Selaudin Guma vjen para lexuesve me librin poetik ‘Ligjërimet e pyllit’

Selaudin Guma, me karrierë të gjatë ushtarake ka lexuar tërë jetën, por asnjëherë nuk i shkonte mendja se një ditë do të vendoste që të dilte me një libër poetik.

Tashmë, kur sapo ka kaluar të shtatëdhjetat ai vjen para lexuesit me përmbledhjen e parë të titulluar “Ligjërimet e pyllit” duke shkruar thjesht e lirshëm për njerëz dhe vende që i njeh mirë.

Motivi më dominues në këtë libër poetik është dashuria, së cilës i këndon me ndjenjë dhe figuracion; krijimet e tij enden mes atyre me motive popullore dhe poezisë së kultivuar, por në çdo herë mundohet të përsos mjetet e shprehjes.

Babai, nënë, gruaja, motra, nipi, shoku apo shoqja e punës kanë një përkushtim prej tij, fjalë zemre sepse vetë autori ka një mirësi të madhe që nuk i shter në çdo kohë, madje edhe në mote të vështira.

Megjithëse nga Luzati i Tepelenës, por i vendosur shpejt në Tiranë, ai ka pasur një jetë të larmishme, çka ka bërë të mundur të njohë mirë çdo cep të Shqipërisë.

Guma e do shumë vendin e tij, dashuron me shpirt ata që ka njohur në të gjitha mjediset, por nuk kursehet për të stigmatizuar hileqarët, gënjeshtarët, cmirëzinjtë, njerëzit servilë.

Të zgjedhësh disa qindra poezi në mijëra të tilla, të krijuar kohë pas kohe, brenda dhe jashtë vendit, është një punë e vështirë e megjithatë kushdo që do të lexojë këto poezi do të gjejë diçka nga vetvetja sepse Selaudin Guma i këndon shpirtit njerëzor, mundohet të depërtojë në indet më të imta dhe të zgjedhë detajet më mbresëlënëse.

 

Dashuria

 

Dashuria s’është lëmoshë

As për mua dhe as për ty

Është një ndjenjë njerëzore

Mbushur plot me fisnikëri.

 

Është e drejta e çdo kujt

Dhënë nga ligji i shenjtërisë

Njerëzit vendosin mbi të

Ca pranga të robërisë.

 

 

 

Kujdes

 

Moj e bukura sykaltër

Nëna të ka larë me hënë

Dielli shumë të ka zgjatur

Zanat zemrën ta kanë dhënë.

 

Rrugës ecën si kaprolle

Qafëgjatë si shenjëtore

Zemra jote madhështore

Je e larë prej ujë bore.

 

Pse linde kaq me vonesë

Mbi tokë ke qenë qëmoti

Zoti s’mbledh të mirat tok

Shpirtra njerëzish i ngatërron.

 

S’do vete unë më në kishë

Në xhami a vend të shenjtë

Të ankohem, s’di ku shkoj

Për këtë padrejtësi sot.

 

Ja shihni ju, pëllumbeshat

Dy nga dy ato rrinë bashkë

Janë njësoj me pendë të bukur

Edhe këngët kur këndojnë.

 

S’ndahen kurrë prej njeri-tjetrit

Si arushat gjithandej

Si shenjtorët lart në qiell

Fluturojnë andej-këtej.

 

Ç’mendon ti moj bukurane

Veten dëm po e çon

Zgjidh në pyllin me bajame

Gjej një lis që lulëzon.

 

Unë poet, kokëkrisur

Do vij, lisin kur të gjesh

Kurorë me hardhi do bëj

Dhe me lule ta mbush plot.

 

Me kujdes hidhe hapin

Fushat mbushur lule plotë

Me rubin t’janë lyer flokët

Kij kujdes në çdo orë.

 

Marie Shllakut

 

Të lindi nënë lokja në Shkodrën martire

Atje në djepin e e kulturës amtare

Të kojti * me qumësh e gji nënë

Atdheun ta doje tamam si azgane.

 

U bëre e bukur si zanë e maleve

Vellon kushdo desh të ta hidhte

Po ti mendove për tokën për brigjet

Që vuanin nën zgjedhën serbe.

 

S’veshe fustane me lule qershie

Rruza, byzylykë, të tjera xhevaire

Veshe uniformën e një luftëtareje

Qylafin në krye me simbol Shqipërie.

 

Në krahun e njomë hodhe maliherin *

Brezin e stolise me gjerdan fishekësh

Zemrën mbushur me dashuri për atdheun

Për liri e bashkim kombëtar.

 

Në shkrepa u ngjite siç ngjitet reja

Me shqiponjat atje kuvendoje

Planet e sulmit mbi armiqtë projektoje

Ti  Zhan d’Dark, zonjë Kosove.

 

Luftove si trimëreshat e Arbërit dikur

Si Shote Galica, besnike e mauzerit *

Si Mehemet Shpendi, trim levendi

Si Ded Gjo Luli, e shumë të tjerë…

 

Qepallat e syve t’i dogji baruti ndër shkrepa

Veshët mësuan melodinë e maliherit

Gishti të zuri kallo nga këmbëza e dyfekut

Mesi t’u rëndua nga gjerdani i fishekëve.

 

Luftove si sokoleshë për idealin e atdheut

Për liri e bashkim të trojeve etnike

S’le mal pa shkelur, kreshta, lugje, shtigje

Ku këmba e pushtuesit sllav ishte.

 

Re pabesisht në duart e xhelatëve serbë

Nuk pyetën për moshën e të drejta robërie

Të pushkatuan o bijë e tokës ilire

Kriminelët dushmanë, sllavo-komunistë.

 

Tradhëtisht të vranë o Laskarina * trime

Të më falësh se dy pikë lotë i qita

Nga zemra jam bir i këtij kombi

Vaditur me gjak, në çdo gur e prag.

 

E qetë fli Marie, në altarin e trimave

E qetë prehu kryeshenjtore lirie

Zëri yt jehon mbi shkëmbinj e shtigje

Si këmbanë jete, jehonë dashurie.

 

Kojti: Ushqeu

Maliher: Pushkë gjermane

Mauzer: Pushkë turke e gjatë

Laskarina: Heroinë arvanitase e revolucionit grek.

 

Pranvera

 

Motrës sime

 

E di që është pranverë

Stinë e bukur, plot me dritë

Po unë kam një brengë

Në trup dhe në shpirt.

 

Dikur kisha një motër

Të vogël dhe të bukur

Dhe unë i mitur isha

Pesë vjeç sa kisha mbushur.

 

Nëna ime, ndjesë pastë

Ma linte në kujdesje

Sa herë që ajo qante

E tundja në djep dhe qeshte.

 

Dhe unë ashtu veproja

Nuk di, mirë apo keq

Ku dija unë sëmundje

Me jetë, shpresë apo vdekje.

 

Kujtoj që ti qaje fort

Se ishe e sëmurë

Po unë axhami isha

Nuk dija nga ato punë.

 

Të mori babai ynë

Dhe nëna, qoftë në xhenet

Të çuan në spital

Në Tepelenë, në qytet.

 

Por fati s’ish me ty

Pranvera njëherë vjen

S’kalove dot sëmundjen

Dhe shkove drejt te retë.

 

Të sollën te pullazja*

Atje ku rrinim vetë

Në Gurrë, në ujë të ftohtë

Atje ku çlodhen retë.

 

Të kishin veshur bukur

Fustan rozë, me lule shqerka

Se edhe ti ishe si lule

Lule mbete për gjithë jetë.

 

Të vunë lehtë te banesa

Atje ku do prehesh përjetë

Në krahun tënd një dardhë

Me vello lulesh të pret.

 

Pranverë ti të quanin

Me dardhën u martove

Ti me vete kishe arkëzën

Dardha të vinte kurorë.

 

Pranvera, ime motër

Që mbete aty n’zabel

Qëndron zonjushe pranë dardhës

Më mirë për ty do të jetë.

 

Shpirtin ta di që ka ikur

Shkoi lart bashkë me yjet

Në qiell, në përjetësi

Mes ëngjëjve derë më derë.

 

Pullaz: Kasolle e lyer me baltë.

 

Dy fjalë për autorin

 

Selaudin Reis Guma u lind më 10 Qershor 1951 në Luzat të Tepelenës. Mësimin fillor e kreu vendlindje në shkollën “Nimete Progonati”, ndërsa të mesmen në shkollën “Abaz Shehu” në Tepelenë. Studimet e larta i përfundoi me rezultate të larta në 1973 në Fakultetin Xhenjo-Autotransport.

Për 20 vjet punoi në repartin special të Xhenjos. Ka punuar si specialist në ndërtimin e urave tip “Beli” dhe rrugëve dhe urave të varura e ato druri në të gjithë hapësirën e vendit, është njohës i mirë i gjithë relievit shqiptar. Me njohje të gjerë në çdo rreth të Shqipërisë, me miq e dashamirës brenda dhe jashtë atdheut, ai ka marrë mirënjohjen e qindra njerëzve të të gjitha moshave. Shpesh në biseda thuhet “Urat e Selos” sepse anjë prej tyre nuk është rrëzuar dhe të gjitha janë funksionale edhe sot.

Përveç profesionit, një pasion i veçantë ka qenë letërsia dhe ai ka bashkëpunuar me shtypin e asaj kohe dhe ka botuar në gazetat e revistat “Bashkimi”, “Zëri i Rinisë”, “Luftëtari”, “Hosteni” si dhe në mediat që lindës me ardhjen e demokracisë. Është njohës i disa gjuhëve të huaja, mes të cilave anglisht, frëngjisht, rusisht dhe greqisht. Ka qenë emigrant në Greqi e Francë, por edhe ka vizituar si turist disa vende perëndimore, mes të cilave Italinë, Rumaninë, Bullgarinë, Çekinë, Hungarinë, Slloveninë, Kroacinë, Bosnjen, Malin e Zi, Serbinë, Sllovakinë, Turqinë, Anglinë, etj.

Ka studjuar për një kohë në Budapest të Hungarisë duke mbrojtur anglishten dhe frëngjishten, në kuadër të Shoqatës së Atlantikut të Veriut ku aderon edhe sot.

Ka mbajtur vazhdimisht lidhje me vendlindjen e tij dhe së bashku me dr. Isuf Kalo ka bërë të mundur rikonstruksionin dhe ndërtimin e rrugës së Luzatit. Mban gjithmonë lidhje me shokët e fëmijërisë, mes të cilëve Bashkim e Hysen Shatrafili, Mehmet Çako, Veli Gaxhi, Sefer, Milo e Demir Guma, Aleks Rodi, Hamza Karafili, Qamil Bodeci, Çerçiz Dena, Bektash e Paro Koçi, Platon Kopelli, Mitat dhe Asllan Boni, Muharrem Gjyli, Dasho Kamberi, Hasan e Kasem Xhima, Selfo dhe Selam Muça, Abaz Progonati dhe shumë të tjerë.

Është i martuar me Tatjana Pogaçin nga Plesati i Gjirokastrës dhe kanë dy djem, Sokolin e Marlenin, të dy të martuar. Ky është vëllimi i parë poetik.

Në luftën e Kosovës u aktivizua duke ndihmua e strehuar për tre muaj tre familje nga Peja, Sulejman e Senabije Grabovcki si dhe 14-vjeçarin Memli Besnik Preluci. Së bashku me bashkëfshatarin oficer Hysen Ymeri ndihmoi në përgatitjen e luftëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Në atë kohë, bashkë me Besa Çekun dhe gazetarin Asllan Bajrami, ka shkruar mjaft artikuj për “Kosova Press” si dhe në 4 Shkurt 1999, si përfaqësues i partisë “Beslidhja Kombëtare Demokratike e Kosovës” ka përkrahur të gjitha veprimet e UÇK, përfshi edhe marrëveshjen e Rambujesë në Francë.