Fritz RADOVANI: In memoriam, Don Ndre Zadeja

 

Pjesa e V: Zamak i Flamurit Kastriotit… 

  

DON NDRÉ ZADÊJA, (1891 – 1945) 

  

Shqiptarët e njohën me Emnin e nderuem: Poeti i Ambelsisë!  

U thirr bashkë me popull edhe prifti Don Ndre Zadeja, kur do të pushkatohej i ndjeri Kolë Sheldija me datën 2 shkurt 1945, në fshatin Sheldi. Menjëherë mbas pushkatimit të Kolës, Don Ndreu iu afrue, i bani Shartët e Fundit dhe porsa u ngrit në kambë, pau vedin me pranga ndër duer nga forcat e Ndjekjes komuniste. 

Don Mikel Koliqi edhe ky atëherë i arrestuem, më tregonte në vitin 1993: “Si tash e kam ndër veshë të inçizuem zanin e të shkretit Don Ndre, kur po e torturonin. Ai asht torturue shumë dhe po u thonte torturuesve: “Mohni bre kështu, po a ban shqiptari në shqiptarin shka jeni tue ba ju në mue”!? 

Don Ndreu akuzohet se ka pasë dijeni për vendqëndrimin e Don Lazër Shantojës, Don Alfons Trackit, Kol Ashikut, Martin Sheldisë, Gjovalin Sheldisë, Ndoc Jakovës, Gjok Gjergjit (prej Lisnet) dhe Zef Augustinit (prej Lisnet). Njëkohësisht ka mbajtë lidhje të ngushta me Don Injac Gjokën, i cili strehon dhe përcjellë ndër shpella “kriminela” të luftës. Don Ndreu mohon akuzën që i bahet por burrnisht pranon: “Mësova se punohët për shuemjen e Partisë Komuniste, të cilën si doktrinë e urrej edhe unë.” (Dosja 667, me 7 shkurt 1945, Don Ndre Zadeja d.v.). 

Gjykata Ushtarake e Shkodrës e përbame nga: kryetari Hamid Keçi, antarë, Mustafa Iljazi dhe Arif Gjyli, prokuror Sotir Dodona dhe sekretari Shaban Kuçi, me 16 shkurt 1945 dha vendimin: “Për të pandehurin Dom Ndre Zadeja, me vdekje, me pushkatim”. 

“I pandehuri kërkoi lehtësimin e dënimit.” 

Gjykata e Lartë Ushtarake, Tiranë, me datën 28 shkurt 1945, refuzon kërkesën. 

Don Ndre Zadeja u pushkatue më 25 mars 1945, në Zallin e Kirit, mbas murit të  Rrëmajit, në Shkodër. Ishte i Pari Klerik Katolik Shqiptar që u vra në Shkoder. 

Fjala e fundit e Don Ndre Zadejës ishte: “Ah, moj Shqipni, moj mizore e, shka të baj ma shumë për ty”?!” Ndër pushkatimet e ditëve të para lejohej prifti me i krye sherbimet.  

Në këtë rasë ishte aty Don Tomë Laca, i cili mbas pushkatimit e mori në krah Don Ndreun e vramë, (me leje të Sheuqet Peçit) dhe bashkë me xhakonin Mark Çuni dhe dy të tjerë, e kanë varrosë mbrenda vorreve të Rrëmajit, aty ku asht edhe sot.  

Kur Don Toma shkoi në Argjipeshkvi aty nga ora 7.00, pau veladonin e lamë me gjakun e Don Ndreut prej supit ku e kishte mbështetë e deri në fund të kambëve, dhe aty për aty i ka ra të fikët. Prej atij çasti ai ka pësue një sëmundje nervore nga e cila nuk asht shërue kurrma. (Si mbas tregimit të Don Mikel Koliqit, në vitin 1993). 

Atë ditë, një afishe e madhe u vue ndër murët e Shkodrës: 

“PUSHKATOHEN KRIMINELAT E LUFTËS DHE ARMIQTË E POPULLIT: 

1.Prenkë Cali 2. Dom Ndre Zadeja 3. Luigj Gjeto Kastrati 4. Ndok Nik Bardhoku 5. Ndrekë  Loka 6. Arif Selim Hyseni 7. Dedë Lulash Smajli 8. Gjok Nikaj 9. Dul Bajrami 10. Mark Luc Gjoni 11. Tomë Lekë Daka 12. Maliq Bajrami 13. Gjok Nikoll Voci dhe 14. Pjetër Dedë Gjedashi.”Ideali që i bashkonte këta burra ishte: “Rrnoftë Shqipnia!” 

Don Ndreu i la Popullit Shqiptar një veprimtari letrare të pakrahasueshme. 

Shkodra nuk e harroi asnjëherë Letren që Ai i dergoi në 1942 At Fulvio Cordignanos.  

ME 25 MARS 1945… 

PRANË RRËMAJT, NË ZALLIN E KIRIT NË SHKODER,  

PUSHKATOHET EDHE “POETI I AMBËLSISË” DON NDRE ZADEJA, 

I CILI, HAPË EDHE FLETËN E GENOCIDIT KOMUNIST NË KËT QYTET, MBAS DON LAZËR SHANTOJËS NË TIRANË, ME DATËN 5 MARS 1945. 

NË SHENJË NDERIMI DHE RESPEKTI PËR KËTE MARTIRË TË 

KISHËS KATOLIKE SHQIPTARE,  

QË ME GJAKUN E TIJ LAU TOKËN TONË AMTARE,  

PO JU DHUROJ KRYEVEPRËN E TIJ LETRARE. 

Me shumë respekt Fritz RADOVANI. 

  

LETER E HAPUN  

A T   F U L V   C O R D I G N A N O S 

1942 

  

Cum non est cui suadeatur 

Et qui suadeant non sunt.  

(Plint. Paneg.) 

  

  

Me thân’ se s’dijte ç’âsht votra e shqiptarit  

e shtroja e tij me firi t’njomë e trûngu    

nënkrejse e vrashtë illyre pranë zjarmit 

gjith’her’ mikprit’s, nëpr’ ato biga e ahishta 

ku bjeshk’t e nêmna derdhin lot rrëshine:                    5 

Me thân’ se at dor’ të lmut e t’shugurueme, 

si tosk’ si geg’, pa farë idhní besimi,  

s’ta puthi e s’ta shtërngoi si miku mikut, 

por kryet ta vrau pse kok’ për kok’me tândin 

shqiptari e ndeshi fatakeqi, rrehëm!                           10  

E pra ky derën dy kapak’sh ta çili, 

si i t’shpis, dita me ditë ândjeve tua 

bujar i erdh e gjurm’ për gjurm’ ndër shpêlla, 

ku flêjn’ drangojt, drangûe aj vet’ të prini,  

me krrab’ të vet çërmoi nëpër têrrina,                      15   

me lahut’ të vet këndoi pa mê pran’ téje,      

(pa mê – pa pushue,FR) 

me brisk të vet latoi me shkrojla t’vjetra  

një shkop për ty. Patër Milan të quejti,  

t’ ndêshi e t’përcuell, ké stani i vorfën t’prîni,  

ngarkue me plaçka tua e me visare                       20  

t’njaj giuhe s’lasht’ qi namin ty ta rriti  

ndër blêj qi nuk dijn’ mort. Ké stani t’prîni,  

ku e pakundshoqe t’pritte bujarija  

e grues shqiptare. E kur mbi letra tua,  

lodhun s’kërkuemi, nji sy gjumë i knaqun        25  

me bâ ti dojshe i patrazuem prej kujna,  

cikën e lop’s ajo fisnike e mielte,   

plotepërmaje ‘i kup’ me psheshatâmbël  

para ta vête e, ksulën n’dorë, i zoti  

i shpis’ “njelmo, njelmo, i bekue” me t’dhânun    30  

e buk e krypë e zemër parashtrote. 

Héu! Mirë uhan shqiptarit sot ja ktheve!  

N’areopagun e letrarve t’tú  

rrashtën e t’parve ton’ prej thesit nxore,  

(at thés na vet’ ta mbâjtme e vet’ ta mbûshme!)  35  

e si shpërblim plot e përplot me tamthin  

e i’dhuni’s s’pashoqe né na paraqite  

e “pini, pini, t’shkret’” i grishe evarshëm  

Astyagjë i dytë Arpagut t’mjer’ shqiptar!  

Arpagu n’darkë, o mizorí! Me mishin              40  

e djalit t’vet do t’ngihet edhe n’rrashtën   

e tij do t’pijn’…. i pvetun do t’përgjegjët:  

“N’sofrën mbretnore çëdo gjellë a e shijshme”!  

Dishmitare ty t’thrras o e tepruemja  

durés’ shqiptare, ti qi vuen pa zâ,                   45  

e brén pa u ndî, e kjân pa ankim, e thér  

pa vrá, diftom’ pash Perëndin, a mundem  

shqiptar i lirë Arpag i dyt’ m’u bâ  

i shuem e i poshtër? Un me dije tânde  

s’ due t’mbatëm, o letrar. Synon meshtari    50  

meshtarin jo shqiptar, i thot’: Gabove!  

Ujku don tym e mjegull. Rac’s illyre  

ti ujk ju bâne, gjall’ ti ma përpine,  

me at eureka t’çuditshëm ti e zbulove  

nênin gordjan, me’i t’sjellme shpate e kpute,    55  

e nji rras’ t’ré mbi vorrin e Shqipnis’  

na vûne: Ktu pushon rraca ariane!  

Rracë e stërkeqne, farë e manafikun,  

skotë e përzieme hithâsh ariane  

kênka Shqipnija? O témpora! O móres!            60  

Gjurmues i thêll’, ti gjurmë Illyrjes s’vjetër  

n’Shqipni s’i gjên? Mbi té përbé pra jemi,  

mbi pluhun t’saj përbéhen pelikanat  

e dërmishun ndër vuejtje mijvjeçare  

dëshmor’ të padishmuem. Gjurm’ nuk i gjên? 65  

e prá dikur i madhi i t’mdhejve Leka  

n’Egjyptin e gjymtisun pik’ma s’pari  

mbi ball’ t’Hetéjve ton’ s’kundroi habitun  

emnin shqiptar? At emën t’nëpërkâmbun  

nuk shkoi aj me e ringjallë? Ti gjurmë Illyrit     70  

n’Butrintin tând nuk i gjên? E nuk kujtohe  

se edhe n’shpi tânde dora e huej la shêjet  

e ‘i gjytetnimit t’huej? Edhe n’shpi tânde  

gjuha e përfolun s’kjé gjth’ herë e shkrueme?   75  

Përmbi gërmadha t’hueja ndër pasojna  

tejshekullore rrihi flet’t e tua,   

Shqipe virgjin e Illyrve, e n’çerdhe tânde  

çili ata zogj, rriti ata zogj e ndîelli  

me gjuhën tande Illyre Shqipëtare! 

Préja ti, Roma e Madhe, hovin Pirros,            80  

rrudhja guximin, Rom’, Teutës zamâdhe,  

Gencin shkodran’ shtërngoje me verig’ ari,  

por jan’ verigat shêj se Rom’ a Roma  

(shêj – kêputë) 

e Illyri  Illyr. Verigat ja zgjidh’ Gencit,  

i shkrijn, i bân kunor’, mbi krye t’Illyrit      85  

besnik vetê ajo e vnon Roma e pavdekshme.  

Na komb’ bastardh, na t’huej n’vend ton’, na préja  

(preja – të pabesë) 

e votres sonë, emënharruem, rrugaca?  

Rrugaç, vasal, ushtar i blem me pare  

edhe zamadhi Kastriotë i yni?                   90  

pse ‘i dit’ vetimshëm aj me shqipe t’veta  

mbi Ardjen fluturoi, besën e dhânme  

fronit t’ Partenopës me gjak n’Ursáre  

n’vend për me çue si e ka zakon shqiptari?  

E drejta a nji. Kjé Kastrioti i bindun             95  

n’miqsi t’Venecjes s’lasht’, por pau Rozafa  

Shpatën e tij e u dridh. Aj Kapidani,  

Aj pararoja e krishtënimit t’ngûcun,  

por edhe Mbret i Shqipënise Illyre.  

Ti ndér’, ti t’drejt’ kurrkund s’i dhae shqiptarit.       100 

Ç’e bâjm’ na t’gjallt’? Pse lodhna kot? Pse lypim  

çka s’na përket? E ti djelmni, pse lnyre  

për  fate t’ardhshme t’Shqiptaris, kur n’shpatull  

ná gjâ nuk kém, as komb’ as fis nuk jém?  

Perjârgë a pênda e jote, Cordignano!        105  

Me dâng’ të zez’ ti ja zhigate ftyrën  

vedit e né. Por nuk jan’ dokrrat tua  

qi e bâjn’ paçavër rracash Shqiptarin!  

Nuk jan’ zbulimet t’tua çudiplote  

qi e bâjn’ me kthye dalë ‘i fjal’ të folme,       110  

nji dor’ vllaznisht të shtrime, ‘i bés’ të dhânme:  

Shqipja Shqipës krahun ja dhâ, s’ja kputi.  

Njikshtu shpnesojm’, njikshtu e dijmë. E t’bâni  

goja me fol’ çka para téjet nieri  

i gjall’ nuk thá? E t’bâni zemra shpirtin         115  

pa i dalë endè ti me ja xjérr’ shqiptarit  

me at styl të kuqun n’gji? I thérun n’zemër  

vigmën aj sot e lshon…. Prej téje e nâmta  

kupë e përmbyzne a derdhë e buka e thyeme  

(përmbyzne –përmbysun) 

nuk njitët mâ. Hin fjal’ kah dole ‘hè gjoftë    120  

rrféja mizore e hijevet Illyre,   

nâma e nji kombit qi nuk humb’ si s’humbin  

Shtyllat e Kapitolit tând! Prapóu,  

ti hije e zez’, mos t’marrin mbrapa vigma  

e t’parve ton’ prej vorrit, ku flên Fishta,   125  

prej grope, ku pushon Frashëri e Mjedja. 

  

  

                              II 

  

Mjedja, Barbari i Madh, n’heshtjen e gjumit  

t’vorrezave injacjane e luejti rrashtën  

brahyçefale e prej dy rrathve t’humbun 

Frombója i dyt’ dy sy vetoi si rrféja;         130  

me grushtin e përtham e shkundi Pasin,  

Jungun e t’amblin Gjenovic me vllazën,  

akull ku n’préhje barasohen eshtnat  

e t’strukunve nën dhé. E théll’ si deti,  

ehéu! Nji gjâmë u ndi e përfrigueshme.  135  

Ndigjom’, ti Cordignano, e veshin vénja  

fjal’s qi po t’thâm: Nuk a zili degâmje  

vargjet e mija qi frymzon, por ahti  

i nji shqiptarit t’lirë, i shituem zânash,  

pse i prekun n’tél, pse i thérun n’zemer, t’rámën    140 

gati me e bâjt’ por t’shámen kurr. Harrohet  

e s’harrohet çdo dhûn’ mbi tok’, por ndéri  

për kombe a shêjt, si shêjt a gjaku i dêrdhun  

për Atmë e Fé. Por, kurr nuk mund t’harrohët  

oshtima e théll’ e shigjetve t’helmatueme   145  

tridhetë e sa vjeçare, kur s’andejmi  

shkodranit ftyrën me ja marrun déshte  

me t’idhtin gaz e Shkodrën e rrëthueme,  

(ku zogjt e shqipës s’parit syt i çilne,) 

n’thalbin e zemrës keqas ma gërgave,            150  

njât’her’ kur ûja flatrat e shpuplueme  

ndête mbi né mortore e ankimi i zi,  

me rrâjça n’goj’ kelkaze e madergone,  

çilte vorreza t’reja n’për gardhîje;  

kur nanën téme, ditë e zezë, e mblova         155  

n’at syz’ lédine n’Rmâj, kur Taraboshi  

e Lodertuna viellshin zjêrm çeliku,  

n’thalbin e zemrës keqas ma gërgave!  

Nanën kush e harron? Por Nana e Madhe  

Shqipja dykrenshe Illyre u njâllte e lumja,  160  

u njâllte. E pra ty Shkodra, Cordignano,  

t’ bâjti e t’nderoi! Andërr a kjo ti thue?  

A e din, a e din sa tâmb’l atdhedashtnijet   

(tamb’l – qumësht) 

q’at ditë e sod ka derdh’ gjini i Rozafës  

shkodrane? A e din, a e din se lojcë a fati,  165  

por jo mizuer si ti? Se e vërvit’ peshën,  

por si ti dorën nuk e mshehë? E s’paku  

me rrashta e me kersij s’lot shkopecingël     

(kersij – kocka) 

si don me lujtun ti, tue çprush’ ndër vorre  

amanet vorrit ç’âsht zakon me i lânun     170  

të pa trazuem, t’pa fyem? S’harrohët shpota 

(shpota – tallja) 

mbi ata shqiptar’t  e lashtë e meshatarë,  

mprojtsa fatosa t’virgjinís s’ kërcnueme  

e t’ fés s’ ligshtueme, qi ti m’i shgjetove,  

kâllpa m’i qite. E pra njata rrëbeshit      175  

salvimtar kalli vetun ballë i bâne,  

njashtu si muejtne e dijtne, kurse ndjeksit  

e Benediktit t’ Madh hanës drapnore  

ju shmângne tui lân’ mbrapa troje e rrasa,  

por monumente jo, sikur Barleti,      180  

Buzuku i lashtë e Budi e émënmadhi  

Bogdan’ i yni, ndéra e kohve t’ shkueme,  

nám i pasosun i ksaj’ tok’s  shqiptare,  

ku ‘i drit’ ka mbet’ ndër zemra endè e pa shkîmun,  

ku ‘i gac’ ka mbet’ ndër votra endè e pa shkrepun,  185  

ku ‘i bés’ ka mbet’ ndër fise endè e pa çártun.  

Ti misjonar, përmbi stomîjet shêjte,  

vllazën na quejte e vllazën na përcolle,  

por vrasës ti na dole! E, po, po, thue,  

t’i lajnë uhat félshuesat e Shqipnisë          190  

me priftën t’vet shqiptarë! E prá këta priftën  

nuk ju përulne kurr çâllmës sulltane,  

as shkopit t’carvet, por synuene Romën  

Latine t’Papve fén edhe kombsinë  

tuj mprojt’ her’ mbath’ her’ zdath’, edhe tiarat  195  

përmbi fronet e lashta ipeshkëvnore:  

Kur brûnxat flêjshin n’dhé e kur t’mbértisna  

vashat shqiptare drejtë e syjshin trévën  

shêjte t’zbulueme, gur’ për gur’ ku shêji  

i mbledhjes s’tyne, qinda vjet me radhë,     200  

krepatueshëm kumbon’t  i xëvêndsote;   

kur jashta murit t’that, pushkën për faqe,  

burrat e dheut, xhúrdin e zez’ mbi krye,  

vështojshin mos t’i xân pusí vezire  

mbi ltér’ t’bekuem, ku dora e meshtarit    205  

shqiptar n’bekim dukej e zhdukej para  

se t’qitte synin rrezja e parë e diellit.  

O misjonar’, kambsor’t  e Naxarenit  

n’detin e shqetësuem t’ kti krishtënimi  

s’ bashkut me né, kush rretin e kush grepin,  210  

me gjoj’ hyjnore dora dor’s  ta mbushim  

lundricën e Tinzot me at lajm t’frigueshëm  

qi nierz përtrijn e kombe! Marrí njehët,  

âjun kur Drini breg e m’breg vërsulet  

e shkamba dyndë e m’ shpin’ përkund’ çináre,    215  

bregut përpjet’ me i dhân’ rrëshanzës  s’ vogël,  

për t’ mbledh’ bërcakë e cokla e cingla t’ thata  

pa ndonji vlér’. Grêth’ mundet m’u bâ bleta,  

por marimanga blet’ nuk bahët lângun  

pa e sjellun n’helm. Ta dijë koha e ardhshme    220  

e lume o e mjer’ (me fatin kush mund kapët?):  

Kanuja Illyre pronen edhe kullen  

me kulm e me temel e gjan’ e gjallë  

me ç’fryn e  ç’avullon ja digjte núri,  

por armën lirshëm n’dor’ ja lête gjaksit.       225  

Siell, Cordignano, n’dorë armën e ké:  

Ndêshëm n’tryvezën shkencatare t’ presin  

banor’t  e botës s’ vogël primitive.  

Kjémë çka kjém’ e jém çka jém. Zakonët  

ti ruejmë Illyre e gjuhën t’papërlyeme!      230  

Ndër duer t’virgjilta t’ çikave t’ fatueme  

t’ përshkohen spikt, e pêjna leshi s’dredhun  

t’ dalin të ri për tirqi si biluri,  

e téja t’ fort’ si kanpi për buljera,  

e kput’ t’ qindîsna n’ar për fatamirin      235  

qi hylli do t’u sjell’ kur táta e lókja  

n’ân’ ti vên’ shêj, njashtu si na lá i pari. 

Njashtu si na lá i pari, çeta e lúme  

e barijvet shqiptar’ n’ mallesa t’ veta  

ogiçin para, berreve dihatse             240  

t’u prijn ké mrizi plak mijavjeçari;  

nën hije t’ tij t’këndojn kangën e vjetër,  

t’shkruejn zogj me krah’ n’velgji prej s’ kuqi s’ pishës,  

t’shkruejn flutra lloje lloje m’ furk’ shpatúke,  

si lokja jau kërkoi Bardhën nuse.       245  

(qi me e kërkue me pishë edhe me qiri  

mana kûnd shoqen nuk ja gjên’); e t’ shkruejn  

e t’ shkruejn edhe me gjak shêja vllaznije,  

n’krahun e njom’ të njani tjetrit, gërmat  

e vjetra t’nji kujtimi t’ lasht’ sa bota     250  

e tyne Illyre. Bashk’ me hije t’ dirgjën,  

prej muzgu, dhênt përpara tè konaku  

t’u prrallë e tue këndue ‘i  kang’ mbas krahit  

qi sos’ përher’ n’ kushtrim. Çka thot’ kumbona,  

or ju, n’ at  Kish’ të lume, vetmitare?      255  

Dita e misjonit! Mblidhën çeta çeta,  

bûjen me u dá mikpritse misjonarve,       

(bujen – buken) 

me u ba konak. Qé, siellet n’ héll’ ma i miri  

dash për kumbon’. Prân’ spata kmesa e lavra,  

prân’ dér’ n’ mullî çakallja, e dîng  përmbushet    260  

streha hyjnore e vorfën. Nisin zêmrat  

rryeshëm m’u thy para s’ vërtet’s tronditse,  

e besa bés’ m’u  lidhë e i leshti parzëm  

me lyp’ mëshrirë e dora dorën gjakse  

për hatër t’ Drunit Shpërblimtar m’e puthun, 265  

me t’ luejtun gjakut, ndërsa trina e s’majtës  

cirkën e tér’ zbunûese. A lodhë, a thýe    (cirkën – djersën) 

Thráku barbar i yti, Cordignano!  

Tashti , té votra shlodhu, o misjonar,  

e n’ dritën e tymósun t’ pishtarit  270  

shejó triumfe t’réja: sóse ditën  

me syt e lodhun tui kërkuemun gërmat  

e ufices meshtarake. S’a nevoja,  

n’ kureshtën tânde shkencatare, synin  

harû t’a lshojsh ndër rrath’t e atij vargoni: 275  

a janë a s’jan’ këputë, e Lék’t e shqipës  

a janë a s’janë Illyrë, a mos teprica  

e ‘i  rracës s’ bastardhueme? Nuk t’ka hije  

me u ardhun hakut macave shpijake,  

prushin mbi shpîn’ t’u grumbullue, gazit  280  

pa dijt’ me i dhânun fund, kur ato t’mjerat  

t’përzhituna n’térbim e merrshin iken.  

Njikshtu m’kurriz’ t’ shqiptarve grumullove  

gáca mbi gáca, Cordignano, e bota  

veshin tá vûni e përmbi letra t’ mëndafshta 285  

dorën kundroi leçitse albanofóbe.  

Veprën e misjonarit lavdiplote,  

ravën e kambve t’ tija koha e amshimi  

me bindje e përkujton, por, vepra e jóte,  

ravizë e zbét’ trathtije, a gjurmë gamilli,   290  

qi vetun e përlán’ shtërgata e breshni. 

Shkoder, 1942. 

  

Shenim F.R.:Më shpjegonte Prof. Gaspër Ugashi, rreth vitit 1958 në Shkoder:  

Lexoje këte “Leter të hapun” që një Prift Katolik Shqiptar, Don Ndre Zadeja i ka shkrue një klerikut tjetër italian At Fulv Cordignano-s, mbasi ai pat fye në një shkrim të vetin Popullin Shqiptar, në vitin 1941. Kjo u shpall në shtyp në vitin 1942.  

Në vitin 1942 një student shqiptar (emni i të cilit nuk më kujtohet F.R.), në Paris tue dhanë provim për letërsi në Universitet atje, e pyet profesori: “Po, përveç dy letrave të njohtuna, a ka ndonjë tjetër të kësaj gjinije që asht botue në këto ditët e fundit?” – Studenti shqiptar heshtë… – Profesori francez shton: “Pikërisht në vendin tand asht botue këto ditë një letër e tillë, ku, një Prift Katolik Shqiptar i asht përgjegjë fyemjes që i ka ba Popullit Shqiptar, një dijetar i njohtun italian, po edhe ai klerik katolik.  

Ajo “Letër e hapun” e shkrueme nga Don Ndre Zadeja, zen vendin e tretë në letersi botnore për nga ana letrare dhe artistike.  

Autori i saj Zadeja, ka shkrue një letër të tillë që mund të lexohet në të gjitha ambjentet dhe për të gjitha moshat, mbasi gjuha që përdor autori, asht shumë e pastër dhe shumë e pasun”. 

Por, askush nuk mund të parashikonte se mbas tri vjetësh, me 25 Mars 1945, në orën 05.00 të mengjezit, Don Ndre Zadeja, “Poeti i Ambëlsisë” do të pushkatohet në Zallin e Kirit nga tradhëtarët komunist “shqiptar”, si “anmik i Popullit të vet”. 

Ju lutëm shpërndajeni tek Rinia këte Leter! 

Shpërndajeni në katër anët e Botës, si asht shpërnda.., edhe vetë Rinia Shqiptare! 

Melbourne, 4 Fruer 2022.