Carl Bildt: Trump kapitulloi

A do të jetë në gjendje presidenti amerikan Donald Trump të krijojë një paqe mes Rusisë dhe Ukrainës, apo po përballemi me një përsëritje të Marrëveshjes famëkeqe të Mynihut?

Kur Britania dhe Franca e detyruan Çekosllovakinë t’ia dorëzonte Sudetenlandin Gjermanisë naziste në vitin 1938, ata besuan se një gjë e tillë do të siguronte paqen afatgjatë. Por qetësimi i një agresori revizionist pati efektin e kundërt, duke krijuar skenën për një luftë tjetër botërore një vit më vonë.

Nëse paqja nënkupton zgjidhjen e të gjitha çështjeve që tani ndajnë Rusinë dhe Ukrainën, gjasat për të arritur një rezultat të tillë janë jashtëzakonisht të vogla.

Origjina e luftës qëndron në vendosmërinë e presidentit rus Vladimir Putin për të parandaluar që Ukraina të bëhet “anti-Rusi”, domethënë duke e detyruar atë të kthehet nën kontrollin e Kremlinit.

Një Ukrainë demokratike, sovrane që kërkonte bashkëpunim dhe integrim me Perëndimin ishte e papajtueshme me atë që Putin e konsideron si detyrën e tij historike. Ai ka pohuar prej kohësh se rënia e Bashkimit Sovjetik ishte një katastrofë dhe se Ukraina nuk është, në fakt, një shtet-komb i pavarur.

Kjo do të thotë se një paqe e vërtetë midis Rusisë dhe Ukrainës nuk do të jetë e mundur derisa Putin të largohet nga Kremlini dhe një vizion më realist për të ardhmen e Rusisë të ketë fituar mbizotërim atje. Asgjë e tillë nuk duket e afërt.

Por nëse paqja nuk është e mundur në një afat të afërt, një ndalim i luftimeve dhe fillimi i një procesi politik për të ulur tensionet mund të jetë ende i arritshëm.

Premtimi i Trump për t’i dhënë fund luftës në 24 orë padyshim nuk ishte kurrë serioz. Ai tani po përballet me një sfidë që do të marrë muaj, jo orë. Putin më parë e bëri të qartë se ai nuk do të pranojë një armëpushim që nuk rezulton në zgjerimin territorial të Rusisë dhe nënshtrimin politik dhe ushtarak të Ukrainës.

Ai tani do të përpiqet të nxjerrë sa më shumë që të jetë e mundur nga një takim i drejtpërdrejtë me Trump, dhe duke gjykuar nga takimet e kaluara mes dy burrave, qasja e tij maksimaliste mund të shpërblehet. Kujtoni takimin privat të Trump me Putinin në Helsinki në vitin 2018, kur ai deklaroi se besonte liderin rus mbi agjencitë e tij të inteligjencës.

Por a mund t’ia dorëzojë Trump vërtetë Ukrainën Putinit?

Në shtator 1938, Çekosllovakia nuk kishte zgjidhje për atë që i ndodhi. Nuk ishte as në tryezën e diskutimeve në Mynih, ku Adolf Hitleri bindi liderët francezë dhe britanikë të pranonin copëtimin e tij. Brenda gjashtë muajsh, Hitleri e shkeli marrëveshjen dhe tanket gjermane po futeshin në Pragë.

Trump dhe Putin janë po aq të bindur se Ukraina nuk duhet të jetë në tryezë. Synimi i tyre duket se është të hartojnë një marrëveshje dhe më pas të detyrojnë Ukrainën të pranojë kushtet e saj.

Putini ka të ngjarë të jetë shumë ambicioz me kërkesat e tij, sepse ai e di se ky është shansi i tij i madh. Në ofertën e tij hapëse, Trump ndoshta do të kërkojë një armëpushim të drejtpërdrejtë, me bisedime politike më vonë.

Por Putini do të dojë më shumë. Ai jo vetëm që do të ngrejë kërkesat e tij origjinale, por gjithashtu do të kërkojë lehtësim nga sanksionet perëndimore. Rreziku, sigurisht, është se ai do të luajë më tepër me dorën e tij, duke kërkuar më shumë sesa Trump beson se mund të japë.

Por edhe nëse Putini i reziston këtij tundimi dhe të dy burrat bien dakord për kushtet territoriale dhe politike, nuk është aspak e sigurt se Trump mund ta detyrojë Ukrainën t’i pranojë ato. Në vitin 1938, Çekosllovakia vendosi të mos luftonte, sepse perspektivat e saj ushtarake ishin në thelb të pashpresa. Por ato të Ukrainës nuk janë.

Shanset që ajo thjesht të gëlltiste një diktat të padrejtë dhe të padrejtë janë të pakta.

Për të qenë të sigurt, ka lodhje lufte në Ukrainë pas viteve të luftës së rënduar dhe sulmeve rutinë ruse ndaj civilëve dhe infrastrukturës kritike. Por ukrainasit e njohin gjithashtu atë që është në rrezik. Në shkurt 2022, pothuajse të gjithë supozuan se do të thyheshin nën presionin rus brenda vetëm disa ditësh ose javësh.

Por tani, tre vjet më vonë, Rusia kontrollon vetëm rreth 19% të territorit të Ukrainës. Për më tepër, vetë Ukraina ka marrë kontrollin e territorit në rajonin Kursk të Rusisë.

Ndërsa aksionet janë ekzistenciale për Ukrainën, ato janë gjithashtu shumë të larta për pjesën tjetër të Evropës. Nëse një president i SHBA-ve jo vetëm që refuzon të pranojë një akt të pacipë agresioni, por gjithashtu e detyron viktimën të nënshtrohet, shumë nga ato që përfaqëson NATO rrezikojnë të dalin në tym.

A do të vinte ende Shtetet e Bashkuara në mbrojtje të vendeve baltike apo anëtarëve të tjerë të cenueshëm të NATO-s?

Dhe rreziqet nuk janë vetëm për Evropën. Çfarë do të bëheshin me garancitë dhe aleancat e sigurisë së NATO-s në Azi dhe gjetkë? Nëse SHBA nuk është e gatshme të mbrojë Ukrainën, a do ta mbronte vërtet Tajvanin?

Ditë kritike janë përpara. Një burim i ri dhe i fuqishëm i paqëndrueshmërisë globale – qeveria e SHBA – tani duhet të merret parasysh.

*Carl Bildt është ish-kryeministër dhe ministër i Jashtëm i Suedisë.