Gazetarja Monika Stafa ka botuar së fundi librin “Kod” i cili i shtohet botimeve të saj të tjera me temë historike “Çështja e Shën Naumit”, ”Monarkia kundër Republikës” apo edhe atyre “Një ditë si Sofia” apo “Gati për Rinisje”. Thelbi i këtij titulli të ri është të vërë në fokus ata njerëz të cilët i kanë triumfuar korrupsionit apo qëllimit dashakeq në nivel lokal, kombëtar apo global. Pas këtij libri të botuar nga shtëpia Morava, Stafa, dikur një nga ikonat e ekranit të Top Channel, i ka dhënë një intervistë gazetës Panorama ku tregon fëmijërinë e saj në regjimin komunist, një bijë e një babai dhe mbesë e një të denuari që e përjetonte ndryshe nga shumica realitetin e asaj kohe. Kështu Monika tregon një “”KOD” më shumë se pse ajo është interesuar në librin e ri, për fatin e atyre njerzve që dinë të përballen me të keqen e kohës së tyre 

Kur keni mësuar për herë të parë për fatin e xhaxhait e babait tuaj?

Njeriu kur dëgjon shumë histori ngatërrohet dhe mundohet t’i ndërtojë ato duke i risjellë në vëmendje, sipas një rendi të vet logjik. Në një diskutim të vogël, por të nxehtë me një shoqen time të fëmijërisë, teksa grindeshim për diçka që s’e mbaj mend fort mirë, mësova prej saj se duhet të druhesha nga ky qëndrim i ashpër i imi për shkak edhe të një xhaxhai, i cili na paska qenë dikur i dënuar pikërisht për sjellje jo të hijshme, të ngjashme me timen.

Me sa duket e kisha nervozuar kaq shumë këtë shoqen time të fëmijërisë në grindje e sipër, sa i pat shpëtuar nga goja ky fakt që me siguri e kish dëgjuar në familjen e saj. Duhet të kem qenë rreth 12 vjeçe atëherë, kur e dëgjova këtë gjë si herë të parë. Mbaj mend që u ngjita nëpër shkallë me nxitim dhe hyra në shtëpi e skuqur flakë. Iu ngjita pasqyrës për të parë nëse e kuqja më kish përpirë të tërën, por e vërteta ish se nuk kuptoja asgjë në imazh nga ajo që ndieja brenda. Turpi kish filluar të më përfshinte dhe sedra më ish lënduar shumë. Që këtej mësova se ja çfarë na qenka sjellja e keqe dhe e dënueshme.

Pasi i vëreja me bezdi bashkëmoshatarët e mi kur nuk silleshin mirë, papritur e ndjeva veten me ta të përfshirë. Ky ishte përjetimi im i parë, por pasi prindërit më bindën se nuk kish asgjë në këtë mes për t’iu referuar një budallaqeje, unë duhet të vazhdoja detyrat e mia si një nxënëse e dalluar që isha. Pastaj, ajo që dihet për të është se mësova për këtë njeri të mirë pas tre vitesh, kur Muri i Berlinit ra dhe me babin tim si një nxënëse e devotshme ndiqnim së bashku lajmet në “Zëri i Amerikës”.

Ç’përjetime kujtoni të keni pasur?

Jeta është e çuditshme, sepse ka shumë të papritura në mes, ndaj ajo në të shumtën e herës është e mbushur me aq shumë ngjarje, të mira apo të këqija qofshin ato. Unë i kam përjetuar e vogël të gjitha dhe jam mësuar të pres prej saj “dhurata” të ndryshme. Nuk mund ta përshkruaj fëmijërinë në kaq pak radhë, sepse ajo ishte aq e bukur deri në një moment të caktuar, sa nuk do të më mjaftonin këto rreshta më poshtë. Ditët ishin aq të ndryshme njëra nga tjetra, sa nuk di t’i rendis se cila pjesë e saj kish potencialin më të madh ndikues për të më bërë kjo që jam sot.

Por një gjë di të them me siguri, dashuria që im atë më ka dhuruar ishte më shumë se e madhe, ajo ishte universale, sepse më bëri të dashuroja botën në të cilën do të jetoja këtu e përgjithmonë. Edhe në ditët që ai më mungoi ndërsa unë e kërkoja, ai ishte aty, me letrat dhe telegramet e tij. Ai ishte aty me veshjet e tij elegante dhe erëmira, të cilat unë i prekja çdo pasdite në orën e caktuar që isha mësuar të dilja shëtitje me të nëpër parqet e Tiranës, shëtitoret e Durrësit apo përgjatë bregdetit të tij.

Dhe mendoja vetëm një gjë, përse u ndërprenë kaq papritur, përse nuk mundem më të dal shëtitje, të shijoj akulloret me babin tim dhe përse kjo pritje e gjatë e tij pas derës së shtëpisë deri në një çast tjetër kur ai ia behu papritur!!! Çast të cilin vetëm unë e kisha paraparë në ëndërr… sa i bukur ishte ai mëngjes atëherë. Ai kish veshur një kostum të bukur që shndriste i tëri… Mamit kur ia tregova disa javë para se im atë të lirohej, iu mbushën sytë me lot, por asgjë nuk shtoi që prej atij çasti.

Të tjerët, njerëzit përreth, si ju trajtonin? Ishte e zakonshme atëherë që, përveç dënimit zyrtar, njerëzit të përndiqeshin edhe nga banorët e afërt, mësuesit etj…

Unë kam dëgjuar shumë histori diskriminimi dhe përndjekjeje nga banorët dhe shkolla ndaj nxënësve me biografi të keqe, por mund të them me siguri se nuk kam kuptuar kurrë një vëmendje të tillë dashakeqe nga shokët dhe shoqet e mia. Unë kam qenë një nxënëse e dalluar dhe fotografinë time mësuesja e klasës së parë ma kërkoi ta vendosja në tabelë të nderit që kur babin nuk e kisha në shtëpi. Mbaj mend që doja aq shumë t’i thosha se isha caktuar si nxënëse e dalluar, por nuk mundesha, vetëm kur fillova të shkruaj vetë në klasë të parë gjatë semestrit të dytë i shkrova një letër të shkurtër ku i shpjegoja e gëzuar mbi “statusin” tim të ri. Dhe e pyesja çfarë ka një gjë kaq të bukur atje ku gjendesh që të mban larg meje dhe shëtitoreve të bulevardit ku unë isha mësuar të gjuaja me guralecë të vegjël nëpër parvazet rrotull kalit të Skënderbeut? Por përgjigjja prej tij nuk erdhi sepse shumë shpejt fatmirësisht ai u kthye. Ka qenë një mbrëmje nëntori mos gaboj… babi erdhi i dobësuar për t’u rilindur sërish shumë shpejt dhe ia doli.

Kur keni folur për herë të parë me babain për gjërat që i kishin ndodhur?

Pas rënies së Murit të Berlinit, ai më fliste pothuaj hapur për çdo gjë që kish ndodhur dhe po ndodhte. Ai më fliste për të vëllanë që priste të vinte dhe dijen që ai kish marrë aty ku ishte, në burg. Për librat e pafund që kish lexuar dhe idealizmin e tij për qëllimet e larta të jetës. Unë kisha një padurim të madh për ta njohur. Në sytë e mi, ai më shfaqej si Konti i Monte Kristos… ai film ishte aq mbresëlënës në atë kohë për mua. Por besoj aktual mbetet ai në të gjitha kohërat, pavarësisht se hakmarrja, një mënyrë shpagimi, nuk mendoj se e çon botën para drejt dritës.

Çfarë ju ka treguar nga koha e burgut që sot ju ka bërë të planifikoni një vizitë në Spaç, ku ka qenë i burgosur?

Ai nuk më ka folur kurrë për këtë vend, ndaj unë sot dua të shkoj e më vjen keq që ai në disa raste në të kaluarën më ka penguar. Sa herë e planifikoja thjesht për të shuar një kuriozitet, ai më pengonte. E tani që ai nuk është më, unë dua të shkoj. E di se qëllimi i tij ka qenë shumë i lartë, që unë dhe ime motër të mos vuajmë, por ne kemi të drejtë të mësojmë pak më shumë mbi vendin, në të cilën babi ynë u dënua me pa të drejtë, mbi të gjitha për dashurinë që ruante deri në fund për të vëllanë e tij. Kujdesi për të e çoi drejt atyre mureve e ai u dënua për shkak të tij, por kjo nuk e dobësoi atë aspak. Dy vëllezërit pas kësaj u lidhën më shumë, sepse çmimi i lirisë u rrit që prej atyre ditëve.

Kur e ke njohur xhaxhain?

Ai erdhi një ditë të bukur marsi pranveror me një dhuratë të bukur në duar. Më kish blerë një triko ngjyrë rozë. Ishte shumë e bukur, e vesha me qejf disa vite rresht e pastaj e ruajta me fanatizëm dhe më vonë.

A ju ka ndodhur që të jeni bërë pjesë e “debateve”, për shkak të dy mbiemrave që mbani?

Disa herë, por kjo i përket së kaluarës. Me sa duket, kur je person publik në këtë ambient tonin, pak si primitiv, bëhesh pjesë e debatit edhe kur nuk ke asgjë për të thënë dhe kur historitë e familjes tënde dalin papritmas për marketing fushatash elektorale.

A mund të bëhen të gjitha këto ndjesi e kujtime, një ditë, pjesë e një libri?

Ah, e kam këtë plan në projektet e mia, por nuk e di. Nismat e reja kërkojnë angazhime më të përgjegjshme dhe më intensive. Mendoja se do të ishte më e afërt dita, por ato duket sikur po largohen më shumë. Por mendja aty është… fillon të projektojë strategjinë fillimisht.