Mehmet Prishtina: SELANIKU NA BËN BASHKË!
Jemi të nderuar që sonte jemi bashkë këtu në Kishën Katolike në Selanik, si mysafir të Komunitetit shqiptar të këtij qyteti.
Sonte i është bashkuar kësaj atmofere impozante edhe një delegacioin nga vendlindja e Gonxhe Bojaxhiut – Nënë Tereze, nga Shkupi ynë, në krye me drejtorin e ITSHKSH, prof. dr. Skender Asani. Ata në Selanik po sjellin jehonën e një pune kolosale që po bëjnë në kuadër të projekteve hulumtuese, sidomos ato që kanë të bëjnë me trashëgiminë tonë shpirtërore dhe kulturore, ku bën pjesë edhe trashëgimia e familjeve katolike shqiptare, në mesin e të cilëve edhe ajo e Bojaxhinjve, prej nga doli Gonxhja jonë dhe Nënë Tereza e gjithë botës, e cila njerëzimit i fali modelin më unikat të përkushtimit ndaj Zotit dhe njeriut.
ITSHKSH në Selanik po vjen me DRITËN E GONXHËS për të sjellë sa më shumë dritë në komunikimin tonë ndërshqiptar, por edhe me popujt tjerë fqinj, me të cilët na ndan jo vetëm gjeografia e përbashkët, por edhe e ardhmja, e cila duhet të jetë e liruar nga mjegullat e së kaluarës.
KJo mbrëmje që po na bashkon sonte, nuk do të mund të ishte madhëhtore pa kontributin e Komunutetit shqiptar në Selanik, në krye me Luan Zykën, një intelektual dhe veprimtar i devotshëm, të cilin po e pate mik, je me shumë fat.
Një fat i tillë më ka ndjekur edhe mua, sepe miqësitë nuk janë krejt të ratësishme. Miqësitë ngjizen si një fryt që shijen e formojnë në bazë të kujdesit dhe respektit që tregojmë ndaj njëri tjetrit. Kjo u dëshmua edhe historikisht, atëherë kur Selaniku ofronte mikëpritje e ngrohtësi edhe për shqiptarët.
Si një metropoli heterogjen i popujve ballkanikë të cilët jetonin së bashku prej shekujsh, në Selanik edhe shqiptarët në fillim të shek. XX kanë zhvilluar aktivitetete politike dhe kulturore
Në këtë qytetet kanë pasur shtëpi të tyre shumë tregtarë nga Korça si dhe ish-kryeministri i Shqipërisë Hasan Prishtina, i cili u vra në 1933, po në këtë qytet. Në rrugën Vasilis Ollgas, ku ndodhet ende shtëpia – pallat e Hasan Prishtinës, pak metra më tutje janë dy shtëpi-vila të tregtarëve shqiptarë Mehmet dhe Ahmet Kapandzit.
Në vilën e Mehmet Kapandzi nga Gushti i vitit 1916 e deri nga fundi i vitit 1917 qëndroj Esat Pash Toptani i cili komandonte disa forca ushtarake shqiptare të cilët shërbenin në mbështetje të ushtrisë franceze gjatë Luftës së Parë Botërore.
Në Selanik disa vite ka jetuar Ismail Qemali i cili u martua me një greke me emrin Kleoniki. Gjatë kohës së Kryengritjes së Turqve të rinj (Xhonturqve) në korrik-gusht tëvitit 1908, në Selanik kanë qëndruar Çerçiz Topulli, Bajo Topulli dhe Mihal Grameno.
Për pak muaj qëndroi në këtë qytet edhe mbreti Ahmet Zogu bashkë me shoqëruesit e tij pas largimit nga Shqipëria në 1939.
Me Selanikun lidhet edhe një ngjarje shumë e rëndësishme për grekët dhe Greqinë. Më 26 Tetor 1912, komandanti i atëhershëm turk me kombësi shqiptare gjenerali Hasan Tahsin Pasha ia dhuroi grekëve dhe jo bullgarëve qytetin e Selanikut.
Hasan Tahsin Pasha pas i dhuroi Selanikun u largua në fillim për në Francë dhe më pas në Zvicër ku vdiq në vitin 1918 në Lozanë të Zvicrës.
Selaniku, siç po e shohim edhe tani, u bë një vendpritës i mijëra emigrantëve shqiptarë, të cilët në këtë qytet gjetën perspektivë, si në aspektin e mbijetesës sociale, por edhe në aspketin e zhvillimi të karrierave profesionale. Dëshmi për këtë është edhe hapja e shkollës për mësimin e gjuhës shqipe, e cila për gjeneratat e reja po bëhet një fanar që ndriçon udhën e Dhaskal Thodrit në misionin e shenjtë të shkronjave shqipe.
Një mirënjohje e thellë për këtë organizim të sontëm shkon për Komnunitetin hqiptar në Selanik në krye me Luan Zykën, por edhe për krerët e Kishës Katolike, të cilët hapën dyert dhe zemrat për karvanin tonë nga Shkupi, i cili udhëtimin e vet po e vazhdon në kërkim të unitetit dhe mirëkuptimit ndërvëllazëror e ndërnjerëzor.
U pafshim në organizime të tjera, me aktivitete e punë përbashkuese!
Selanik, 3 shtator 2022.