Ylli Xhaferri: NË MES TË SHTEGTISË

NË MES TË SHTEGTISË

Urimi i parë për ditëlindjen më erdhi nga vajza. Kisha mbushur 60 vjeç! Ishte ditë e nxehtë, si t’i kishin vënë përsipër një saç të skuqur. Zëri i ëmbël gurgulloi si krua mbi qenien time të përcëlluar prej shafranit të kujtimeve. Edhe pse vite m’u dukën pak, çuditërisht fare pak, e kisha harruar datën e lindjes. Urimi, plot me dhembshuri e kujdesje i vajzës, më shkundi nga dëshpërimi. Si një ka i moçëm, sfilitur në zgjedhën time, çelja brazda të thella lëngimesh. Plori i helmët i kujtesës çante përmes ugaresh të hidhura, pelin. Buzëvrer bëja llogari, thjeshtë llogari vitesh, datash, tronditjesh. Më datën 20 korrik, pra vetëm pas katër ditësh, im bir, Ferdinandi, do të mbushte 37 vjeç. Ah, mbërriti në mes të shtegtisë dhe ndali, kur unë, sipas urimit të vajzës, kisha ecur! Bëja para! Ku shkoja? Për ku!? Për në ç’absurd isha nisur!? Përse vall¬ë! Përse vlente më, kur në mes të shtegtisë, nuk eci dot për më tej, por ndali frymën, im bir!? U shua përgjithmonë! Medet, vitet e tij s’bënin më para! Akrepat ulokë të kohës frymëmarrja m’i kurdiste në kah të kundërt me logjikën e jetës. Kisha nisur të ecja së prapthi, si gaforret. Përvjetori i parë…Përvjetori i tretë…I katërt…Im bir u tret në mes të shtegtisë. Në lulim të pjekurisë dhe hijeshisë. Mes shtegtisë e quante Dante Aligieri moshën 33 vjeçare. Ç’rëndësi kishte 63-ta apo 600-ta për mua!? Ishte një numër. Bohçe farmaku. Shifër boshe. Vlerë e zbrazët. Gjëegjëzë prej Sfinksi. Ditëlindja e 37-të e tim biri do të bënte mungesën e madhe. Ishte shuar sa dhe Jezu Krishti. Hapat iu kryqëzuan dhe ndalën, iu ftohën akullimë, në moshën 33 vjeçare. Në zbukurim të burrërisë. U mori erë 33 luleve. Jetoi në 33 ëndrra. La pas 33 amanete që as dheu nuk i treste dot më, kurrë! Ime shoqe dhe unë nuk i ndanim më ditët në orë e minuta, por me frymëmarrje e ofshama. Udhëtonim nëpër tinguj lotësh. Sa bishta mbeteshin pas tridhjetë e tre viteve të tij, për ne gëlonin veç lëngim. Dhimbje. Çdo ditë ishte një vdekje e re, që përjetonim së gjalli. 60 vjetori më zgjoi humbjen mendjeprishëse që kurrë nuk mund ta zinte më gjumi, mungesën tronditëse, peshën e saj të rëndë plumb. Im bir nuk do ta arrinte dot kurrë më atë prag! Zemra lot gjaku pikte. Isha thjeshtë një manekin i ftohtë në vitrinën e jetës. Përpjesëtoja në thërrmija vitet, ditët, gëzimet, humbjet, çastet. 46 vjet jetuar në shekullin e vjetër…para erës sonë? 14 vite në shekullin e ri…pas erës sonë!? Ah, në përvojën time kisha arkivuar gjithë tragjeditë e botës! Nuk gëzova as në njërin dhe as në tjetrin. Midis mungesës ulëritëse të lirisë e varfërisë me bollëk në shekullin që lamë pas dhe lirisë së përdalë pa fre e ligje të shekullit që zumë fill, pluskoja mbërthyer nga të njëjtat hallka zinxhirësh, hallet në numër të madh. Mali i halleve sa vinte e bëhej grumbull. Një vargmal i padukshëm e shtypës rëndonte sa për 100 apokalips. Mos vetëm mbi mua, mbi të gjithë! Vetja më bëhej si harruar nga vdekja në kapërcyellin midis dy shekujve. Relikte e shurdhër. Mungesa e vdekjes thellohej, më zhyste në jetë, në frymëmarrje lënguese, në lëvizje e kotësi. Telefonata e vajzës më ndryu në një tingull që kurrë më nuk mund të harrohej. I urrej zilet e telefonave. Thjeshtë e prerë më kujtojnë se vdekja më ka harruar. Vdekja filloi atë natë…
Ajo telefonatë e akullt tringëlloi egër. Krrokatë korbi. Krismë ajsbergu. Gjëmim apokaliptik. Kthetër gjakatare. Ra dhunshëm, si gijotinë e përgjakur, mbi gjalljen time që mezi mbushet me frymë ngaqë mbeti në jetë pas dëshirës së përflakur për të vdekur. Për tu shuar. Për tu bërë një plis dheu. Për të zënë vend në hiçin e zi, ku në lule të moshës, rinisë dhe bukurisë, sapo kishte hyrë im bir pas një aksidenti fatal. Jeta u nda më dyshë, para dhe pas vdekjes. Ikja. Veç ikja. Nga vetja dhe të tjerët. Por ku? Nuk mbërrija kund. Si dhe im bir që nuk arriti ta jetonte e gëzonte jetën, familjen, vajzën dhe djalin e sapolindur. S’ishim tjetër, veç një gjethe e rënë, një ashkël në duart e fatit, një kafshatë e pa mbllaçitur në mokrën e vdekjes. Vdekjen e dytë kërkoja. Në shpirt kisha vdekur, lusja vdekjen e trupit. Mortja, edhe pse me kosën frymëkëputëse në dorë, nuk më merrte, përqeshte dëshirën time. Koka më mbeti pas. Dhe lart. Komunikoja dhe jepemerrja me shpirtrat e të njohurve që silleshin prej kohësh qiellit, vëllain e vdekur pa mbushur motin, babanë, nënën, shokët, të njohurit. Iu lutesha, si para altarit, të shkundnin dheun e rëndë të varrit, të dilnin e të prisnin tim bir. Të kujdeseshin për të. Ta rehatonin në ato livadhe të padeshifrueshme. T’i bëheshin engjëj me flatra. Dorë ndihme, ngaqë sa kishte hedhur hapin e parë në pajetësi…Në sytë e përlotur më shkruheshin mbresa të thadruara, çapat e tij të vegjël, shkalamendas, dyshues dhe i pasigurt teksa mëkëmbej të ngrihej në këmbë. Edhe pse binte mundimshëm ngrihej. Nxitonte. Shpejt. Sikur mos të kishte kohë, si të ishte në garë me jetën!..Ah! Këtë herë nuk mundi të ngrihej. Doli nga lëkura e Anteut. Përgjaku përjetësisht zemrat tona. Ai varr, që mbulova me dhe të freskët nuk ishte vetëm fundi për të, ishte dhe busulla që tregon rrugëtimin tim të mundimshëm drejt shuarjes që e lus si ringjalljen. Ajme, pas, në ujdhesën e Sharrës, në larginat e pafundme të varreve, në gjirin e ftohtë të tokës, lashë tim bir. Qiellin e plumbtë e kishte zaptuar një tufë korbash që shkundnin zezonë dhe virrma rrëqethëse. Ishte zemra ime e djegur, bërë shkrumb, copëtuar dhe thërrmuar prej dhimbjes shpërthyese. Medet! Mos të kumbisesha mbahesha në vijën e horizontit, që ngjante me një ylber të djegur, thëngjill i fikur. Oh, klithja. Braktisa tim bir, dritën e syve të mi, frytin e parë të dashurisë sime. Ndruhesha ta shihja time shoqe në sy. Përtharë. Përzbardhuar. Thinjur sa për një mijë jetë. Rrënuar. Dalta egërshane e vdekjes kishte skalitur pa kursim e vrazhdësi tiparet e saj të bukura dhe delikate. Jeta tashmë ishte vjetruar, bërë e moçme. E re ishte vdekja. Kisha parë përtej saj, fundin fare, kiametin. Atë që sytë e asnjë prindi mos e pafshin, kurrë…Isha kasneci i zi i vdekjes. I vdekjes së tim biri! Trokita nëpër derën e natës si shpirt i keq. Nusja e djalit me nipin gjashtë muajsh në krah, mbesa pas. Atë çast besova në baladën e Dhoqinës: “…Një në prag e një në derë/ plasën si dy qelqe me verë…”! Retina e syve të tyre të shqyer më përcëlloi si vetëtimë. Shtatë pash në dhe do të hyja vetëm atë çast mos e jetoja. Kurrë, o Zot! Shpërtheva në lot. Nusja kuptoi, u këput përtokë si lastar i prerë nga breshëri. Breshëri i zi i vdekjes kishte këputur në mes lumturinë e saj. Nipi më hidhej, në sytë e tij të pafajshëm luanin ëndrrat e së nesërmes, që për të padyshim do të ishte e vështirë. Mbesa qante, pa ditur. Mosha e saj nuk arrinte ta kapte gjëmën që kishte pllakosur. Ah, një mijë mijë herë do të vdisja, vetëm dëshmitari i atij çast mos të isha. Ime shoqe ishte zbehur, meit. Regëtinte në jetë. Lusja vdekjen. Doja të hyja me gëzim nëpër honet e saj, në zgafellet e varrit të hapur, në dheun e akullt, në baticën e zezë, pse jo duke qeshur e kënduar. Veç atë, tim bir, t’ia shkëpusja mortjes. Ta nxirrja prej natës së errët dhe të pafundme. T’i riktheja frymën, të qeshurën kumbuese, bukurinë e rrallë. Ta bashkoja me të gjallët, të dashurit, nënën, gruan e fëmijët. Kur mendova mbesën dhe nipin u meka, fryma më mbeti pezull. Të vdisja ishe punë e lehtë, sa hap e mbyll sytë, se vdekjen në jakë të këmishës e kemi. Duhet të rroja, të mbijetoja, të vuaja shumëfish, për mbesën dhe nipin. Rrojtja ishte e rëndë, më e vështirë nga sa kisha menduar. Të ndeshesha, të luftoja me dhimbjen, humbjen, harrimin, vdekjen. Si një murg i braktisur prej fatit të ngrysja jetën qarkuar nga zhele kujtimesh të rënda dhe vegimesh tronditëse. Të mugëta. Nuk trembesha, pash më pash do ta mësyja Ferrin, të ndeshesha fytafyt, përjetë a vdekje me Cerberë e djaj, ferrnajën gisht në sy e të përtejmen pa dyer e kthim. Isha vdekatarë, s’kisha fuqi, s’mundesha të bëjë asgjë nga ato që dëshiroja. Ndryrë nga përmallimi, i vrarë nga kjo vdekje e papritur, i dërrmuar dhe shembur nga që e nxora nga shtëpia për ta varrosur, mu bë se e humba për së dyti. Ngado që hidhja sytë shihja varre, qiparisa të errët, ujëra të zinj dhe qiellin si qefin të murrët e të zymtë. Kujtesa ime e vrarë u popullua nga mijëra zogj pendëzinj që gëlonin nëpër skutat e dhimbjes. Zogj gjithfarë lloji, të shpupluar, të egërsuar, të shëmtuar, të ashpër, të rreptë. Zogj legjendash që flasin për mort, ndjellin zi. Zogj mizorë e barbarë. Zogj që sjellin prej qiejsh botë lotndjellëse, gëzimrroposëse, lumturivrarëse. Zogj e zogj që rrahin pendlat e zeza, përplasin sqepat gri si të thyejnë kafkën time në të cilën luan kukafshehtas kumti i zi. Nuk më shqiten syve momentet që më vrasin pa pre, njëmijë mijë pash nën dhe më fusin. Oh, çasti fatal, kur mbi vigun e spitalit pashë trupin e pajetë të tim biri, mbështjellë me një çarçaf të përgjakur. Ishte Jezu Krishti im, që po e zbrisja nga kryqi. O zot, klitha, me fatin nuk luftohet dot. Po, përse mua, Zot!? Në atë vetmim të përzishëm duhej të më ndryje mua, jo tim bir. E dominoja në mënyrë të jashtëzakonshme gjendjen e zisë dhe çastin tim të mbramë, vdekjen, që e lusja mundimshëm, mezi prisja të më kyçte në pushtetin e saj zezonë. Vetiu më erdhën në buzë vajet e Carduccit për të birin: “…Në tokën e ftohtë je/ ndryrë brenda në dheun e zi/ ku as dielli dot më s’të ngroh/ dhe as dashuria më s’të zgjon…”.
Veshët më ushtonin si në rrënoma apokalipsesh. U kyça mes gjëmash. Si korba të zinj e hutinë kobësh më bëheshin sytë, mendja, zemra. Kishin shpërthyer përjashta meje dhe këqyrnin përqark si të ndërkryer e çartur. Me llahtar. Për çudi dhe fatin e zi merrja frymë si calik i shpuar. Zemra dihaste. Kotmasikoti, si orë zemberek shkurdisur. Rrihte tragjikisht në jetë! Ajme, ç’fryhesha fryme. S’kishte ndërrim!? Nuk isha shuar, pulsoja kundër dëshirës. Nuk ma pranonte lutjen as Zot e as Qiell, as Tokë e as Det. Uf, nuk mund të shuhesha! Dhe vdekjes s’i lipsesha! Për ç’duhesha më? O Zot, përse?! Mes oi-ve rënkonte e vajtonte gjithë qenia, kurmi im i terë që ushtonte si kambanë përshpirtje. Mbeta cergë e tharë. Pa lot. Shkalavar dhe përshkundur nga stihia e humbjes! Ç’rëndësi kishte jeta për mua dhe time shoqe?! Kishim mbaruar tashmë. Ishim sosur. Kandili i jetës së djalit tonë të shtrenjtë, qe shuar. Qielli u mbyll. Dielli u fik. Hëna zu ndryshk. Klithja, Mirëseardhsh vdekje! Im bir kishte ngrirë, fryma i qe mpiksur për tu bërë qiell i kthjellët, re e bardhë pupëlore, trëndafil përjetësie, zambak petalegjerë në parajsën etere që tashmë e projektoja dhe ndërtoja me arkitekturë hyjnore. Më bëhej se kisha marrë jetën time nëpër dhëmbë si një qen i çalë që ka në gojën e përgjakur këmbën e prerë. Jeta, tashmë, nuk ishte tjetër përveç se një fill i zi, ylber i djegur, urë pa këmbë mbi lumin e rrëmbyer që më nëpërkëmbte me frymë, me dhimbje, me vuajtje marramendëse që po më çmendnin. Apo isha çartur. Nata zezonte më pak se jeta ime. Humbellë gisht në sy. Atje në varrin e zi në Sharrë lashë tim bir. I ktheva kurrizin, e kisha lënë vetëm. Mbuluar me dhe e lot, gjëma dhe psherëtima, me oi që ma përshkonin kurmin si damarë inkandeshentë vetëtimash. Gjymtyrë këputur, pa frymë, si somnambul i zi, pa turp dhe marri ktheva për në shtëpi. Gjithë qenia ime klithte: Ku, ku shkon? Për ku je nisur! Ku-ku! Si të bëjnë këmbët, si s’të plas zemra? Krak, si gastare!? Ajo rrihte me bubullima, me frymëmarrje tërmetesh. Gjakim i errët. Blatimi i saj për fat të zi nuk mund të bëhej. Ah, nuk mund ta dhuroja atë që s’më duhej, që nuk më hynte më në punë, jetën e mbetur! Nuk mund ta bindja vdekjen të kalonte si frymë akulli mbi mua, si kosë e zezë. Frymëmerrja me spazma rrëqethëse që për çudi nuk shuheshin, regëtinin, pluskonin nëpër dhimbjet e mia që shumëfishoheshin si jehona rrënuese. Ç’më duhej fryma? Eh, vetëm për të vdekurit ka paqe, për të gjallët jo. Im bir nuk ishte më. Jeta nuk ishte më tjetër, përveç se një qiparis i harlisur ku banonin vetëm korbë, qyqe dhe hutinë. Ah! Jeta më mbeti si thërrime torte e helmët në cep të buzëve…Ajo telefonatë ndryu përfundimisht në kob e zi, lot dhe dhimbje familjen time, që për 40 vjet e kisha ngritur me gjak e ëndrra, dashuri dhe vuajtje, sakrifica të tejskajshme. Një bosh i zi, sterrë, u shkrua në vetëdijen time që pikte dhe pik gjak e serë edhe sot e kësaj dite. Deri në vdekjen që e jetoj përditë, por kurrë në harrim. Nata mu terr, neonet shkundnin një blozë të zezë që më thëthinte për në asgjë, për në hiç. Ime shoqe më bëhej si një flutur ngjyrat e bukura të së cilës u përcëlluan në thëngjij, në hi, në terrnajë. Iu dhamë me dëshirë shuarjes, por ajo mungonte. Fatalisht. Klithja pas asgjësë, pas vakumit, pas ferrit, por ku ishte? Fryma e vdekjes më kishte pushtuar si një vezullim i zi, sikur të gjithë korbat e botës të kishin mërsyer vetëdijen time të trandur…Përse nuk dukej kund! E lusja si shpëtimin. Por, ah, ajo, vdekja e mallkuar, tashmë e dëshiruar nuk afrohej. Më linte të vetëm, fillikat, para dhimbjes që po më bren. Doja të shuhesha, jeta thellohej si një humbellë e zezë. Frikë nuk kisha më. Përse? Ç’më kishte mbetur pa vrarë! Pa prerë dhe rroposur? Im bir nuk ishte më. S’kisha qenë i zoti për ta ruajtur nga e keqja, klithte e gjithë qenia ime e përmbysur. Ime shoqe luftonte me copërat e jetës që kërkonte një çast e më parë t’i thërrmoheshin, kuarc pa kthim t’i bëheshin, mozaik zije. Hija e rëndë e vdekjes më ndillte në vegime të mëkatshme. Por isha krenar, im bir gjatë jetës së tij të shkurtër si mjek kishte lehtësuar dhimbjet, kishte shkulur vetëm hithra dhe mbjellë gjithkund lule. Ai patjetër që është në parajsë. Ime mbesë, Adea, sa herë kemi ndonjë festë ngre gotën drejtë qiellit dhe e përshëndet. Gëzuar, babi! Babi më sheh, ka bindjen e palëkundshme ajo. Mbase, vërtetë, na sheh. Unë s’mund ta shoh! Por edhe kështu gjej ngushëllim, se e di që një ditë do të takohemi sërish në ndonjë përjetësi hyjnore. Deri në atë ditë ulur në hisen time të diellit kujtoj e rikujtoj gjithçka, edhe në emër të tim biri. Jetën, si një zjarr në shuarje, e mbaj gjallë me krande kujtimesh. Kujtime që therin…