Poezia e Giuseppe Ungarettit vjen në shqip nga Mimoza Pulaj

Giuseppe Ungaretti

 

SAN MARTINO DEL CARSO

 

Di queste case
non è rimasto
che qualche
brandello di muro.

Di tanti
che mi corrispondevano
non è rimasto
neppure tanto.

Ma nel cuore
nessuna croce manca.

È il mio cuore
il paese più straziato.
SAN MARTINO DEL CARSO

 

 

Nga këto shtëpi

ka tepruar

veçse ndonjë

copë mur.

 

As kaq

nuk ka mbetur

nga shumë

miq e shokë.

 

Por në zemrën varrezë

asnjë kryq nuk mungon.

 

Zemra ime

vendi më copë-copë.

 

 

 

LA MADRE

 

 

E il cuore quando d’un ultimo battito
Avrà fatto cadere il muro d’ombra
Per condurmi, Madre, sino al Signore,
Come una volta mi darai la mano.

In ginocchio, decisa,
Sarai una statua davanti all’Eterno,
Come già ti vedeva
Quando eri ancora in vita.

Alzerai tremante le vecchie braccia,
Come quando spirasti
Dicendo: Mio Dio, eccomi.

E solo quando m’avrà perdonato,

Ti verrà desiderio di guardarmi.

Ricorderai d’avermi atteso tanto,
E avrai negli occhi un rapido sospiro.

 

 

NËNA

 

 

Dhe kur zemra me rrahjen e saj të fundit

Do rrëzojë murin e hijes që na ndan nga përjetësia

Për të më çuar, Nënë, përpara Zotit

Si dikur fëmijë do më mbash për dore.

 

Gjunjëzuar, e vendosur, përballë përjetësisë

Do të jesh  një statujë, duke pritur gjykimin

Me të njëjtën sjellje

Që të shihte në jetë, në lutje.

 

Dridhshëm do të çosh krahët e vjetër në qiell,

Si atëherë kur u shuajte

Duke thënë: Zoti im, ja ku me ke.

 

Dhe vetëm kur Zoti do ketë shprehur faljen e tij

Do dëshërosh të më shohësh.

 

Do kujtohesh që më ke bërë të të pres gjatë ,

E do të kesh në sy një psherëtimë lehtësie për faljen.

 

 

RISVEGLI

 

 

Ogni mio momento
io l’ho vissuto
un’altra volta
in un’epoca fonda
fuori di me.

 

Sono lontano colla mia memoria
dietro a quelle vite perse.

 

Mi desto in un bagno
di care cose consuete
sorpreso
e raddolcito.

 

Rincorro le nuvole
che si sciolgono dolcemente
cogli occhi attenti
e mi rammento
di qualche amico
morto.

 

Ma Dio cos’è?

 

E la creatura
atterrita
sbarra gli occhi
e accoglie gocciole di stelle
e la pianura muta.

 

E si sente
riavere.

 

 

RIZGJIME

 

Çdo moment timin

një herë tjetër

e kam jetuar

në një epokë të thellë

jashtë meje.

 

Jam larg me kujtesën time

mbas atyre jetëve të humbura.

 

Rizgjohem në një banjo kujtimesh

të dashura familiare

i befasuar

dhe më i qetë.

 

Ndjek  retë

që shkrihen ëmbëlsisht

me sytë e kujdesshëm

e kujtohem

për ndonjë mik

të shuar.

 

Por Zoti çfar është?

 

Dhe kjo krijese

e terrorizuar,

me sy të shqyer

mirëpret vesë yjesh

e rrafshinën e ndryshuar.

 

E ndihet e rilindur.

 

 

SERENO

 

Dopo tanta

nebbia

a una

a una

si svelano

le stelle.

Respiro

il fresco

che mi lascia

il colore

del cielo.

Mi riconosco

immagine

passaggera

presa

in un giro

immortale.

 

 

I QETË

 

Mbas velit

të  mjegullnajës

një

nga

një

zbulohen

yjet.

Frymoj

të ftohtin

ardhës

nga ngjyra

e qiellit.

Kujtohem të jem

kalimthi

imazh

në një ritmik

të pavdekshme.

 

 

I FIUMI

 

Mi tengo a quest’albero mutilato
abbandonato in questa dolina
che ha il languore
di un circo
prima o dopo lo spettacolo
e guardo
il passaggio quieto
delle nuvole sulla luna.

 

Stamani mi sono disteso
in un’urna d’acqua
e come una reliquia
ho riposato.

 

L’Isonzo scorrendo
mi levigava
come un suo sasso.

Ho tirato su
le mie quattr’ossa
e me ne sono andato
come un acrobata
sull’acqua.

 

Mi sono accoccolato
vicino ai miei panni
sudici di guerra
e come un beduino
mi sono chinato a ricevere
il sole.

 

Questo è l’Isonzo
e qui meglio
mi sono riconosciuto
una docile fibra
dell’universo.

 

Il mio supplizio
è quando
non mi credo
in armonia.

 

Ma quelle occulte
mani
che m’intridono
mi regalano
la rara
felicità.

 

Ho ripassato
le epoche
della mia vita.

 

Questi sono
i miei fiumi.

 

Questo è il Serchio
al quale hanno attinto
duemil’anni forse
di gente mia campagnola
e mio padre e mia madre.

 

Questo è il Nilo
che mi ha visto
nascere e crescere
e ardere d’inconsapevolezza
nelle estese pianure.

 

Questa è la Senna
e in quel suo torbido
mi sono rimescolato
e mi sono conosciuto.

 

Questi sono i miei fiumi
contati nell’Isonzo.

 

Questa è la mia nostalgia
che in ognuno
mi traspare
ora ch’è notte
che la mia vita mi pare
una corolla
di tenebre.

 

 

LUMENJTË

 

Mbahem në këtë pemë të gjymtuar

braktisur në këtë luginë

që ka trishtimin

e një cirku të zbrazët

para o mbas shfaqjes

dhe vrojtoj

pamjen e qetë

të reve që kalojnë mbi hënë.

 

U shtriva këtë mëngjes mbi ujë

ngjaja si  në një vazo  hiri funeral

dhe u preha

si një relikt.

 

Isonzo duke rrjedhur

më limonte

si një gur të tij.

Trupin tim të lodhur e të dobët

ngrita dhe u largova

duke ecur me vështirësi

mbi ujë duke kaluar

gurët e lumit si një akrobat.

 

U struka

pranë rrobave të mia

të pista nga lufta

dhe u përkula

për të marrë diellin

sikur të isha një beduin.

 

Ky është Isonzo

këtu më mire

veten kam njohur

si një pjesë të vogël, të bindur

tërësisë, universit.

 

Mundimi im është

të mos arrij të degjohem

në harmoni me

krejt këtë të gjithën.

 

Por këto duar të fshehta

të Isonzos

që më shtrengojnë në ujë

më dhurojnë

një lumturi

të rrallë.

 

Kam kaluar në kujtesë

momentet

e jetës sime.

 

Janë lumenjtë e mi

në këtë udhëtim.

 

Ky është Serchio

te cilit i kanë marrë ujin

2000 vjet ndoshta të parët e mi

njerëz të thjeshtë

e babai e nëna ime.

 

Ky është Nili

që më ka parë

të lind , të rritem,

të flakërohem nga pasionet djaloshare

në rrafshet e gjëra.

 

Kjo është Senna

në ujërat e saj të turbullta

jam ripërzjerë

e njohur.

 

Këto janë lumenjtë e mi

kujtuar nga kontakti me Isonzo.

 

Ky është malli im

që në çdonjërin prej tyre

shfaqet

tashmë që

terri i   luftës

si një zemër luleje mbështillet

rreth jetës sime.

 

 

DOVE LA LUCE

 

Come allodola ondosa
Nel vento lieto sui giovani prati,
Le braccia ti sanno leggera, vieni.

Ci scorderemo di quaggiù,
E del male e del cielo,
E del mio sangue rapido alla guerra,
Di passi d’ombre memori
Entro rossori di mattine nuove.

Dove non muove foglia più la luce,
Sogni e crucci passati ad altre rive,
Dov’è posata sera,
Vieni ti porterò
Alle colline d’oro.

L’ora costante, liberi d’età,
Nel suo perduto nimbo
Sarà nostro lenzuolo.

 

 

KU DRITA

 

Të lehta si fluturimi i laureshës

Mes puhizës mbi livadhet e blerta,

Të çlodhura do të jenë krahët e tua, hajde me mua.

 

Deri atje do të harrojmë,

Për të drejtën apo të gabuarën,

E për natyrën time të gatshme për përpjekje,

Për fantazmat e së kaluarës, do të jetojmë

Në një tjetër botë agimesh të reja, të ngrohta.

 

Ku në paqe drita nuk lëviz më gjethen,

Ëndrra e vuajtje braktisur në brigje të tjera,

Ku mbrëmja qëndron e pandryshueshme,

Hajde, do të çoj

Mbi kodra dritë praruar.

 

Të pafajshëm, në kohën që rresht së vrapuari,

Në dritën e së cilës humbet

E që për ne do të bëhet mbulesë.

 

 

FRATELLI

 

Di che reggimento siete
fratelli?
Parola tremante
nella notte.
Foglia appena nata.
Nell’aria spasimante
involontaria rivolta
dell’uomo presente alla sua
fragilità.

FRATELLI.

 

VËLLEZËR

 

 

Çfarë regjimenti jeni

vëllezër?

Fjalë që tingëllon e paqartë

e frikësuar gjatë natës.

Si një gjethe e re e porsashpërthyer.

 

Revoltë instiktive,

në ajrin e përshkuar nga dhimbja,

e njeriut të ndergjegjshëm

për brishtësine e tij.

VELLEZËR.

 

 

SONO UNA CREATURA

 

 

Come questa pietra
del S. Michele
così fredda
così dura
così prosciugata
così refrattaria
così totalmente
disanimata.

 

Come questa pietra
è il mio pianto
che non si vede.

 

La morte
si sconta
vivendo.

 

 

 

JAM NJË KRIJESË

 

Si ky gur

i malit San Michele

kështu i ftohtë

sigurisht i fortë

me të vërtetë i thatë

kaq i pandjeshëm

pikërisht

pajetë.

 

Si ky gur

e qara ime është, poezia

që nuk shihet.

 

Vdekja

paguhet

duke jetuar.

 

 

AGONIA

 

Morire come le allodole assetate
sul miraggio.

O come la quaglia
passato il mare
nei primi cespugli
perché di volare
non ha piú voglia.

Ma non vivere di lamento
come un cardellino accecato.

 

 

AGONI

 

Të vdesësh si laureshat në kërkim të ujit

mbi një iluzion joshës.

 

Ose si shkurtëza

që nga lodhja e udhëtimit

përtej argjinaturës

së shkurreve të para

shëmbet e rraskapitur.

 

Por mos të jetosh, jo, me klithmën e ankesës

si një gardelinë e verbër.

 

 

FASE

 

Cammina cammina
ho ritrovato
il pozzo d’amore.

Nell’occhio
di mill’una notte
ho riposato.

Agli abbandonati giardini
ella approdava

come una colomba.

Fra l’aria
del meriggio
ch’era uno svenimento
le ho colto
arance e gelsomini.

 

 

FAZË

 

Ec e ec

kam rigjetur kujtimin

pusin e dashurisë.

 

Pasqyruar në syrin

e njëmijë e një netëve

kam pushuar.

 

Në kopshtet e braktisura

ajo afrohej në bregun e dashurisë

e brishtë si një pëllumb.

 

Në afshin e ngrohtë

të mesditës së zalisur

kam mbledhur portokalle e jaseminë plot aromë.

 

 

FASE D’ORIENTE

 

Nel molle giro di un sorriso
ci sentiamo legare da un turbino
di germogli di desiderio.

Ci vendemmia il sole.

Chiudiamo gli occhi
per vedere nuotare in un lago
infinite promesse.

Ci rinveniamo a marcare la terra
con questo corpo
che ora troppo ci pesa.

 

 

FAZË ORIENTALE

 

Në shëtitjen e butë të një buzëqeshjeje
shpërthen një dëshirë lidhjeje kaq e fortë,
vorbull që rrëmben.

Ne plot diell e të lumtur.

Mbyllim sytë
për të zbritur në thellësi të një liqeni
ku notojnë premtime të pafundme.

Përmëndemi duke lënë një brazdë në tokë si një plug
me këtë trup që tashmë vuan
e tepër na rëndon.