Nga Erion Hiluku

Para pak ditësh një televizion kombëtar transmetonte një reportazh seksi kibernetik në orarin e darkës. Ideja ishte se si gjendej një punë e lehtë, por pa sigurime shëndetësore, duke u zhveshur para një kamere. Një emision tjetër transmeton videot pornografike të një  politikani në hotel me dashnoren e tij pa iu prishur fare oreksin mijëra njerëzve. Të nesërmen mijëra shqiptarë  kanë parë videot në  “youtube”, pa të keq dhe me normalitet. Dhjetëra skandale të  tjera seksuale ndiqen me kuriozitet masiv, jo vetëm nga burra, por edhe nga femra e adoleshentë të dy gjinive.

Dhe nuk janë vetëm politikanët protagonistë, por edhe artistë  e personazhe publikë (shumë e gjetur kjo) të fushave të ndryshme që fitojnë klikime pa prezervativ. Por nuk mbetet këtu. Në vazhdim të “pornovelës” kombëtare e interpretojnë moralin e ngjarjes dhjetëra të  tjerë, nëpër studio televizive dhe gazeta. Padyshim që edhe shoqëria jonë do të “modernizohet” dhe s’ka pse skandalizohet më nga historitë seksuale të politikanëve, të fqinjve, të… Në  paradoksin e këtyre ndërhyrjeve pak kush vëren se shpesh inmoraliteti propozohet si moral, me aq këmbëngulje dhe argumente saqë  duke mos dalë  kush në  mbrojtje të  moralit, inmoraliteti bëhet normalitet.

Por kjo është  vetëm maja e ajsbergut. Padashur, mbase, mijëra vetë janë bërë  ndjekës të  këtyre historive duke shikuar e interpretuar pornografi. Po, pornografi, skandalizohu po deshe. Pas kameras së vajzës që  zhvishet është  një person që paguan për të  parë  porno. Video e skandalit që kërkohet dhe klikohet me mijëra herë është ndjekje pornografie. Përtej videos, skandali është  më  i madh. Janë  mijëra njerëz që  kërkojnë, shohin, shkarkojnë  dhe ndajnë me njëri tjetrin ҫdo ditë  e më  shumë  histori të  tilla e të  tjera. Po kjo nuk ka ndonjë  rëndësi sociale për shtetin tonë  aq virtual, që  edhe të  kontrollonte pornografinë  e kishte mangut.

Përdorimi i pornografisë  në  internet ndërkohë  shtrihet për shtatë palë qejfe në  nivele të ndryshëm socialë, duke krijuar varësi me shpejtësi. Realiteti që nuk të fal, na ka dhënë sinjale të shumta të përmasave patologjike të kësaj varësie, jo vetëm, por edhe të kriminalizimit të saj, ku  grupe e individë të  ndryshëm e përdorin tashmë  internetin dhe videot porno për shantazhe të ndryshme.

Mediat vizive japin kontributin e tyre të  ҫmuar në  përkeqësimin e situatës duke transmetuar papushim imazhe e skena me ngarkesë seksuale, në  kufi të  pornografisë. Ndërkohë që personazhe publikë tregojnë, gjoja pa paragjykime, mini-historitë e tyre seksuale duke pozuar demek si të  pakompleksuar, kur në  fakt bëjnë  një  biznes me pornografinë. Studimet sociale tregojnë sesi pornografia bëhet shumë shpejt e zakonshme në  jetën e njeriut duke ҫuar përdorimi i saj në  mungesë  sensibiliteti, mërzitje, e shtrembërim realiteti. Pornografia e stimulon idenë se degradimi i femrës është  i pranueshëm, duke patur parasysh se përdorimi i pornografisë  është  shumë më i shpeshtë tek meshkujt.

Ekspozimi i materialit seksual, në  internet, në  revista dhe televizion lidhet ngushtë  me idenë  patologjike se femrat janë  objekte seksuale. Studimet neurofiziologjike vënë në dukje  kapacitetin e pornografisë  për të  formuar zakone emocionale e varësi, ndërkohë  që  përsëritja me ekspozim të  vazhdueshëm formon  koneksione  të  reja neurologjike që  arrijnë  në  përvetësimin e sjelljes negative. Ekspozimi i adoleshentëve dhe të  rriturve me materiale seksuale, kryesisht në internet, krijon një  pengesë të madhe në zhvillimin dhe në jetën seksuale të  shëndetshme tek të rriturit. Pasojat psikologjike dhe familjare të konsumit të pornografisë janë akoma më  të  rënda: divorce, dhunë, probleme fizike dhe mendore, sëmundje seksualisht të  transmetueshme, shtatzani edhe jashtë  martesore, etj.

Censura shumëvjeҫare, mungesa e kulturës, ekspozimi i dendur vizual i përmbajtjeve seksuale, mungesa e një  edukimi social gjithëpërfshirës, mungesa e etikës profesionale jo vetëm e mediave, mungesa e shtetit ligjor kundrejt krimeve seksuale, e bëjnë shoqërinë shqiptare viktima më e lehtë e bombardimit të një  bote të  seksualizuar. Nëse vendet e tjera të  zhvilluara kanë  dekada që  marrin masa shëndetësore, edukative  e sociale në  fushën e mirëqenies psikologjike e të  jetës seksuale, kurioziteti masiv dhe i shfrenuar i mijëra personave në  shoqërinë  tonë  kundrejt aferave seksuale tregon pikërisht papjekurinë  e saj në këtë  drejtim.

Padyshim që  në  luftën kundër këtyre zakoneve që  i paraprijnë  shkatërrimit të  individit familja ka rëndësi të  veҫantë. Marrëdhënia korrekte e dashuria e babit dhe mamit, stimulimi i dashurisë  për familjen dhe vlerat e saj, marrja e përgjegjësisë  e ndërgjegjësimi i prindërve janë themelore. Në  një  shoqëri teknologjike, kjo do të  thotë  kontroll dhe vigjilencë  e Internetit dhe televizionit që  përdorin fëmijët.

Në  fund, përgjegjësia më  e madhe në  mirëqenien sociale të  një  kombi është  e qeverisë. Ajo ka për detyrë, që  nëpërmjet drejtësisë, përkujdesjes shëndetësore dhe edukative, t’a mbrojë  qytetarin, veҫanërisht fëmijët dhe adoleshentët, t’a përkujdesë  shëndetin e tij mendor dhe fizik dhe t’i ofrojë  edukimin e duhur në  lartësinë  shkencore të  periudhës që  jetojmë. Pornografia sulmon një  nga institucionet bazë, familjen dhe nëse kjo nuk mbrohet edhe institucionet e tjera si shkolla, spitali, drejtësia do të  kenë  probleme serioze, sepse të gjitha funksionojnë në  zinxhir. Prandaj është  detyrë  e qeverisë, të  mos rrijë kot duke pritur, por të  reagojë me urgjencë dhe të veprojë përpara se të  jetë  tepër vonë  e të  përballemi pastaj me probleme sociale akoma më të rënda.

Ataku kardiak, shenjat që na paralajmërojnë

Manjola Liko, kardiologe

Ataku kardiak është një nga shkaqet kryesore të vdekshmerise në botë. Më e predispozuar për t’u prekur nga ataku kardiak është zona urbane sesa ajo rurale. Ka një lidhje të fortë midis nivelit të larteë të kolesterolit në gjak dhe atakut kardiak. Sasia e shtuar e LDL kolesterolit inicion proceset e ateriosklerozës.

Faktorët e rrezikut për një individ për të zhvilluar atak kardiak

Përveç nivelit të lartë të kolesterolit në gjak janë trashëgimia, mbipesha, hipertensioni alterial, diabeti, jeta sedentare dhe duhanpirja. Njihet edhe një lidhje me pjesën emocionale. Individët që e kanë tip A personalitetin apo pesimistët janë më të predispozuar për zhvillimin e atakut kardiak.

Kur ndodh ataku kardiak?

Ataku kardiak ndodh kur ka një bllokim të menjëhershëm dhe total të një ene koronare që ndodh zakonisht nga një tromb. Mungesa e furnizimit me gjak çon në dëmtim serioz të muskulit kardiak dhe si rezultat qelizat kardiake fillojnë të vdesin nga mungesa e furnizimit me oksigjen. Shkaku kryesor i bllokimit të enëve koronare është formimi i pllakave aterosklerotike që shkaktojnë një ngushtim të lumenit të këtyre enëve. Ataku kardiak zakonisht fillon në një zonë ku ka çarje të pllakës aterioskerotike. Qelizat e gjakut ngjiten përreth zonës së dëmtuar dhe formojnë një tromb që mbyll papritur të tërë enën e gjakut. Në qoftë se arteria mbetet e bllokuar mungesa e fluksit të gjakut dëmton në mënyrë permanente(të vazhdueshme) muskulin e zemrës.

Simptomat e atakut kardiak janë të ndryshme.

Jo çdo atak kardiak fillon me një dhimbje të fortë gjoksi. Shumica e atakeve kardiake fillojnë ngadalë si një dhimbje e lehtë ose diskomfort, por ka edhe raste kur pacientët nuk kanë asnjë simptomë dhe ky quhet ataku kardiak i heshtur.

Simptomat zakonisht zgjasin për të paktën 10 minuta dhe mund të përsëriten.

Shumica e atakeve kardiake zhvillojnë diskomfort në qendër të gjoksit, që zgjat pak minuta, kalon plotësisht dhe mund të rikthehet. Mund të ndjehet si një shtrëngim, rëndesë, therje, ose si një djegie në qendër të gjoksit.

Dhimbja mund të jetë e formave të ndryshme nga shumë e lehtë, në dhimbje të durueshme apo dhimbje tepër e fortë.

Në raste të veçanta disa individë mund të ndjejnë diskomfort në pjesën e sipërme të trupit ose një debulese apo rëndesë të krahëve. Në raste të veçanta simptoma e atakut mund të jenë: mbajtja e frymës, të vjella, të përzjera, djersitja e shtuar.

Simptomat e anginës kardiake mund të jenë të ngjashme me simptomat e atakut kardiak, por angina është një dhimbje që ndodh në pacientët me sëmundje koronare gjatë aktivitetit dhe qetësohet kur ata janë në qetësi. Angina që nuk kalon, zgjat në kohë mund të jetë shenjë e atakut kardiak.

Pacientët me një dhimbje gjoksi të natyrës së mësipërme duhet t’i drejtohen urgjencës së spitalit për t’iu nënshtruar procedurave të rivaskulizimit koronar ndërmjet fibrinolizës, angioplastikës me vendosjen e stendeve koronare.