Kapitulli 35 i procesit të pranimit të Serbisë në BE po amendohet bazuar në Marrëveshjen e Ohrit
Njoftimi se Komisioni Evropian dhe Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm (EEAS) kanë nisur zyrtarisht procedurën për ndryshimin e pozicionit negociues të BE-së për Kapitullin 35 për Serbinë, për të përfshirë detyrimet për të cilat është rënë dakord në Ohër, është portretizuar nga mediat pro-qeveritare si presione dhe “kurthe” të reja për Serbinë që burojnë nga Brukseli.
Kur u nënshkrua Marrëveshja e Brukselit në vitin 2013, qeveria serbe u angazhua për normalizimin e marrëdhënieve me Prishtinën. Procesi zyrtarisht u bë pjesë e negociatave të Serbisë brenda Kapitullit 35, i cili zakonisht përfshin të gjitha çështjet që nuk mund të kategorizohen në asnjë kapitull tjetër negociator.
Në Pozicionin e Përbashkët të BE-së në lidhje me Kapitullin 35 nga nëntori 2015, theksohet, ndër të tjera, se kriteret kalimtare për këtë kapitull do të përditësohen për të pasqyruar zhvillimet e ardhshme në dialog. Inkorporimi i marrëveshjes së arritur në Ohër si pjesë zyrtare e kornizës negociuese për anëtarësimin e Serbisë në Bashkimin Evropian nuk është informacion i ri. Në fjalimin e parë pas arritjes së marrëveshjes së Ohrit, Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Josep Borrell, deklaroi më 19 mars të vitit të kaluar, se Brukseli do të monitorojë zbatimin e marrëveshjes dhe se ajo do të bëhet pjesë e negociatave.
Procesi ndërmjet Serbisë dhe Kosovës në rrugën e tyre drejt anëtarësimit në BE. Kështu thuhet edhe në aneksin zbatues të marrëveshjes, e cila është pranuar edhe bashkë me marrëveshjen e Ohrit. “Palët kanë parasysh se Marrëveshja dhe Aneksi i Zbatimit do të bëhen pjesë integrale e proceseve përkatëse të anëtarësimit të Kosovës dhe Serbisë në BE. Palët vërejnë se menjëherë pas miratimit të Marrëveshjes dhe kësaj Shtojce, Lehtësuesi i BE-së do të fillojë procesin për të ndryshuar standardet e Kapitullit 35 për Serbinë për të pasqyruar detyrimet e reja të Serbisë që rrjedhin nga Marrëveshja dhe ky Aneks. Agjenda e Grupit Special të Kosovës për Normalizim do të pasqyrojë në mënyrë të barabartë obligimet e reja të Kosovës që rrjedhin nga Marrëveshja dhe ky Aneks”, thuhet në dokumentin shtesë.
Për më tepër, pas samitit të Këshillit Evropian në dhjetor të vitit të kaluar, liderët e BE-së i kërkuan KE-së të propozojë amendamente deri në fund të janarit 2024, në mënyrë që detyrimet që dalin nga marrëveshja e Ohrit të përfshihen në kapitullin 35. Maja Bjeloš, një studiuese në Qendrën e Beogradit për Politikat e Sigurisë (BCSP) dhe anëtare e Grupit Punues për Kapitullin 35 të Konventës Kombëtare të BE-së (NCEU), i tha EWB se përfaqësuesit e BE-së ishin të qartë gjatë takimeve me zyrtarë nga Beogradi dhe Prishtina se zbatimi i marrëveshjeve nga Brukseli dhe Ohri do të ishte kusht edhe për Serbinë edhe për Kosovën në procesin e anëtarësimit.
“Propozimi për përfshirjen e detyrimeve nga Marrëveshja e Ohrit në Kapitullin 35 me Serbinë është në përputhje me qëndrimin e përgjithshëm të BE-së se marrëveshjet në kuadër të dialogut Beograd-Prishtinë janë ligjërisht të detyrueshme, duke përfshirë marrëveshjet e dakorduara verbalisht.
Prandaj, është e sigurtë se pritet që Komisioni Evropian të insistojë në zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit dhe të ushtrojë presion mbi negociatat për përmbushjen e marrëveshjeve të dakorduara dhe për të deeskaluar situatën në veri të Kosovës”, ka theksuar Bjeloš. Sipas rregullave të negociatave të anëtarësimit në BE, Kapitulli 35 përfshin të gjitha ato çështje që nuk përfshihen në 34 kapitujt e negociatave. Në rastin e Serbisë, që nga fillimi i procesit negociator, kjo çështje përfshin normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Në rastin e Serbisë, kapitulli 35 përfshin një mekanizëm për monitorimin e zbatimit të marrëveshjeve të arritura në kuadër të dialogut Beograd-Prishtinë. Kjo do të thotë se në këtë kapitull janë përfshirë të gjitha obligimet që Serbia duhet t’i zbatojë nga marrëveshjet në dialog nga të gjitha marrëveshjet e mëparshme ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Megjithatë, Maja Bjeloš thekson se në pesë vitet e fundit, liderët në Serbi dhe Kosovë nuk kanë qenë plotësisht konstruktivë në procesin e negociatave, dhe BE-ja nuk ka qenë një ndërmjetës i suksesshëm, prandaj Shtetet e Bashkuara kanë marrë përparësi në proces.
“Pavarësisht ndikimit të Shteteve të Bashkuara te liderët e Kosovës dhe Serbisë për të zbatuar marrëveshjet e dakorduara, nuk jam optimiste se dialogu përfundimisht do të kontribuojë në një cilësi dhe pozitë më të mirë të komunitetit serb në Kosovë”, tha Bjeloš.
RSE: Ndryshimet u përpoqën të parandaloheshin nga Komisioneri i Zgjerimit
Edhe pse Hungaria, si dhe 5 vendet e BE-së që nuk e njohin Kosovën (Spanja, Greqia, Qiproja, Sllovakia dhe Rumania), pranuan planin franko-gjerman në Ohër, në fillim të vitit, në media pati spekulime. se Hungaria, e cila përndryshe e njeh pavarësinë e Kosovës, mund të bllokojë ndryshimin e pozicionit negociator të BE-së për kapitullin 35.
Sipas Radios Evropa e Lirë, ndryshimet janë tentuar nga Komisioneri për Zgjerim, Oliver Varhelyi, dhe kjo është arsyeja që ka vonuar procesin e hartimit të propozimeve për amendamentet për kapitullin 35, që është përgjegjësi e Komisionit Evropian. Sipas aneksit të Marrëveshjes së Ohrit, puna për këto amendamente është dashur të fillojë menjëherë pasi palët kanë arritur marrëveshje në mars.
Edhe pse kërkesa për propozimin erdhi nga organi më i madh politik i BE-së, Këshilli Evropian, burimet konfirmuan se Varhelyi vazhdoi të rezistonte në përmbushjen e detyrimit që i ishte caktuar nga një dokumenti zyrtar.
“Pavarësisht dy grupeve të përfundimeve të rëndësishme (në nivel ministror dhe lider të BE-së), Varhelyi doli kundër të gjithëve dhe u përpoq ta bllokonte atë deri në momentin e fundit”, tha një zyrtar për RSE.
Negociatat teknike për ndryshimin e pozicionit negociator janë duke u zhvilluar dhe pritet që kjo çështje të jetë në axhendën e një prej takimeve të ardhshme, mëson European Western Balkans.