Finalistët e Çmimit Sakharov të Parlamentit Europian, fitues kanë qenë edhe Demaçi (1991) dhe Rugova (1998)
Finalistët e këtij viti për Çmimin Saharov për Lirinë e Mendimit të Parlamentit Europian, të zgjedhur në një takim të përbashkët të komiteteve të marrëdhënieve të jashtme dhe zhvillimit më 13 tetor, janë: Populli trim i Ukrainës, i përfaqësuar nga presidenti i tyre, liderët e zgjedhur e shoqëria civile; Komisioni i së Vërtetës në Kolumbi dhe Julian Assange, bashkëthemelues i Wikileaks. Finalistët u përzgjodhën nga eurodeputetët nga një listë më e gjatë e nominimeve të bëra nga grupe politike ose grupe prej të paktën 40 eurodeputetësh.
Populli trim i Ukrainës, i përfaqësuar nga presidenti i tyre, liderët e zgjedhur dhe shoqëria civile
Lufta e paprovokuar e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës, e nisur në shkurt 2022, po i shkakton popullit ukrainas kosto të mëdha për sa i përket jetëve të humbura dhe qyteteve dhe fshatrave të rrënuara. Sipas nominimit, populli ukrainas po lufton për të mbrojtur shtëpitë e tij, sovranitetin, pavarësinë dhe integritetin territorial, por çdo ditë ata po luftojnë edhe për lirinë, demokracinë, sundimin e ligjit dhe vlerat evropiane.
Nominimi veçon presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy për guximin, qëndrueshmërinë dhe përkushtimin e tij ndaj popullit të tij. Ai përmend gjithashtu rolin e individëve, përfaqësuesve të nismave të shoqërisë civile dhe institucioneve shtetërore dhe publike si, ndër të tjera, Shërbimet Shtetërore të Emergjencave të Ukrainës; Julia Pajevska, themeluese e njësisë mjekësore për evakuim Angels of Taira; Oleksandra Matviychuk, avokate dhe aktiviste për të drejtat e njeriut; Lëvizja e Rezistencës Civile Fjongo të Verdhë; dhe Ivan Fedorov, ish-kryebashkiak i qytetit ukrainas të Melitopol.
Komisioni i së Vërtetës në Kolumbi
Komisioni i së Vërtetës në Kolumbi është një institucion i krijuar sipas një marrëveshjeje paqeje të vitit 2016 për t’i dhënë fund luftës civile kolumbiane në vitin 2016. Ai synon të vërtetojë faktet për shkeljet e të drejtave të njeriut gjatë konfliktit dhe të mbrojë të drejtat e miliona viktimave të tij. Nominimi i bën homazhe viktimave të luftës civile dhe përshkruhet si një mundësi për të mbështetur procesin e paqes. Aty përmenden emrat e Francisco de Roux, Alejandro Valencia Villa, Marta Ruiz Naranjo, Alfredo Molano Bravo (pas vdekjes), Alejandro Castillejo, Saúl Alonso Franco, Lucía Victoria González, Patricia Tobón Yagarí, Alejandra Miller, LeynerÁlyallo Murer dhe Carlos Martin Beristin.
Julian Assange
Si një nga bashkëthemeluesit e shoqatës WikiLeaks, Assange u dha gazetave kryesore botërore dokumente në lidhje me krimet e luftës, ndalimet arbitrare, shkeljet e të drejtave të njeriut dhe torturën. Ai është mbajtur në burg në Mbretërinë e Bashkuar dhe aktualisht po përballet me ekstradimin në Shtetet e Bashkuara për të dalë në gjyq me akuzat për spiunazh dhe keqpërdorim kompjuteri.
Sfondi
Çmimi vjetor Sakharov për Lirinë e Mendimit u jepet individëve dhe organizatave që mbrojnë të drejtat e njeriut dhe liritë themelore që nga viti 1988. Ai është emëruar për nder të fizikantit dhe disidentit politik sovjetik Andrei Sakharov dhe çmimi është 50,000 €. Në vitin 2021, çmimi shkoi për liderin e opozitës ruse Alexei Navalny për luftën e tij kundër korrupsionit dhe abuzimeve të Kremlinit të të drejtave të njeriut.
Fituesit ndër vite të çmimit Saharov, mes tyre edhe Ibrahim Rugova dhe Adem Demaçi
1988 – 2000
- Anatoli Marchenko (posthumously) – 1988, Russia
- Nelson Rolihlahla Mandela – 1988, South Africa
- Alexander Dubček – 1989, Slovakia
- Aung San Suu Kyi – 1990, Myanmar
- Adem Demaçi – 1991, Kosova
- Las Madres de Plaza de Mayo – 1992, Argentina
- Oslobođenje – 1993, Bosnia and Herzegovina
- Taslima Nasreen – 1994, Bangladesh
- Leyla Zana – 1995, Turkey
- Wei Jingsheng – 1996, China
- Salima Ghezali – 1997, Algeria
- Ibrahim Rugova – 1998, Kosovo
- Xanana Gusmão – 1999, East Timor
- ¡Basta Ya! – 2000, Spain
2001 – 2010
- Dom Zacarias Kamwenho – 2001, Angola
- Izzat Ghazzawi – 2001, Palestine
- Nurit Peled-Elhanan – 2001, Israel
- Oswaldo José Payá Sardiñas – 2002, Cuba
- Kofi Annan and the staff of the United Nations – 2003, headquarters in New York, USA
- The Belarusian Association of Journalists – 2004, Belarus
- Damas de Blanco – 2005, Cuba
- Reporters Without Borders – 2005, headquartered in France
- Aliaksandr Milinkevich – 2006, Belarus
- Salih Mahmoud Mohamed Osman – 2007, Sudan
- Hu Jia – 2008, China
- Memorial – 2009, Russia
- Guillermo Fariñas – 2010, Cuba
2011 – 2020
- Mohamed Bouazizi – 2011, “Arab Spring”, Tunisia
- Ali Ferzat – 2011, “Arab Spring”, Syria
- Asmaa Mahfouz – 2011, “Arab Spring”, Egypt
- Ahmed al-Sanusi – 2011, “Arab Spring”, Libya
- Razan Zaitouneh – 2011, “Arab Spring”, Syria
- Nasrin Sotoudeh – 2012, Iran
- Jafar Panahi – 2012, Iran
- Malala Yousafzai – 2013, Pakistan
- Denis Mukwege – 2014, Democratic Republic of Congo
- Raif Badawi – 2015, Saudi Arabia
- Nadia Murad and Lamiya Aji Bashar – 2016, Iraq
- The democratic opposition in Venezuela – 2017, Venezuela
- Oleg Sentsov – 2018, Ukraine
- Ilham Tohti – 2019, China
- The democratic opposition in Belarus – 2020, Belarus
2021 – 2030
- Alexei Navalny – 2021, Russia