Astrit Lulushi: Mumja veneciane

Aleksandri i Madh pushtoi botën e njohur, por vdiq papritur në Babiloni në vitin 323 pes në moshën 32-vjeçare. Vdekja e la perandorinë në rrëmujë dhe gjeneralët u përpoqën të shpëtonin pjesë të saj, edhe pse përgatitjet për funeralin e Aleksandrit do të vazhdonin për dy vjet. Në një moment, një nga këta gjeneralë, Ptolemeu, mori nën kontroll Egjiptin dhe trupin e gjeneralit të madh. Sipas historianit romak Curtius Rufus:

“Trupi i Aleksandrit u dërgua në Memphis nga Ptolemeu, në pushtetin e të cilit kishte rënë Egjipti, dhe u transferua prej andej disa vite më vonë në Aleksandri, ku çdo shenjë respekti vazhdon t’i kushtohet kujtimit dhe emrit të tij”.

Priftërinjtë në tempullin e Ptah balsamosën trupin e Aleksandrit, por nuk donin që ai të qëndronte në Memfis. Legjenda thotë se se ai nuk do të pushonte kudo që të shtrihej. Plutarku tregon se përfaqësues u dërguan në orakullin në Serapeum dhe ai tha se Aleksandri duhet të varrosej në qytetin e Aleksandrisë. Trupi u zhvendos në Soma, një varrezë mbretërore të familjes Ptolome. Gdhendur në shkëmb poshtë ishte një varr i bukur ku trupi i Aleksandrit u vendos në një arkivol kristali. Varri u bë një vend pelegrinazhi në botën e lashtë dhe u vizitua nga disa perandorë romakë. Perandori i ardhshëm Augustus vizitoi varrin pas fitores së tij ndaj Kleopatrës dhe Marc Antony-t. Ai solli lule dhe një diadem të artë. Sipas Dio Cassius, një pjesë e hundës së Aleksandrit u shkëput kur Augusti e preku atë.

Sipas Suetoniusit, Kaligula mori uniformën e Aleksandrit nga varri dhe e mbante në beteja. Perandori i fundit që vizitoi ishte Karakalla në vitin 215 të es. Përmendja e fundit e varrit ishte në fillim të shekullit të 4-të të erës sonë kur perandori Theodosius i Romës tha se trupi i Aleksandrit ishte ende i ekspozuar në Aleksandri. Menjëherë pas kësaj, Teodosius shpalli të jashtëligjshëm adhurimin e perëndive pagane. Ky dekret përfshinte Aleksandrin, i cili ishte hyjnizuar dhe adhurohej si një mbret perëndi. Menjëherë çdo gjurmë e trupit dhe varrit të Aleksandrit zhduket. Ai është renditur nga Theodoreti në fillim të shekullit të 5-të të erës sonë si një nga të famshmit, varret e të cilëve ishin të panjohur.

Historianët besojnë se Soma u shkatërrua në vitin 365 të erës sonë kur një cunami goditi Aleksandrinë dhe pjesë të tjera të Mesdheut Lindor. Ka raportime përse uji u ngrit mbi çatitë e ndërtesave, kështu që nuk do të ishte jashtë sferës së mundësisë që kjo lloj fatkeqësie natyrore të kishte shkatërruar varrin.

Ekzistojnë gjithashtu referenca për një xhami ose varr të Aleksandrit nga tekstet arabe në shekujt 9 dhe 10 të e.s. Një hartë e Aleksandrisë e vizatuar në 1575 tregon një ndërtesë me një minare dhe kishëz dhe është etiketuar “Domus Alexandri Magni”, latinisht për “Shtëpia e Aleksandrit të Madh”. Kur Napoleoni pushtoi Egjiptin, ai pa një sarkofag të zbrazët në oborrin e xhamisë Attarine, e cila ndodhej aty ku harta e vitit 1575 tregon “Shtëpinë e Aleksandrit të Madh”. Por ku është trupi? Tregimet nga udhërrëfyesit vendas thonë se trupi është fshehur në një dhomë e fshehtë në xhaminë e re e ndërtuar për të nderuar Nabi Danielin ose profetin Daniel.

Megjithatë, ekziston një teori tjetër.

Historiani Andrew Chugg paraqiti një teori se trupi i Aleksandrit të Madh nuk është fare në Egjipt. Ai teorizon se zhdukja e mumjes korrespondonte me valën e krishterimit nëpër Egjipt. Dekreti i Teodosit zbatohej për Aleksandrin pasi ai adhurohej si një mbret i hyjnizuar. Rreth kësaj kohe në Aleksandri u shfaq një mumje tjetër – ajo e Shën Markut Ungjilltarit. Janë kureshtarë shkrimtarët e lashtë të krishterë si Dorotheus, Eutychius dhe Chronicon Paschale që thonë se trupi i Shën Markut ishte djegur nga paganët. Megjithatë, ekziston një dokument apokrif që thotë se një “stuhi” i lejoi të krishterët të shpëtonin trupin e Shën Markut nga zjarri. Merreni me mend se kur u gjet ky dokument anonim në Aleksandri. Në shekullin IV të erës sonë, pikërisht në kohën kur Theodosius shpalli të jashtëligjshëm adhurimin e perëndive pagane. Çfare rastësie. Historia bëhet më e huaj që andej.

Mumja qëndroi në Aleksandri derisa ra nën sundimin arab. Në vitin 828 të e.s., dy tregtarë venecianë e nxorrën mumjen jashtë në një shportë. Ata supozohet se i penguan zyrtarët e portit të Aleksandrisë të inspektonin shportën nga afër duke e mbuluar trupin me parfum dhe mish derri. Ajo u kthye në Venecia, ku u instalua në Bazilikën e Shën Markut me shumë madhështi. Pra, a prehet trupi i Aleksandrit të Madh në Venecia duke u maskuar si shenjtor? Askush nuk e di. Në vitin 2008, një bllok i madh skulpture u gjet i ngulitur në themelet e Bazilikës pranë varrit të shenjtorit. Është identifikuar si një reliev funeral nga një varr me status të lartë të shekullit të 3-të pes. Guri mban një mburojë me madhësi reale me emblemën e shpërthimit të yjeve të familjes së Aleksandrit dhe një shpatë të quajtur kopis. Askush nuk ka ndonjë teori konkrete se si arriti atje. Një mënyrë e thjeshtë për të zgjidhur këtë do të ishte testimi i mbetjeve, por Kisha Katolike Romake nuk ka dhënë leje për këtë. Pra, mumja mbetet e mbuluar me mister.