuk u dorëzua para joshjes së konfliktit e të kundërshtisë : “Besoj”, deklaronte më 1998, “në mundësinë e një bashkëjetese mes serbësh dhe shqiptarësh në një Kosovë të pavarur”. Vdiq në 2006, dy vite më parë se Vendi të vetëshpallej i pavarur. Mysliman n’origjinë, Rugova qe gjithmonë një laik humanist (evropian më shumë se ballkanik), mjaft i ndjeshëm kundrejt krishterimit (mbante në shtëpi dy portrete të mëdhenj të Nënë Terezës dhe të Gjon Palit II, që e kishte pritur në Vatikan). E kam njohur mjaft mirë Rugovën. Më ka bërë përshtypje gjithmonë bindja e tij e një humanisti kundër dhunës, i gatshëm të duronte poshtërime dhe fyerje, i bindur për marrëzinë e qëndrimit luftënxitës kombëtarist.
E kam vizituar në shtëpinë e tij të thjeshtë të Prishtinës ku, gjatë viteve 90-të, qëndronte si “president” i Kosovës. I thjeshtë e mikpritës, me shallin në qafë nga i cili nuk ndahej kurrë, e çonte mikun në një dhomë-muzè me mineralet e Vendit, duke i kërkuar të zgjidhte, një prej tyre si dhuratë. Zgjodha një gur të verdhë që e ruaj. Ai më tha se ishte ari i Kosovës. Por shpejt shtoi duke më nxjerrë nga vështirësia : “Për fat nuk vlen asgjë, përndryshe nuk do të ishim kurrë të pavarur”.
“SETTE” shtojcë javore e gazetës “Corriere della Sera”, 3 qershor 2016.
E përktheu nga italishtja Eugjen Merlika
[1] Personalitet politik e publik italian, ish ministwr i Qeverisw Monti.