Nexhat Halimi: Bilbili i artë

 

Tregim

 

 

Për çdo mbrëmje prisja të shfaqej hëna në dritare, të cilën ajo e kishte te koka e të filloja t’ia tregoja përrallën për gjumë të mirë. Ajo kotej e kotej veç gjithnjë mbahej zgjuar për t’i dëgjuar fjalët që i flisja me ngecje të vogla…

–Nisja, – më thoshte, e gatshme të më dëgjoj.

Secilën herë priste diçka të re, befasuese. Ndonjë përrallë me përmbajtje dinamike, tronditëse.

Faqet e saj të mërdhezur më ngjanin  me  hënën mbi degën e zgjatur mbi liqen…

Ajo më pa e qeshi.

– I qenkëshe dorëzuar tërësisht mallëngjimit, – tha.

Mua çuditërisht m’u mbushën sytë me lot dhe shikova lart qiellin, në përpjekje ta zë mes shqerrash e yjesh, hënën e portokalltë… Ja, Hëna?! E shikon, këtu është, zot, vetëm një pëllëmbë mbi mua! Kaq afër e prapë kaq larg. Afër, tepër. Vetëm ta zgjatësh dorën e ta kapësh… Pse jo, ndodh të dëshirosh ta kesh, të digjesh në të, të ngrish në të. Përherë në relievin e vdekur të saj unë zë vijat e arta të emblemës së një gruaje, nga më puth, nga i jep gji fëmijës, nga flijohet në mur, që të ngrehet kulla, udha, ura, nga qan, nga qesh…

E zgjas dorën ta kap. Kot. Është kaq larg… shfaqet e zhduket e shfaqet. Hëna, e plotë, e portokalltë. Të shikon dhe e shikon në çastet më të veçanta të natës, mediton… e ke mike, e ndan me të dhembjen e ëndrrën. Bëhet pjesë e dhembjes që të vibron përbrenda. Të përvetëson lehtë-lehtë, që më pastaj të të rrëmbejë, të të hyjë në tiktaket e zemrës, në shpirt, në frymën që e merr dhe e nxjerr në rrjedha të rënda, dramatike, ama është dhe nihilizmi yt, vrasja jote, udha melankolike. Të mallëngjen, ta ndez ëndrrën, të flijohesh, të kujtosh, të dashurosh, por kurrë të harrosh… Ja, sesi të vjen afër, bëhet një me ty, me dhembjen dhe kujtimin që të pik gjak. Është një me çdo gjë që e lidh me udhën që e shkel… Njëjtë dhe sonte, ja, bie – e ndezur, në shpirtin tim të vogël bie, e më merr; e bën të plotfuqishme vetminë time, më përvetëson të tërin, më bën të qaj e të shpresoj, të besoj në atë që kurrë s`besoj. Hëna, kaq larg e afër, këtu, brenda nga ndrit, t`i merr sytë, nga  rrotullohet  rreth Tokës, nga e ndriçon natën dhe ti e ëndrrën nga të vjen në shtrat – nuse e re, grua e bukur, e vjetër, e njohur nga dhembja dhe pikëllimi, nga etja, nga ecja në jetë, e  përhershme – në çastet më të liga, në çastet më të veçanta. Hëna, ky trup i ftohtë qiellor, me ndriçim të akullt, me flakë të ngrirë – e plotë, e ngrënë, e zbehtë. Ia kthen shpinën e nuk ia del t’i largohesh, i ik e nuk ia del ta mashtrosh. Të vjen gjithnjë prapa, aty-këtu-atje,  gjithkund, njëjtë – me dritën e vet, me diskun e vet, me janarin e vet… qoftë poshtë, qoftë lart… nuk e lë vetëm kurrë  shpirtin tim, me shumë teka, që kërkon të pamundurën, që leh, leh e leh… bën zhurmë pandërprerë  e askush s’ia vë veshin as s’ia ka frikën.

Zot, a do të jem unë shpirt me hënëz!?  Ja, as sonte nuk mund të bëhem tjetër, vetëm ai – shpirtërisht i qetë, shpirtërisht i çmendur, pa ia prekur burimin rrjedhës që përplaset brenda meje me valë dhe nga bregu i vdekur e vështroj hënën me sy ujku… pa ndonjë arsye të dukshme, vetëm nga teka, përherë nga sëmundja, nga etja për Lirinë, nga dashuria e dhembja,  nga ëndrra, nga lëngata e vjetër! – Vetëm ëndrra e dhembje! – m’u përplas prapë kokës zëri i përvajshëm i brendshëm imi. Nuk fola. Unë tashmë fluturoja ndërmjet vetes e flakës së ftohtë të hënës, të mos kthehesha kurrë më, ndoshta! Përpëlitesha në pezhishkë të zezë, të arrija të përjetoja kënaqësinë e vdekjes ndërmjet zallit të artë dhe oazës së imagjinuar, pafundësisht i djegur nga etja dhe ëndrra, pafundësisht i mbetur  pezull  brenda vetes, kaq të pasur me udhë e hije të ngatërruara të dhembjes dhe dritës së verdhë…

-Nisja, -ndërhyri prapë Dea, – çfarë pret…

– Me ndërprerje nisa të rrëfeja përrallën, e ajo më dëgjonte e bërë sy e vesh!

– Një mbret i urdhëroi shërbëtorët e tij që të dalin të shoshitin çdo pëllëmbë e degë dhe patjetër ta zënë bilbilin e artë e ta sjellin në pallat. Ëndërronte vetëm ai ta dëgjojë këngën e bilbilit. Kjo gjë i hidhëroi të gjithë fshatarët, i hidhëroi të gjitha nënat, të gjithë fëmijët… Me këtë urdhër të mbretit varfërohej tërësisht secila hapësirë e zgjuar nga kënga e mrekullueshme e bilbilit. Askush më nuk do të mund ta  dëgjonte këngën e bilbilit, përveç Mbretit…

– Ai, po ashtu, më tepër do ta dëgjonte vajin e bilbilit sesa këngën… – më ndërpreu vogëlushja, me duart e bërë grushte dhe me një shikim të shpërthyer në tërbim.

E shikova prapë hënën i bërë gati ta vazhdoja rrjedhën e rrëfimit.

-Megjithatë, -shtoi ajo. –Ky rrëfim nuk është real, apo jo?

-Pse e thua këtë gjë?

-Nuk është vetëm një bilbil në botë!

– Vetëm ky qe bilbil i artë…

-Ka dhe bilbila të tjerë ngjyrë të artë. Nuk qe vetëm ky!

-Ai qe bilbili i artë, më i bukuri dhe me këngën më të këndshme, që e këndonte…

-Shërbëtorët, me lot në sy dhe me dhembje në zemër, ia dolën ta kapnin bilbilin e artë e t’ia dërgonin mbretit, pas një kohe të gjatë të kërkimit në fusha, në ograja dhe male, andej nga fluturonte bilbili dhe i mbushte zemrat me kënaqësinë e këngës.

Ata arritën me bilbilin e artë në pallatin e mbretit. Mbaheshin krenar dhe të lumtur. Pa treguar ndonjë hidhërim. Përndryshe, veç t’u pikonte ndonjë pikë lot, mbreti do t’ua shkurtonte kokat me radhë.

Mbreti e rrëmbeu bilbilin dhe e futi në kafaz.  E la rojën aty dhe ia dha çelësin dhe i tha:

-Ruaje, jepi të haj dhe të pijë… çfarë të dojë. Vetëm të këndojë këngët që më zgjojnë nga mjegulla e dendur e mërzisë…

-Kujt i tha, – e ndërpreu vogëlushja

-Rojës së bilbilit. Ai e mori urdhrin pa pasur fare dilemë, ta realizojë apo jo.

– Në këtë mënyrë bilbili mbeti i robëruar.

-Po, me ditë të tëra Bilbili mbeti i ngujuar brenda kafazit.

Kaluan shtatë ditë e shtatë net dhe bilbili në kafaz nuk ndihej mirë. Venitej. I humbi zëri i bukur, iu shua cicërima dhe pak – pak e shihte hënën nga shfaqej dhe shuhej përmbi male, përmbi lugina e në hapësira të mbyllura. Dëgjuan për këtë shumë fëmijë. Ndienin dhembje për shuarjen e këngës së bilbilit. Mes tyre do të shfaqet dhe një  fëmijë me emrin Dea…

-Dea, – ndërhynë vogëlushja.

-…Dea shkonte në shkollë. Ajo i mbaroi mësimet dhe nga po kthehej nga shkolla filloi të binte një shi, një shi i rreptë dhe i madh e lagu dhe e bëri…

-Çull, – ndërhynë vogëlushja.

– …çull e bëri. Ajo u futë nën kurorën e lajthisë dhe mbështet për një dege. Ndërkohë, duke shikuar shiun nga binte e koti gjumi. Do të luhatet përgjumshëm.  Në gjumë të thellë… Dega e lajthisë qe e re. Përnjëherë ajo do të lakohet, ndërsa Dea u rrotullua poshtë kodrinës dhe ra në grykë të një shpelle. Në shpellë jetonte bindi.

Me fytyrë të rëndë. I zhvilluar dhe pa buzëqeshje.

Ai i tha Deas, – ke dëgjuar ti për mërzinë që e ka kapluar bilbilin?!…

-Babi, babi, e bindi sesi e ka mësuar të vërtetën për mbretin që e  ka robëruar bilbilin, – ndërhyn vogëlushja.

– E ka mësuar nga gjysmë hëna?

-Bindi jeton në shpellë. Si ka mundur ta shihte hënën…

-Të gjithë e kanë kuptuar çfarë i kishte ngjarë bilbilit… – tha Bindi. -Unë, do ta mësojë përmes të çarjes sime në maje të kështjellës, andej nga vjen drita dhe yjet dhe hëna e krijojnë peizazhin më të bukur aty. Nuk e ke të qartë ti vogëlushe se mbreti e ka robëruar bilbilin ?! Ja pse më kënga e bilbilit  nuk është dëgjuar as nëpër fusha, as nëpër pyje, as  rrjedhës së ujit…

-As në Hapësira të panjohura, në Ambiente të pashkelura, – ndërhyri vogëlushja.

-…as nëpër pemë, në asnjë ambient nuk u dëgjua më… Humbi!

-Kënga e bilbilit ,-ndërhyri vogëlushja.

-… kënga e bilbilit humbi, – tha Bindi dhe e shikoi Dean.

-Or Bindi,  – e thirri vogëlushja. – …Bindi, çfarë bën ti këtu?

– Unë jam perëndi Ilire e jetoj jetën këtu mes burimeve të ujit, mes pemësh dhe zërit të bilbilave të artë. E ti, vajzë e bukur?

– O, unë dua të shkoj te mami, – tha Dea.

– A e sheh sa  të ka lagur shiu. Hiqi rrobat dhe merre e mbështillu me këtë çarçaf, – tha Bindi, e ia hodhi dorëzën para këmbësh, apo hyr në dorëzën që të  hodha para. Dea e shikoi zjarrin nga gjuhësonte flakë. I hoqi rrobat e lagura, i afroi afër zjarrit të thahen në një varëse të thjeshtë dhe hyri në dorëz. E mori gjumi menjëherë. Fjeti vrik, e me t’u zgjuar kohë më vonë nga gjumi ajo vërejti rrobat tashmë të thara. I veshi rrobat me radhë, një nga një, e menjëherë u nis  të ecte.

-Ku ikën kështu, papritur, – murmuriti Bindi .

–Dua të shkoj te mami, – i tha Dea ende e përgjumur Bindit dhe e shikoi në fytyrë. Vërejti një hapësirë të çiltër te ai.

-Jo, – i tha Bindi.- Ti… a e sheh atje lartë tavanin e shpellës, atje ka një çarje, e sheh dritën nga depërton brenda në formë trëndafilash.

Shihej thekshëm drita nga hynte për të çarën te maja e shpellës.

-Do të kalosh për aty, – iu drejtua Bindi Deas, – do të dalësh në bjeshkë dhe do t’i afrohesh pallatit të mbretit. Ngadalë do të hysh brenda dhe do t’ia marrësh rojës çelësin. Do ta lirosh bilbilin, më pastaj nën muzikën e këndshme që e krijon bilbili do të nisesh të shkosh te mami.

-Vetëm pasi do ta kem liruar bilbilin? Kuptohet!

-Apo ndoshta do të ikësh menjë herë…

-Jo nuk dua të shkoj pa e liruar bilbilin, – ndërhyri vogëlushja.

Dea, e veshur, me çantën në krah të mbushur libra, fletore e lapsa, merr e mësynë të ngjitet deri te maja e shpellës.

– Do të ecësh me kujdes të shtuar dhiares gurore. Të kesh kujdes të mos rrëzohesh e bie në fund të shpellës.

Dea zvarritet për të çarën e shpellës. E mbushur frymë përgjon me kujdes, në cilën derë do të jetë mbyllur bilbili, i cili tashmë nuk dëgjohej fare. Ec ndërmjet drurësh alesë së bukur të Pallatit mbretëror e ndalet nga dy roje të armatosura.

-Ku ke mësyrë, – i folën ata me një zë.

-Vij nga shkolla. Shkoj në shtëpi…

– Mos ndoshta e ke gabuar rrugën?

-Kjo është rruga ime e përhershme, – foli pa ndonjë dridhje vogëlushja e rojet vetëm u shikuan mes vetes dhe s’e ndalën rrugën. Ata lakun në të djathtë e Dea pa frikë mori në të majtë. Iu afrua Pallatit… Te këndi i djathtë i  Pallatit të madh, të ndërtuar vjet më parë krejt në mermer, Dea hetoi dy roje që bisedonin mes vetes dhe e përmendën bilbilin.

-Askush nuk guxon të afrohet te Pallati, – tha roja e parë.

-Ndoshta jo e ndoshta po! Duhet ta ruajmë bilbilin me çdo kusht. Vjedhja e tij do t’ na kushtojë me kokë.

E fshehur pas këndit në hark të Pallatit, Dea papritur dëgjoi trokun e ardhjes së  një karroce  me dy kuaj të bardhë. Dolën pa humbur kohë nga Pallati dy shërbëtorë.

-Ti do t’i bartësh karotat, – foli njëri.

-E ti Guci Baci, do t’i bartësh lakrat.

Ata u ngarkuan me karotat e me lakrat, e mësynë të hynin brenda në Pallat. Xhuxhin,  Guci Baci, Dea e njihte nga një poezi e më hershme e mësuar në shkollë. Me t’u afruar te dera e Pallatit ajo i bëri zë.

-Ej, ti. Më dëgjo…

Ai vështroi anësh dhe prapë mori të ecte. Ndali prapë në hyrje të derës dhe prapë dëgjoi një zë që i vinte nga afër.

-Or ti, prit pak. Më dëgjo… – Guci Baci këtë herë u bind ta thërriste ndonjë zë. Shërbëtori i parë vajti lart shkallëve e ky vështroi përsëri nga vinte zëri. Me ngarkesën në supe, i zgurdulloi sytë dhe vërejti Dean nga i psherëtinte. –Më ndihmo, – i tha ajo.

-Më prit pakëz, – tha Guci Baci dhe ngjiti shkallët me ngarkesën në sup. Dea mori frymë ashpër e do të fshihet pas derës, ta presë Guci Bacin, e të kërkojë nga i t’i ndihmojë ta shpëtojnë bilbilin. Guci Baci nuk voni dhe do të shfaqet përsëri.

-Çfarë kërkon këtu, – i tha Deas…

– Ta shpëtoj bilbilin…

-Bilbili është në gjendje të rëndë. E ka harruar dhe këngën e tij të bukur. Kot e ushqejmë me mel e mëlmesa të ndryshme, kot…

-Më ndihmo ta shpëtojmë!

-Prisja me padurim të vijë ky çast, – psherëtiu Guci Baci dhe u nis për te dhoma në të cilën bilbili dergjej në kafaz… Ecin pas njëri-tjetrit me kujdes, të mos diktoheshin nga rojet e mbretit dhe ngadalë e hapën derën ku bilbili përjetonte çastet e fundit të jetës…

Roja, me çelësin e vet të lidhur për qafe, me të cilin e hapte dhe mbyllte kafazin e bilbilit, gërhiste në gjumë të thellë. Dea ia mori ngadalë çelësin dhe e hapi kafazin…

Bilbili fluturoi për dritaren e hapur dhe ra në degëz të pjeshkës, të cilën e kultivonte Bindi para shpellës së vet dhe ia nisi këngës së lirë.

Bindi e dëgjoi këngën e bilbilit dhe kaq shumë i gëzuar kërceu lart – lart, sa u desh të pritej të binte prapë në tokë. Toka nga gjëmimi kaq shumë u dridh, sa i tërë pallati i mbretit u rrënua, u bë rrafsh me tokë. Pallati u shkapërderdh i tëri, më nuk mbeti asgjë veç një grumbull gurësh të mëdhenj, të cilët binin thuaja nga qielli në tokë dhe një   guri i madh u rrokullis  nga lart e i ra mbretit në kokë.

-Nuk është kënga e bylbylit vetëm për një mbret të keq.

-Kush i tha? – psherëtiu vogëlushja.

-Guri i tha mbretit, tashmë të vdekur nën pallatin e vet të rrënuar…

-Babi, babi… – deshi të thoshte edhe diçka tjetër vogëlushja.

-Po… thuaje, mos ngurro, – tha babai.

Ajo i fërkonte sytë plot gjumë dhe shikoi lart, më pastaj prapë deshi të thoshte diçka dhe më pastaj shikoi në degëz të kopshtit bilbilin e artë nga ia thotë këngës më të bukur. Agonte mëngjes i trëndafiltë.

-E po këndon kaq bukur bilbili.

-Po, Dea dhe këtu është fundi…

-Ama, babi, unë dua që ti të ma tregosh edhe një herë përrallën për bilbilin, sepse kurrë të njëjtën nuk po ma rrëfen.

-Natyrisht, në mbrëmje, sapo të dalë mbi syprinën e liqenit hëna e portokalltë, ta rrëfej prapë një variant të përrallës për bilbilin e artë.